Aralık Feminist Kolektif, bir süredir sürdürdükleri emek yuvarlak masa toplantılarında asgari ücret meselesinin feminist açıdan eksik ele alındığını fark ettiklerini belirterek kapsamlı bir değerlendirme metni hazırladı.
Kolektif, asgari ücretin yalnızca ekonomik bir gösterge değil, kadın emeğinin değersizleştirilmesini derinleştiren patriyarkal emek rejiminin de merkezinde yer alan bir mesele olduğunu vurguluyor.
Kolektif yazılarını yayıma hazırlarken asgari ücret zammı açıklandı: 22 bin 104 TL. Feminist Kolektif, bu kararın “enflasyon, yoksulluk sınırı ve geçim derdinin tamamen hiçe sayılmasıyla” alındığını belirtti.
Neden feminist bir mesele?
Mevzuata göre asgari ücret; işçinin gıda, giyim, konut, sağlık, ulaşım ve kültürel ihtiyaçlarını en düşük düzeyde karşılamasına yetecek ücret olarak tanımlanıyor. Ancak kolektife göre bu tanım, işçinin kim olduğuna, ihtiyaçların kimin ihtiyaçları olduğuna dair cinsiyetsiz – ama gerçekte erkek odaklı bir varsayım içeriyor.
Kolektif, kadınların büyük bölümünün asgari ücret bandında ya da altında çalıştığını hatırlatarak şunları vurguluyor:
*Asgari ücret temel ihtiyaçları bile karşılamıyor.
*Bu nedenle kadınlardan hem güvencesiz işlerle haneye gelir katkısı sağlaması, hem de artmayan ücretlere rağmen artan bakım ve ev içi sorumlulukları karşılıksız sürdürmesi bekleniyor.
*Asgari ücret tartışmalarında “işçi” hâlâ çoğu zaman “erkek işçi” olarak tahayyül ediliyor.
Rakamlar kadınların konumunu açıkça gösteriyor
DİSK verilerine göre özel sektör işçilerinin yaklaşık yarısı asgari ücret civarında çalışıyor. Bu ücret seviyesi, geniş nüfusun yaşam standardını da belirliyor.
TÜRK-İŞ’in Kasım 2024 verilerine göre:
*Açlık sınırı: 20.562 TL
*Yoksulluk sınırı: 66.976 TL
Enflasyon ise yıllık %47,09. Dolayısıyla kolektife göre asgari ücret, tanımının bile gereğini karşılamaktan uzak.
Kolektife göre belediye kreşlerinin kapatılması, sosyal politika mekanizmalarının aileci bir çizgiye çekilmesi ve bakım hizmetlerinin kamusal olmaktan çıkarılması sonucu, kadınların hem ücretli hayata girişi hem de insanca bir ücrete erişimi sistematik olarak engelleniyor.
Komisyon işlevsiz: Kadınların, LGBTİ+’ların talepleri yok sayılıyor
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun yapısı ve işleyişi de eleştirilerin hedefinde. Cumhurbaşkanlığı’na bağlanan komisyonun yalnızca “kararı meşrulaştıran” bir işlev gördüğü, insanca yaşamı sağlayan bir ücreti belirlemekten uzak olduğu belirtiliyor.
*Komisyon toplantılarında yalnızca iki kadın işçi bulunuyor.
*Kadınların, LGBTİ+’ların ve farklı çalışma biçimlerinin talepleri temsil edilmiyor.
*Sendikaların dahi ücret tartışmasını aile merkezli, erkek odaklı normlar üzerinden yürüttüğü ifade ediliyor.
Devlet çekildikçe boşluğu kadın emeği dolduruyor
Aralık Feminist Kolektif’e göre devletin anayasal yükümlülüklerinden çekildiği, kamusal hizmetleri daralttığı alanlarda boşluğu yine kadınların görünmeyen emeği dolduruyor. Kriz koşullarında:
*Kadınlar evin idamesi için daha fazla zihinsel, duygusal ve fiziksel emek harcıyor.
*Daha düşük ücret aldıkları için ilk işten çekilen de çoğunlukla kadınlar oluyor.
*Sosyal devlet mekanizmalarının çöküşü, kadın emeğini bir “tampon mekanizma” haline getiriyor.
Talepler
Aralık Feminist Kolektif, asgari ücret tartışmalarına feminist bir müdahale için şu talepleri öne çıkarıyor:
1. Asgari ücret değil, yaşam ücreti
İhtiyaca değil bölüşüme dayalı, işçinin yarattığı değerden pay aldığı bir ücret politikası.
2. Toplumsal cinsiyet perspektifi olan bir komisyon
Yaşam ücretini belirleyecek komisyonun toplumsal cinsiyet eşitsizliğini merkeze alması; kadınların ve LGBTİ+’ların yer aldığı bağımsız, demokratik bir yapı oluşturulması.
3. Kadınların yalnız yaşayabileceği adil bir ücret
Ayrıca işyerlerinde kreş ve bakım hizmetlerinin zorunlu hale getirilmesi.
4. Kadın istihdamındaki güvencesizliğin giderilmesi
Bakım emeğinin kamusallaşması ve toplumsallaşması yönünde politikalar.
5. Sendikalaşma önündeki engellerin kaldırılması
Gerçek temsil için emekten yana sendikaların komisyona dahil olması ve sendikalarda kadınların yönetimde yer alması.
6. Yaşa ve bölgeye göre farklı asgari ücret uygulamalarına hayır
Tek bir yaşam ücreti talebi.
Yazının tamamını buradan okuyabilirsiniz.
(EMK)
