İYİ Parti'nin fındık üreticilerinin sorunlarının araştırılması ve fiyat politikasının belirlenmesi için TBMM başkanlığına verdiği araştırma önergesi Genel Kurul’un dünkü (17 Temmuz) oturumunda gündeme geldi.
TBMM Başkan Vekili Celal Adan ilk sözü CHP Trabzon Milletvekili Sibel Suiçmez’e verdi. Kürsüye üzerinde yöresel kıyafet, elinde balon ve bir sepet fındıkla gelen Suiçmez konuşmasına " Yine yeşillendi fındık dalları, yine geldi fındığı konuşmanın zamanı” sözleriyle başladı.
Fındıkla yaşam: "Türkiye tekel ama tek başına geçim zor"
Fındıkta hasat zamanı yaklaşırken üreticilerin alım fiyatlarının belirlenmesini beklediklerini belirten Suiçmez şunları söyledi:
Geçmiş yıllarda sanayicinin isteği üzerine açıkladığı rekolte tahminini sonradan değiştiren bakanlığın bu yıl rekolte ve verim tahminini merakla bekliyoruz. Yıllardır uygulanan üretimi yani rekolteyi ve verimi yüksek gösterip alım fiyatını düşürme politikası fındık üreticilerimizi ve üretimimizi olumsuz etkiliyor. Bu yıl, bu yanlışa artık ‘Dur!’ deyin. Buğday, arpa, çay üreticisine yapılanı yapmayıp fındıkta üretenin emeğinin karşılığını verin.
Fiskobirlik başkanı (Lütfi Bayraktar) aynı zamanda AKP milletvekili çift maaşlı Lütfü Bayraktar açıklama yapmış, ‘Fındık fiyatında uçmayı beklemeyin’ demiş. Bence siz uçmayı bekleyin. Zira fındık alım fiyatı 160 TL’nin altında olursa merak etmeyin bu millet sizi uçuracak.
Bu sırada Suiçmez kürsüye getirdiği balonları patlattı. Su içmez devamında “Buğdayda üreticiyi patlattınız, arpada patlattınız. Eğer fındıkta da patlatırsanız bu millet AKP’yi patlatacak, Karadeniz AKP’yi patlatacak” diye konuştu.
Aydın: Fındık üreticisini Ferrero’ye teslim edemezsiniz
Ardından olağan gündem olarak ele alınan önergede, İYİ Parti Grubu adına Trabzon Milletvekili Yavuz Aydın kürsüye geldi.
500 bin fındık üreticisi olduğunu, yan faktörlerle birlikte 5 milyon kişiyi kapsayan bir sektör yarattığını ifade etti. Fındığın 1 milyar 900 milyon dolarlık (yaklaşık 62 milyar TL) ihracatı olduğunu söyledi:
AKP iktidarı ne yazık ki fındık üreticisine üvey evlat muamelesi yapmıştır. Fındık üreticisi Hükûmete kızgın, fındık üreticisi Cumhur İttifakına dargın, fındık üreticisi bölge milletvekillerine kırgın.
Şimdi rekolte açıklaması ve tespiti yapılıyor. En son 2023’te yapılan rekolte tahmininde 720 bin ton rekolte açıklaması var ama pazara inen fındık 360 bin kilogram yani yüzde 50,2 yanılma var. Böyle bir yanılma olabilir mi? Tarım Bakanını buradan uyarıyorum: Amaç, İtalyan şirket Ferrero’ye düşük fiyatla fındık alımı sağlamak mı? FİSKOBİRLİK’in fındık politikasındaki acziyeti de ortadadır.
İYİ Parti olarak fındık komisyonunu kurduk. Tarım Politikaları, Ekonomi ve Kalkınma Politikaları Başkanımız ve bölge milletvekillerimiz bir maliyet çalışması yaptı. Bütün giderler hesaplandığında 130 lira maliyeti olan fındığın fiyatı 170 liranın altında olmamalıdır. Buradan Cumhurbaşkanına ve Tarım Bakanına sesleniyorum: Fındık üreticisini İtalyan Ferrero’ye teslim etmeyiniz, teslim edemezsiniz.
