Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM), Avrupa Birliği üyesi ülkelerle Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'ne (AKBK) yönelik iki ayrı tavsiye kararında kadınların siyasetteki temsilinin artırılmasını istedi.
Kadın ve erkeğin eşit bir şekilde politikaya katılmasının Avrupa Konseyi'nin hedeflerinden birisi olduğunu hatırlatan AKPM, buna rağmen kadınların parlamentolarda ve bakanlıklarda temsil oranının yüzde 20'nin altında kaldığına dikkat çekti.
Devlet başkanlarının ise yüzde 5'ten azının kadınlardan oluştuğunu belirten kararda, "AKPM, kadının politikadaki temsil oranının düşük olmasını demokrasinin meşruluğuna karşı bir tehdit ve insan hakları ihlali olarak görür. Bu yüzden üye ülkelerin bu durumu bir öncelik olarak görüp düzeltmesini önerir" denildi.
Aydın: Kararlara uymamak, Türkiye'nin imajını zedeler
Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği (KA.DER) Genel Başkanı Çiğdem Aydın, AKPM'nin "zorunlu kota uygulanması, uygulamanın etkin yaptırımlarla desteklenmesi ve erkeklerin eş zamanlı olarak yürüttüğü görevlerin yasayla sınırlandırılması" şeklindeki tavsiyelerine dikkat çekti.
"Bunlar, KA.DER'in yıllardır dile getirdiği talepler" diyen Aydın, sözlerini "AKPM'nin beklentileri de bu yönde. Türkiye Avrupa Birliği'ne (AB) üyeliği hedefleyen bir ülke ve AB'nin bu konuda görüş ve beklentileri böyle. Bu tavsiye kararlarının uygulanması Türkiye'nin kınanmasına, imaj ve itibarının zedelenmesine yol açar" diye sürdürdü.
"Kararların yaygınlaşması için çalışacağız"
Aydın, tavsiye kararlarının önemini ise şöyle açıkladı:
Zorunlu yüzde 40 kota: Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Barış ve Demokrasi Partisi (BDP), Sosyalist Demokrasi Partisi'nde (SDP) kota var ancak uygulamayı dönüştürmeye yetmiyor. Yanı sıra "boş koltuk" uygulaması gerek. Boş koltuk, dolduracak bir kadın bulunamadığında koltuğun boş bırakılması demek. Partiler açısından zorlayıcı çünkü karar alınmasını engelleyebiliyor. "Zorunlu kota" nedeniyle parti il başkanları kentindeki kadınları partisinde siyaset yapmaya ikna etmek zorunda kalacak. Bunun için kadınların siyasete katılımının önündeki engelleri ortadan kaldırmaya çalışacak; harçlar ve aidatlar yeniden düzenlenecek, toplantı saatleri kadınların katılımı gözetilerek belirlenecek. Kadınların siyasete katılımı teşvik edilecek.
Eşzamanlı yürütülen görevlerin yasayla sınırlandırılması: Bu hem işlerin layıkıyla yapılmasını engelliyor hem de görev dağılımını engelleyerek kadınların önünü kapatıyor. Daha önce Cüneyd Zapsu ve Ali Babacan'ın birden çok görevi aynı anda yürüttüğüne tanık olmuştuk. Türkiye'deki uygulamaya ilişkin bir rapor hazırlayıp tavsiye kararlarının hükümet nezdinde yaygınlaşmasına çalışacağız.
Üye ülkelere tavsiyeler
AKPM, "Seçim Sistemleri Yolu ile Kadınların Politikadaki Temsilinin Artırılması" başlıklı 1706 No'lu tavsiye kararında üye ülkelere şu önerilerde bulundu:
- Üye ülkelerin cinsiyet eşitliği ve ayrımcılık karşıtı düzenlemeleri anayasalarına eklemesi ve seçim yasalarını pozitif ayrımcılığı içerek şekilde yeniden düzenlemesi.
- Üye ülkelerin kadınların parlamentoda temsilini arttıracak bir şekilde seçim yasalarını değiştirmesi:
- Liste sistemli nispi temsilin olduğu ülkelerde, en az yüzde 40 zorunlu kota sisteminin yürürlüğe konması. Bu kota sistemi kadın ve erkek adayların dönüşümlü olarak birbiri ardına geldikleri fermuar sistemi gibi, sıkı bir sıra düzeni kuralını da sağlıyor. Ayrıca kota sistemine uyulmaması halinde aday listelerinin kabul edilmemesi gibi etkin yaptırımlar da içeriyor. AKPM, seçmenlerin geniş olduğu bölgelerde kapalı listelerin kullanılması önerisini de getiriyor.
- Çoğunluk sistemlerinin uygulandığı ülkelerde her partinin parti ilçelerinde en az bir kadın ve bir erkek aday seçmesi. Ayrıca politik partiler içinde yenilikçi ve zorunlu kotaların uygulanması, "tamamı kadınlardan oluşan son elemeye kalan adaylar listesi" oluşturulması, seçim bölgelerinin"eşleştirilmesi" gibi yöntemler uygulanması, bu yöntemlerin etkin yaptırımlarla desteklenmesi.
- Bir erkeğin eşzamanlı yürütebileceği siyasi pozisyonların sayısının yasayla sınırlandırılması.
- Siyasi partilerin cinsiyet kotalarını uygulamaya ve diğer pozitif önlemler almaya teşvik edilmesi.
- Toplumsal cinsiyete duyarlı eğitim sistemi, medyada, sendikalarda ve siyasi partilerde kadın adaylara yönelik önyargıların ve toplumsal cinsiyet klişelerinin ortadan kaldırılması.
AKBK'ye tavsiyeler
AKPM, "Seçim yolu ile kadınların politikadaki temsilini arttırmak" başlıklı 1899 No'lu tavsiye kararında ise "kadın ve erkeğin siyasete ve tüm karar aşamalarına etkin katılımını sağlamayı taahhüt eden" AKBK'yi, çalışmalarını sürdürmeye çağırdı. Tavsiye kararında AKBK'nin Avrupa Konseyi'ne üye ülkeleri gerekli tedbirleri almaya teşvik etmesi de istendi.
AKPM'nin tavsiye kararında, AKBK'nin bir yetkili komiteye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne kadın ve erkeğin eşitlik haklarının ve pozitif ayrımcılık tedbirlerinin yer aldığı ek bir protokol taslağı hazırlamasını önermesi de istendi. (BB)
