Türkiye’nin sanayi kirliliğinin en yoğun görüldüğü bölgelerden biri olan İzmir Aliağa’da bilirkişiler, İzmir Demir Çelik 1 kömürlü termik santrali ile yanı başına yapılması planlanan ENKA termik santrali için hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu (ÇED) kararını yetersiz buldu.
Raporlarda tarihi milattan önceye dayanan Aiolis Krallığı'nın en önemli liman kentlerinden biri olan Kyme Antik Kenti'ne dikkat çekildi.
Aliağa Horozgediği köyündeki İzmir Demir Çelik 1 Termik Santralı hakkında ÇED raporunun iptali ile ilgili devam eden dört dava var. Santralın atıklarını bıraktığı cüruf alanı ile ilgili ise 2015’te yürütmeyi durdurma kararı alındı. Ancak buna rağmen santral tam kapasite çalışıyor.
Çeşitli sivil toplum örgütleri ve vatandaşların açtığı davada İzmir 2. İdare Mahkemesi’nin atadığı bilirkişi heyeti santrali tarımsal ve çevresel açıdan uygun bulurken arkeoloji, sanat tarihi ve planlama ilkeleri açısından uygun bulmadı.
Aynı şekilde Aliağa Çakmaklı köyünde Kyme antik kenti üzerine yapılmak istenilen Enka Kömürlü Termik Santralı ile ilgili İzmir 2. İare Mahkemesi'nin atadığı bilirkişiler de projeyi, şehircilik ilke ve esasları, doğal ve yapılı çevre üzerindeki etki etkileşimler ile arkeolojik tarihsel eserler ve tarımsal potansiyele olan etkilerinin bilimsel bir yaklaşılma değerlendirilmediği için yeterli bulmadı.
İki santralin de bilirkişi raporlarında zarar göreceği söylenen Kyme Antik Kenti, tarihi milattan önceye dayanan Aiolis Krallığı’nın en önemli liman kentlerinden biri.
Raporlarda Kyme antik kenti vurgusu
İzmir Demir Çelik 1 santralinin bilirkişi raporunda antik kentle ilgili şöyle denmiş:
"Raporda Aiolis bölgesinin en önemli kentlerinden biri olan ve lokalizasyonu hem antik çağ yazarlar hem dearkeolojik kalıntılarla kesinleşmiş olan Kyme antik kenti yeterince değerlendirilmemiştir. Kaldı ki bugün dahi suni bir şekilde sınırları belirlenmiş Kyme III. Derece Arkeolojik Sit Alanı sınırı termik santralin hemen kuzeyinden geçmekte, soğutma suyu isale hattı da büyük oranda III. Derece Arkeolojik Sit Alanının içerisinde yer almaktadır.
"Arkeolojik sit alanlarının çevresiyle bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekirken ÇED raporunda bunun yapılmadığı görülmüştür. Hatta sadece Kyme antik kentinin değil bölgedeki diğer arkeolojik alanlarının ve buna bağlı turizm potansiyellerinin de faaliyetten nasıl etkileneceğinin ÇED raporunda irdelenmesi gerekirdi."
Enka santralinin raporunda ise Kyme antik kenti ile ilgili şöyle denmiş:
"Tesis alanı özellikle Aiolis bölgesinin önemli kentlerinden birisi olan ve uzun yıllardır kazısı devam eden, bugün çok sayıda sanayi tesisiyle çevrelenmiş durumdaki Kyme antik kentinin yaklaşık 3 km. güneybatısındadır. Kyme’nin yanı sıra Myrina, Aigai, Gryneion, Larissa, Panaztepe, Phokaia, Pitane gibi önemli antik kentler de tesis alanının yakın çevresinde yer alan, yöreyi hem bilimsel araştırmalar hem de turizm açısından özel kılan diğer antik yerleşimlerdir. Antik kentlerle birlikte Kozbeyli ve Yeni Foça kentsel sit alanları da yörenin diğer kültür ve turizm alanları arasındadır. Çed raporunda bölgenin arkeoloji ve turizm potansiyeli dikkate alınmamıştır."
Fosil Yakıt Karşıtı İnisiyatif, kamuoyunda zaten tartışmalı olan İDÇ’nin, bölgeye daha fazla zarar vermemesi için hemen çalışmayı durdurması gerektiğini, Enka Projesi’nin ise bu bilirkişi raporu ile artık yapılmasının mümkün olmadığını belirtti. (NV)
