Ankara Taliban yönetimini resmen tanıyacak mı?

Taliban’ın Afganistan’ın başkenti Kabil’i işgalinin ardından akıllarda beliren sorulardan biri de şuydu:

“Ankara Taliban yönetimini resmen tanıyacak mı?"

İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Turgut Tarhanlı, sosyal medya hesabından bu soruya dair hukuki görüşünü açıkladı.

Güney Afrika'yı hatırlattı

Tarhanlı'nın, paylaşımları şöyle:

*Uluslararası hukukta, bir hükümet değişikliğinin olağan yollardan olmaması durumunda, diğer devletlerin o yeni yönetimi "tanıma" tavrı gündeme gelir. Başka bir ifadeyle, tanıma ya da tanımama tercihi ve bu iradeyi beyan eden tek taraflı işlemin ilânı.

* Devletlerin buna ilişkin uygulamaları ve bunun uluslararası hukuka yansıması, “tanıma” işlemiyle ilgili iki temel kavramın/ölçütün öne çıkmasına yol açtı: “Etkililik” ve “Meşruiyet”.

* “Etkililik”, yeni yönetimin, bugün ve öngörülebilir bir gelecekte ülke üzerindeki denetiminin sürdürülebilir bir etkiyle kapsayıcılığa sahip olması şeklinde açıklanabilir. Fakat bunun nasıl gerçekleştiği sorusu ön planda değildir. Sonuç önemsenir.

* Meşruiyet” ise, yeni yönetimin ülke üzerinde sahip olma iddiasındaki etkiyi “nasıl” sağladığına odaklanan bir değerlendirmeyle netleştirilmeye çalışılır. Özellikle son 200 yıllık dönemde bu ölçütlerden biri veya ötekine meyleden ya da karma tercihlerin var olduğunu biliyoruz.

* Bu durumda, “Afganistan İslam Emirliği”, şimdilik etkili & rakipsiz görünmekle birlikte, etkili olma vasfını “meşruiyet” ölçütü bakımından da karşılamada nasıl bir icraat sahibi olacaktır? Eğer bu soru, bir devlet için önemsizse, bilinmelidir ki onun meşrebi de ortaya çıkar.

* İşte bu bağlamda, Afganistan’daki kadınlar & kız çocuklarının “meşruiyet” ölçütü açısından haklarının kapsamı & çevresi “tanıma” bak.dan da önemli bir referans olmak zorundadır. Aksi bir yönelim, ırkçı Güney Afrika Cum. ile kayıtsız bir tanıma ilişkisi içinde olmaya eşdeğer.

*Umarım, devletlerin Afganistan sorunu karşısındaki bireysel yönelimleri ve işbirliği, kısa vadeli çıkarlar ve fayda ambarında sıkışıp kalmaz. Her ne kadar, ilk belirtiler, "etkililik" merceğinden bakarak gözleri kamaşmış bir devletler topluluğu izlenimi uyandırıyor olsa da..

(EMK)