Arafattan Sonra Ne Olacak?

Filistin'in Fransa'daki temsilcisi Leyla Şahid, başkent Paris yakınlarındaki askeri hastanede tedavi gören Filistin lideri Yaser Arafat'ın yaşamla ölüm arasında olduğunu söyledi.

Filistin liderinin beyin ölümünün kesinlikle gerçekleşmediğini söyleyen Şahid, RTL radyosuna yaptığı açıklamada, Arafat'ın komadan çıkma ihtimalinin bulunduğunu da kaydetti.

Arafat'ın hastalığının kanındaki zehirlenmeden kaynaklandığı, ancak doktorların bunun nedenini bulamadıkları için, alınan kan örneğinin tanı için üçüncü bir ülkeye gönderildiği belirtildi.

Cihazlara bağlı olan Filistin liderinin günler, hatta haftalarca bu durumda kalabileceği söyleniyor.

İsrail ise, ölmesi halinde Arafat'ın Kudüs'te veya Abu Dis'te gömülmesine izin verilmeyeceğini, Filistin liderinin sadece Gazze Şeridi'nde toprağa verilebileceğini açıkladı.

Gelişmeleri yakından izleyen Ramallah'taki Filistin yönetimi, halka birlik çağrısında bulundu.

Arafat'ın hayatını kaybetmesi halinde ne olacağı ise belirsiz. Filistinli örgütlerin temsilcileri toplanarak Arafat'ın yaşamını yitirmesi halinde karşılaşılacak muhtemel gelişmeleri görüştüler.

Örgütler, Arafat sonrasında geniş tabanlı bir yönetim oluşturulması çağrısında bulundu. Aşağıda Arafat'ın yokluğunda Filistin Yönetimi, silahlı mücadele yürüten gruplar ve İsrail'in bakışına ilişkin değerlendirme:

Arafat hala önemini koruyor mu?

Yaser Arafat son yıllarda büyük ölçüde izole edildi. İsrail ordusu 2001'den bu yana Arafat'ın Ramallah'taki karargahından çıkmasını engelliyordu.

Buna ek olarak Arafat'ın başında olduğu Filistin Yönetimi birçok Filistinli tarafından beceriksizlikle suçlanıyor ve yozlaşmış bir kurum olarak algılanıyor.

Bütün bunlara rağmen Arafat hala Filistin'deki en önemli politikacı ve Filistin ulusal mücadelesinin lideri.

Ayrıca, Arafat Filistinliler adına anlaşma yapabilecek ya da müzakere edebilecek tek Filistinli lider. Amerika ve İsrail'in Filistinlilere liderlerini devirmeleri için yaptığı çağrılar da Arafat'ın konumunu güçlendirdi.

Diğer politikacılar Arafat'ın yerini almak için sıraya girdiler mi?

Arafat'ın sağlığı ile ilgili her haber Filistin liderliği içinde yeni bir problem çıkmasına neden oluyor. Filistin Yönetimi ya da Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) içinde Arafat'ın arkasından kimin geleceği belirli değil.

Arafat, geçici ya da kalıcı olarak kendi yerini alacak birisini işaret etmedi.

Filistin Yönetimi'nin iç düzenine göre, Filistin Yasama Meclisi sözcüsü Ravhi Fettah yeni bir başkan seçilene kadar 60 gün süreyle başkanlığı yürütebilir.

Arafat hayatını kaybettiği takdirde yas tutulacak 40 gün boyunca siyaset yapılmayacak.

Adaylar kimler?

Filistinlilerin probleminin bir parçası, işgal altındaki topraklarda birden fazla güç merkezinin olması.

Bu güç merkezlerinden biri eski nesil liderlerden FKÖ Genel Sekreteri Mahmud Abbas ve çevresi. Arafat'a yakın bir isim olan Abbas, Filistin'e 1994 onunla birlikte dönmüştü.

Bir diğer odağı ise eski güvenlik şefi Muhammed Dahlan ya da halen İsrail'de hapis olan İntifada lideri Mervan Barghuti gibi yerel liderler oluşturuyor.

Arafat'ın ardından bir liderlik mücadelesi yaşanması kesin gibi. Geçtiğimiz Temmuz'da Batı Şeria'daki farklı Filistinli gruplar arasında çatışmalar ve adam kaçırma olayları yaşanmıştı.

Bu olaylar, Arafat'ın etrafında bulunan ve Filistin Yönetimini oluşturan eski jenerasyon liderler ile FY içinde reform isteyen yine Arafat yanlısı genç militanların güç mücadelesi olarak yorumlanmıştı.

Diğer silahlı grupların durumu?

Eğer Filistin Yönetimi içinde bir belirsizlik yaşanırsa bundan en fazla islami militan grup Hamas yararlanır. Gazze Şeridi'ni kontrolü altında bulunduran grup çok iyi organize olmuş durumda.

Geçmişte, Hamas ve İslami Cihad Arafat'a doğrudan saldırmaktan kaçınmıştı. Bu gruplar yeni Filistin lideri için aynı çekinceyi göstermeyebilir.

İsrail'in bakışı?

Birçok İsrailli Arafat'ın "iflah olmaz bir terörist ve güvenilmez bir müzakereci" olduğunu düşünüyor. Çoğu, arafat'ın gittiğini görmekten memnun olacak; özellikle aşırı sağcılar onun öldürülmesini ya da sürülmesini yıllardır savunuyor.

Bununla birlikte, işgal altındaki topraklarda kaotik bir durumun oluşması ve Filistin siyasetinin daha da radikalleşmesi de İsraillileri korkutuyor.

Teorik olarak, Arafat'ın hayatını kaybetmesi İsrail Başbakanı Şaron'un Gazze'den çekilme planını ertelemesine yol açabilir. Eğer Filistin Yönetimi dağılırsa Gazze Şeridi'ni yönetmek için bir tek Hamas kalabilir.

Eğer ılımlı bir Filistin yönetimi oluşursa İsrail'in müzakere edecek taraf bulamama bahanesi ortadan kalkabilir.(EÜ)

* Bu yazı BBC'nin web sitesinden Türkçeleştirildi.