Haberin İngilizcesi için tıklayın
Ankara'da, 13 Aralık 2018'de dokuz kişinin ölümüne neden olan Yüksek Hızlı Tren (YHT) çarpışmasıyla bilirkişi raporu tamamlandı.
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan raporda, çarpışmanın üç ana nedeni olduğu belirtildi:
* Hattın eksiklere rağmen açılması
* Yanlış trafik yönetim sistemi
* Manevraların kaydırılması
Eskişehir Teknik Üniversitesi Raylı Sistemler Programı öğretim üyelerinden oluşan üç kişilik bilirkişi heyetinin 12 sayfalık raporu, savcılığa gönderildi.
Raporda, kazaya "hızlı tren kazası" demenin doğru olmadığı belirtilerek, “Konvansiyonel (geleneksel) hatta 110 kilometre hızla hızlı tren setinin yaptığı bir kaza” tanımlaması kullanıldı.
3 kök neden
DHA'nın geçtiği bilgiye göre, bilirkişi raporunda çarpışma nedeni olarak üç “kök neden” sıralandı:
Hattın eksiklere rağmen açılması
Ankara- Sincan hattında kullanılması planlanan trafik yönetim sisteminin Avrupa Demiryolu Trafik Yönetim Sistemi-Avrupa Tren Kontrol Sistemi (ERTMS-ETCS) olduğuna dikkat çekilerek, yolun imalat tamamlanmadan, proje kapsamı bitmeden ve gerekli zaman tanınmadan işletmeye açıldığı kaydedildi:
"Ankara-Sincan hızlı tren hattını imalatı tamamlanmadan, ETCS/ERTMS sistemi gerekleri olmadan işletmeye açtığı için TCDD Genel Müdürü İsa A. kusurludur. Kazanın birinci 'kök' nedeni, hattın eksikleri olduğu halde açılması, diğer bir ifadeyle hattın açılması için acele edilmesidir."
Yanlış trafik yönetim sistemi
Raporda TCDD hatlarının yarıdan fazlasında trafiğin Trenlerin Merkezden İdaresi Sistemi (TMİ) ile yönetildiği, yönetmeliklere ve uluslararası talimatlara uyulduğu sürece YHT setlerinin sinyalsiz hatlarda işletilmesinin mümkün olduğu belirtilerek şu ifadelere yer verildi:
"Ancak yeni geliştirilen trafik yönetim sisteminin söz konusu düzenlemelere uygun olması zorunluluktur. Yanlış bir trafik yönetim sistemi kurulması kazanın ikinci 'kök' nedenidir. Hattın erken açılmasından kaynaklı ETCS/FRTMS ile yönetilemeyeceğinden, bunun yerine Genel Müdür Yardımcısı A.İ.U, TCDD Genel Müdürlüğü Daire Başkanı M.A. imzalı yazı ile yeni trafik yönetim sistemi kurulmuştur.
“Bu sistem daha önce uygulanan bir sistem değildir. Olası riskleri bilinmemektedir ve literatürde karşılığı yoktur. Bunun uluslararası düzenlemelerde ve uluslararası demiryolu ağında karşılığı bulunamamıştır.
“Yeni bir trafik yönetim sistemi kurulması emniyet açısından büyük bir değişikliktir. Bu nedenle, A.U. ve M.A. ile Trafik ve İstasyon Dairesi Başkanlığı Şube Müdürü R.K. kusurludur.
“Hattın açılması kararı ile ilgili yapılması gereken ilk risk analizi yapılmamıştır. Eğer hattın ETCS/FRTMS olmaksızın işletmeye açılması ile ilgili bir risk analizi yapılsaydı muhtemelen açılmaması yönünde karar verilecek ve bu başlık altında sonradan yapılması gerektiği düşünülen hiçbir risk analizine gerek kalmayacaktı.”
Manevraların kaydırılması
Raporda, 6 Aralık 2018 tarihli yazı ile trenlerin Ankara batıda bulunan makasların elle tanzim edilerek, kabul ve sevk edilmesinin talep edildiği ve bunun onaylandığına dikkat çekildi. YHT manevralarının doğudan batıya kaydırılmasından 4 gün sonra kazanın meydana geldiği belirtilerek, şöyle denildi:
"YHT manevraları doğuda yapıldığı zamanlarda doğrudan etkili en az 3-4 kişinin kusuruyla kaza olma riski varken, batıda yapılmaya başlayınca bu sayı 1-2 kişiye düşmüştür.
“Değiştirme nedeniyle kazaya neden olan manuel olarak kullanılan M74 makası, manevraların doğudan batıya alınmasıyla çok önemli hale gelmiştir.
“Manevraların doğudan batıya alınması kazanın üçüncü 'kök' nedenidir. Bu kararın alınmasında sorumluluğu bulunan TCDD Genel Müdür Yardımcısı İ.Ç, 8'inci Bölge Müdürü D.Y, 8'inci Bölge Servis Müdürü Ü.S, 8'inci Bölge Servis Müdür Yardımcısı V.E.T. kusurludur."
Diğer tespitler
Raporda ayrıca şu noktalara değinildi:
* Tren teşkil memuru (makasçı) O.Y., hat-1'den vermesi gereken yolu hat-2'den vermesi nedeniyle kusurlu.
* Sinyalsiz işletmecilik yapılan hatlarda, makasın, istasyonun hangi yoluna düzenlendiğini gösteren makas feneri olması gerekirken, Ankara- Sincan hattında makas feneri bulunmuyor.
* Kamera görüntülerinden O.Y.’nin makasa uzaktan baktığı ve doğru yolda olduğunu düşünerek geri döndüğünün kanaati oluşmuştur.
* Kazada ölen makinist Adem Yaşar'ın, hat-1'den gitmesi gerekirken hat-2'den gittiğinin farkında olmaması ya da bunu önemsememesi kazaya neden olmuştur. Adem Yaşar, 6 dakika boyunca yanlış hattan gittiğini fark etmemesi, fark etse bile bunu önemsemeyerek treni durdurmaması nedeniyle kusurludur.
* Makasçı O.Y.’ye işbaşı eğitimi verilmeden işbaşı yaptırdıkları için Ankara Gar Müdürü T.Ü. ve Müdür Yardımcısı Vekili K.O. da kusurludur.
* Emniyet yönetim sistemi doğru çalışmadığı için TCDD Genel Müdürlüğü EKAY Daire Başkanı T.A. da kusurludur.
Üç kişi tutuklu
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında dokuz kişinin öldüğü çarpışma nedeniyle, tren teşkil memuru (makasçı) O.Y., hareket memuru S.Y. ve kontrolör E.E.E tutuklu bulunuyor.
TCDD 8'inci Bölge Müdürü D.Y., YHT Gar Müdür Yardımcısı K.O. ve YHT Gar Bölge Müdürlüğü Trafik ve İstasyon Yönetimi Servis Müdürü Ü.S.'nin de şüpheli sıfatıyla ifadeleri alınmıştı. (EKN)
