İstanbul'un en önemli tarihi ve kültürel merkezlerinden Beyoğlu'nun zaman içindeki sosyo-mekânsal dönüşümünü araştıran "Tarihi Kent Merkezlerinin Yeniden Yapılanmasında Belirleyici Faktörler ve Olası Senaryolar: Beyoğlu Örneği" adlı araştırma projesi üç yıl süren yoğun çalışmanın sonunda tamamlandı.
Başkanlığını Prof. Dr. Asuman Türkün'ün üstlendiği araştırma ekibinde araştırmacılar Aslı Sarıoğlu ve Dr. Çağrı Çarıkçı'nın yanı sıra bursiyerler Çiğdem İbişoğlu, Elif Kırpık, Gökçe Uzgören ve Reycan Çetin görev aldı.
TÜBİTAK desteğiyle yürütülen projenin sonuçlarının aktarıldığı "Arafta Bir Beyoğlu" adlı çevrimiçi sergi de ziyarete açıldı.
Projenin Sunuş yazısında şu ifadeler yer alıyor:
"2018 yılında bu araştırma projesine başlama nedenlerimizden en önemlisi Beyoğlu gibi en fazla "çeşitlilikle" anılan bir bölgenin giderek sıkıcı bir tekdüzeliğe doğru gidişiydi. Doğal olarak içinde yaşananlarla ve paylaşılanlarla anlam kazanan mekânların kaybı bizi sarsıyor; adeta kendi kişisel tarihimizde bir tür "hafıza kaybı" yaşıyoruz. Bizi Beyoğlu'na çağıran, heyecanlandıran unsurlar ve buraya gelme sebeplerimiz giderek azalıyor."
Beyoğlu'yla ilgili yazılı kaynakların neredeyse tamamına ulaşılarak literatür taraması yapılan araştırma kapsamında, bölgedeki tüm binalar tek tek ziyaret edilerek kullanım özelliklerine göre sınıflandırıldı ve haritalandı. Yine bölgede yaşayanlar ve çalışanlarla yüz yüze anket ve derinlemesine görüşmeler yapıldı.
| BEYOĞLU'NUN TARİHSEL BELLEĞİ VE ÖZGÜN 5 KİMLİK ÖZELLİĞİ: • Gelenekler ve Aidiyet: Tanışıklık, müdavimlik, öğrenme • Ekosistem Olarak Beyoğlu: Birbirine bağlı yaşayan ve gelişen bir sistemler bütünü olarak Beyoğlu • Zanaatların ve Esnaflığın Aktarılması: Usta-çırak ilişkisi, esnaflık adabı, esnaf ilişkileri, zanaat üretimi-satış ilişkileri • Çeşitlilik: Farklı sınıfsal konumlar. Cinsel, etnik ve dinsel kimlikler. Dayanışma ve çatışma pratikleri • Toplumsal Hareketler: Direnç alanları ve pratikleri | |
Beyoğlu gibi çeşitlilikle anılan bir bölgenin, son dönemlerde yaşanan aşırı turistikleşme ve emlâk değerlerinin hızla yükselmesi sonucunda giderek sıkıcı bir tekdüzeliğe doğru evrildiğini belirten Prof. Dr. Asuman Türkün, pandemi koşullarında kapalı alanda bir sergi gerçekleştirmenin sakıncaları nedeniyle çevrimiçi bir sergiye karar verildiğini belirtti.
Araştırmanın sonucunda Beyoğlu'nun hikâyesini aktarmakta izlenebilecek beş ana hattın ortaya çıktığını belirten Prof. Dr. Asuman Türkün şu görüşleri paylaştı: "Görüşmelerden gelen bilgilerden süzülerek elde edilen bu ana hatlar, farklı dönemler içindeki değişimlerin nasıl gerçekleştiğini görmek açısından yararlı oldu. Çevrimiçi sergide bu ana hatların izlerini sürüyoruz. Bize göre esas korunması gereken, Beyoğlu'nu her dönem farklı kesimlerin buluşma, karşılaşma ve çoğalma 'yeri' haline getiren özellikleridir. Araştırma projesinden doğan Arafta Beyoğlu isimli çevrimiçi sergi, bu çoklu ve katmanlı hikâyelerin ve anıların izini sürerken farklı dönemlerin önemli etkiye sahip olaylarını, mekânlarını ve anlatılarını bir araya getirip, zamanın ve mekânın ruhunu yakalamaya çalışıyor."
Kronolojik bir çalışma olan Tarih İçinde Beyoğlu bölümü site ziyaretçilerinin katkıları ve görüşleriyle zenginleşecek bir taslak sunuyor.
(AÖ)