Karaman: AKP meydanı Ferrero’ya, Nutella’ya bıraktı
Saadet Partisi adına Samsun Milletvekili Mehmet Karaman söz aldı. Karaman “Dünyanın en çok fındık üreten ülkesiyiz. Elimizde öyle yararlı bir tarım ürününü tutmamıza rağmen biz bunu bir katma değere dönüştüremiyoruz” dedi.
Bunun nedeni olarak da “tekelleşen, çeteleşen, baronlaşan bir tüccar ekibinin olmasını” gösterdi. “Bunlar fındık borsasını baskılamaktadırlar” diyen Karaman şöyle devam etti:
Siz, çiftçiyi tüccarın ve yabancı menşeli şirketlerin insafına bırakıyorsunuz. FİSKOBİRLİK gibi saygın ve parlak kurumlar sizin baskı ve müdahalenizle zayıflatıldı. Meydan Ferrero’ya, Nutella’ya kaldı. Bunlar da şimdiden fiyat belirleme cüretinde bulunuyorlar. Kim veriyor bunlara bu gücü? Milletimizi bu gibi şirketlere mecbur bırakmamalıyız.
Rahmetli Necmettin Erbakan’ın fındığa verdiği önem ve uyguladığı politikalar ortada. ‘Bu fındık bizde değil İsrail'de yetişmiş olsaydı ilaç niyetine eczaneden tane işi alırdınız’ demişti ve bu yüzden ‘Fındık borsasının ne işi var Hamburg’da, Samsun’a getireceğim’ diye söz vermişti ve gerekeni yaptı; fındık ithalatını durdurdu ve fındık fiyatını hak ettiği düzeye çekmek için yüzde 250 artırarak ihraç etti. Bu güç hâlâ elimizde. Dünyada neredeyse yüzde 65'ini ürettiğimiz bir mahsulün fiyatını Meclis’imizin çatısı altında belirleyecek irademiz yoksa yazıklar olsun demek zorundayım.
Karaman artan üretim maliyetleri, artan yevmiye ücretleri, Türk lirası ve dolar bazlı enflasyonu baz alarak fındığın fiyatının kilogram başına en az 5 dolar (yaklaşık 165 TL) olması gerektiğini söyledi ve İYİ Parti’nin önergesine destek verdi.
Işık-Gezmiş: Fındıktan geçim olmazsa gündemde seçim olur
CHP Giresun Milletvekili Elvan Işık Gezmiş de fındığın dünya pazarındaki payının 130 milyar dolara ulaştığını söyleyip fındığın yüzde 70’inin Türkiye’de üretildiği bilgisini verdi.
“Fındık üreticisi yıllardır artan maliyetler karşısında mağdur ve umutsuz” diyen Elvan Işık Gezmiş, gençlerin fındığa olan ilgisinin kaybolduğunu ekledi:
Gelin görün ki dünyanın en kaliteli fındığını ürettiği hâlde mağdur olan tek üretici de maalesef, son yıllarda fındık üreticisi olmuştur. Maliyetler aldı başını gitti. Gübre, ilaç, budama maliyetleri fahiş oranda arttı. 1 ton gübre 2012'de 761 lira iken, 2024 yılında 10 bin lirayı aştı fakat nedense üreticiye verilen alan bazlı destek on yıldır 170 TL; sizin insafınıza bırakıyorum. Üretici fındığını üretmesin mi? Bu mu isteğiniz? Açık ve net olarak söylüyorum ki fındık fiyatı geciktirilmeden, en geç temmuz ayı sonunda, üretici bahçeye girmeden açıklanmalıdır ve buna bağlı olarak fındık işçisinin yevmiyesi ayarlanmalıdır.
Ayrıca, dik ve engebeli arazide yetişen, yağ oranı ve etken maddesi yüksek Giresun kalite fındık, levant kaliteden ayrılarak en az yüzde 10 fazla fiyat verilmelidir. 160 liranın altında verilen fiyat bizim için kabul edilemez.
Fındık üreticisi nefesini tuttu, fiyat bekliyor. Bu hakkı güvence altına almak, alın terinin karşılığını vermek devletin boynunun borcudur. Hakkımızı istiyoruz ve hükûmete sesleniyoruz: Fındıktan geçim olmazsa gündemde seçim olur. Fındık üreticisine hakkını vermezseniz bütün meydanlar bizim olur.
