Ruh Sağlığında İnsan Hakları Girişimi (RUSİHAK) üyeleri İstanbul Karaköy’deki Sabancı Üniversitesi İletişim Merkezi’nde bir basın toplantısı yaparak Sarah Ferguson’un yaptığı çekimlerle gündeme gelen Ankara Saray ve diğer bakım ve rehabilitasyon merkezlerinin durumu hakkında bilgi verdiler.
Dernek başkanı Mesut Demirdoğan ve üyesi Nalan Erkem’in katıldığı basın açıklamasında konuşan yönetim kurulu üyesi Fatma Zengin Dağıdır “yaşanan gelişmelerin ardından hazırladıkları 'Akıl ve Ruh Sağlığı Alanında İnsan Hakları 2008 Türkiye Raporu'nun sonuçlarını kamuoyuyla bir kere daha paylaşmak istediklerini” söyledi.
RUSİHAK’ın araştırma sonuçlarını ara raporlar şeklinde bir yıldır Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) ile paylaştığını ve raporların yetkililer tarafından incelendiğini belirten Dağıdır SHÇEK’in bazı ara raporlardan sonra raporları eleştiren ve yeni başlanan projeleri anlatan geribildirim yazıları gönderdiğini, ancak ilgili kurumların koşulların iyileştirilmesi için somut bir eylem planı oluşturduğuna dair herhangi bir bilginin derneğe iletilmediğini ifade etti.
RUSİHAK’ın asıl amacının varolan koşulları gerçekçi bir gözle değerlendirip tüm tarafların katılımıyla acil bir eylem planı oluşturulması ve hayata geçirilmesi olduğunu söyleyen Dağıdır, Ferguson’un ziyaretinin ardından, kurumlarda yaşanan sorunların çözümünden çok, konunun diplomatik ve siyasi boyutunun öne çıktığını dile getirdi.
“Hükümetin konuyla ilgili şimdiye kadar yaptığı açıklamalarda bu tür yatılı kurumların bağımsız gruplar tarafından haber verilmeden denetlenmesi, yine bu tür kurumların kamuoyunun ve sivil toplum kuruluşlarının ziyaretine açılması gibi çok önemli açılımlardan söz etmesinin de sevindirici.”
Erkem, SHÇEK kurumlarında gerçekleştirilen izleme çalışmalarının İşkenceyi Önleme Komitesi (CPT) standartlarına göre yapıldığının altını çizerek, kurumlardaki tutulma koşullarını değerlendirdi ve insan hakları ihlallerinin yaşandığına dikkat çekti.
RUSİHAK raporunda bakım ve rehabilitasyon merkezleriyle ilgili tespitleri şöyle sıraladı:
- Birtakım iyi uygulamalar olsa da, ruh sağlığı hastaneleri, bakım ve rehabilitasyon merkezleri uluslararası insan hakları kriterleri açısından oldukça olumsuz koşullara sahip;
- Kurumlarda özellikle tutulma koşulları, teşhis tedavi konusunda bilgilendirme, rehabilitasyon hakkına erişim, hareket serbestliği, istemsiz yatışlar, genel tıbbi bakım ve tedavi konularında yoğun ihlaller yaşanmakta;
- Toplumda tuh sağlığı tedavisi gören ve zihinsel engeli bulunan bireyler eğitim, rehabilitasyon ve istihdam hakkından yararlanmada ciddi sorunlar yaşıyor. Damgalama, ayrımcılık ve kötü muamele her alanda yaygın;
- Mevcut hizmetler kalıcı bir ilerleme ile sonuçlanmıyor. Aynı kişiler defalarca hastaneye yatıyor;
- Kurumlarda çalışma koşulları çalışanlar açısından tatmin edici değil, ciddi bir motivasyon eksikliği var.
Bu sorunların ortadan kalkması için hükümetin bir ruh sağlığı yasası çıkarması gerektiğinin altını çizen RUSİHAK üyeleri konuyla ilgili acil eylem planının hazırlanmasını ve bu sürece sivil toplum örgütlerinin, çalışanların ve ailelerin de dahil edilmesini öneriyor. (BÇ)
* RUSİHAK'ın 'Akıl ve Ruh Sağlığı Alanında İnsan Hakları 2008 Türkiye Raporu'nu İnternet sitesinden pdf formatında indirebilirsiniz.
