* Fotoğraf: HRW raporundan.
İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch-HRW) 2013 Hak İhlalleri Raporu’nu açıkladı.
682 sayfalık raporun Türkiye bölümü, “İfade, Örgütlenme ve Toplanma Özgürlüğü, Polisin Kötü Muamelesi ve Aşırı Güç Kullanımı, Cezasızlıkla Mücadele ve Temel Uluslararası Aktörler” başlıklarından oluşuyor.
Raporda Türkiye ile ilgili değerlendirmeler kısmında, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hakkında yorumlar da yer alıyor:
“2002 yılından bu yana üç dönemdir yönetimde bulunan ve mecliste güçlü bir çoğunluğa sahip olan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), geçtiğimiz yıl boyunca siyasi muhalefete, halk protestolarına ve eleştirel medyaya giderek daha da tahammülsüzleştiğini gösterdi.”
Hükümetin Gezi direnişindeki tavrı da şöyle yorumlandı:
“Göstericileri ısrarlı bir tutumla ve sert bir biçimde bastıran hükümet, insan hakları ihlallerine meydan verdi.”
Demokratikleşme paketi
“30 Eylül günü hükümet ‘demokratikleşme paketi’ olarak adlandırdığı ve kendi iktidarında artan ihlalleri gidermek yerine, antidemokratik geçmişin izlerine yoğunlaşmayı tercih ettiğini gösteren bir dizi reform açıkladı.”
“Türkiye Kürtlerine yönelik hak kısıtlamalarını giderme yolunda atılan cesur adımlar çatışmanın temel sebeplerinin ortadan kaldırılmasına, dolayısıyla Türkiye'nin tüm etnik ve dini gruplarının insan haklarının iyileştirmesine yardımcı olabilir.”
“Yeni anayasa yapılmasına yönelik partiler arası çabalar, vatandaşlık tanımı ve azınlık hakları ile ilgili hükümler gibi temel konularda anlaşma sağlanamaması yüzünden durmuş bulunuyor.”
İfade, Örgütlenme ve Toplanma Özgürlüğü
“Yetkililer, protestolarda yer alan yüzlerce kişiyi yasadışı gösterilere katılmak, polise direnmek ve kamu malına zarar vermekle suçladı. Gösterilerle bağlantılı olarak onlarca kişiye terör suçları isnat edildi. Bu metin yazıldığı sırada yaklaşık 50 gösterici halen tutuklu bulunuyor.”
“Türkiye medyasının birçok organının Taksim Gezi protestolarını haber yapmamaları veya taraflı haber yapmaları, birçok medya şirketinin hükümetin çıkarlarıyla çatışan konularda tarafsız haber yapmakla ilgili çekinceleri olduğunu ortaya koydu.”
“Yıl boyunca, aralarında tanınmış anaakım gazeteci ve yorumcuların da bulunduğu, hükümeti eleştiren yazılarıyla tanınan çok sayıda gazeteci işten çıkartıldı.”
Polisin Kötü Muamelesi ve Aşırı Güç Kullanımı
“Taksim Gezi Parkı protestoları sırasında polis, çoğu tamamen barışçıl olan göstericileri defalarca, tazyikli su, plastik mermi ve biber gazı kullanarak dağıttı, aşırı güç kullandı ve gözaltına aldığı göstericileri dövdü.”
“11 kişi gözlerinden oldu. 14 yaşındaki B.E. biber gazı kapsülüyle vurularak komaya girdi. Mayıs - Eylül ayları arasında yapılan gösteriler esnasında altı gösterici ve bir polis memuru öldü.”
“Bu metin yazıldığı sırada polisin aşırı güç kullanımına ilişkin herhangi bir adli soruşturma yapılıp yapılmadığına dair bir bilgi açıklanmamıştı. Öte yandan, göstericiler hakkındaki soruşturma ve kovuşturmalar çok daha hızlı ilerledi.”
Cezasızlıkla Mücadele
“Nisan ayında yapılan yasal reformlarda işkencenin kovuşturulmasına zamanaşımının kaldırılması olumlu bir gelişme olarak anılsa da, devlet görevlilerince gerçekleştirilen kanun dışı öldürmelerin kovuşturulmasının 20 yılda zamanaşımına uğraması hükmünün kaldırılmaması 1990'ların başlarında işlenen ihlallerin cezasız kalacağı yönünde kaygılara yol açıyor.”
“28 Aralık 2011'de Türk Hava Kuvvetleri'nin Roboski’de yaptığı ve 34 kişinin ölümüyle sonuçlanan saldırıyla ilgili olarak Diyarbakır savcılığı Haziran 2013'te yetkisizlik kararı verdi. Savcı davayı askeri savcılığa gönderse de bugüne dek etkin bir soruşturma yürütülmemesi olayın üstünün resmen örtülmeye çalışıldığına dair iddiaları doğrular nitelikte.”
Temel Uluslararası Aktörler
“Avrupa Birliği (AB), önde gelen AB üye ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletleri, PKK ile çatışmaların sona ermesi ve Kürt meselesinin çözümünü hedefleyen barış sürecine güçlü destek verdiklerini çeşitli biçimlerde ifade ettiler.”
“Avrupa Komisyonu, Gezi Parkı protestolarının yönetilmesiyle ilgili kaygılarını Ekim ayında yayınladığı yıllık ilerleme raporunda da gündeme getirdi. Bununla birlikte AB, Kasım ayında bölgesel politika üzerine yeni bir fasıl açarak Türkiye'yle üyelik müzakerelerini de canlandırdı.” (AS)
* HRW’nin hazırladığı 682 sayfalık İngilizce raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
* Raporun Türkiye ile ilgili değerlendirmelerini (Türkçe) buradan okuyabilirsiniz.