AKP'li Hamarat kürsüye gelince tartışma çıktı
AKP Ordu Milletvekili Mustafa Hamarat kürsüye geldi. Hamarat fındık üreticisine AKP döneminde sahip çıkıldığını söyleyince muhalefet partili milletvekilleriyle tartışma yaşadı:
Mustafa Hamarat: AKP iktidara geldiği günden bu yana hep üreticinin yanında olmuş, desteğini hiç eksik etmemiş, fındık üreticimizi piyasa şartlarına ezdirmemiştir. Çiftçiye 2009'dan bu yana 4 milyar TL'nin üzerinde alan bazlı ödeme, 650 milyon TL'nin üzerinde de mazot, gübre desteği ödemesi yapılmıştır. TMO’nun fındık alımı bizim dönemimizde başlamıştır ve devam ediyor. Üreticimiz piyasa şartlarına bırakılmasın diye TMO fındık alımına yine bu sene de inşallah devam edecek.
Yavuz Aydın: Fiyatı ne açıklayacaksınız? Maliyet hesabı yaptınız mı?
Mustafa Hamarat: Fındık biz iktidara geldiğimizde 90 sentti, şimdi konuya girersem hiç çıkamazsınız.
Yavuz Aydın: Yok, çıkarız, çıkarız.
Gökhan Günaydın: Gir, gir… Gir, bekliyoruz; girmeni bekliyoruz.
Mustafa Hamarat: 1 doların üstüne çıktı diye bayram etmiştik. Bugün en zor şartlarda bile 3,5 dolardır. Fındığa bizim dönemimizde sahip çıkılmıştır. Bizden önce fındık gerçekten sahipsizdi.
Ahmet Vehbi Bakırlıoğlu: Ondan mı herkes ağlıyor ya?
Mustafa Hamarat: Bugün burada iki tane şov izledik, iki tane fındık şovu izledik. Bizden önce de şov yapanlar vardı ama sahip çıkan sadece biz olduk.
Gökhan Günaydın: Ya bırak da somut bir şey söyle! Kaç para açıklayacaksınız?
Mustafa Hamarat: Evet, bunların fındığa hiç faydası olmadı şimdiye kadar ve fındığı sadece ve sadece muhalefet bize fındık fiyatı kavgası yaptırarak fındığın diğer konularını hiç konuşturmadı…
Müzeyyen Şevkin: Konuşsaydınız, elinizden tutan mı var?
Mustafa Hamarat: …Ama biz yine de durmadık, diğer konularda da çalıştık.
Gökhan Günaydın: Katma değerin 50’de 1’ini üretiyorsunuz ya!
Mustafa Hamarat: Dünyada fındığı en çok üreten ülkeyiz. Fındığı en çok üreten ilin milletvekiliyim ben.
Gökhan Günaydın: 2 milyar dolardan yukarıya çıkamadınız hâlâ konuşuyorsunuz ya! Hâlâ konuşuyorsunuz ya!
Mustafa Hamarat: Beni fındık üreticisine şikâyet etmek gibi bir cümle kullanıldı burada.
Gökhan Günaydın: 98 milyar doları başkaları alıyor hâlâ konuşuyorsunuz ya!
Mustafa Hamarat: Biz üreticimizle hep beraberiz. Onun için Meclis araştırması falan yapmaya gerek yok.
Gökhan Günaydın: Sen bize bakma, gerekeni yap! 98 milyar doları yabancıya kaptırma.
Mustafa Hamarat: Biz, daha bu hafta sonu yine fındık üreticimizle beraberdik. Biz beraber dert ortağıyız, çözümde de ortağız fındık üreticileriyle, bundan sonra da beraber olmaya devam edeceğiz.
Gökhan Günaydın: Güzelce dolaş Ordu’da.
Mustafa Hamarat: Bir cümle daha söyleyeyim: Fındık üreticilerimizle aramıza girmeye çalışan hiç kimse şu ana kadar başarılı olmadı, bundan sonra da olmayacak.
AKP ve MHP önergeyi reddetti
Konuşmaların ardından oylamaya geçildi. İYİ Parti'nin önergesi AKP ve MHP milletvekillerinin oylarıyla reddedildi.
(HA)
