Gazetelerde yer aldığı kadarıyla Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) bir "sivil anayasa" taslağı hazırladı. Tayyip Erdoğan'a sunulan taslakta Cumhurbaşkanının yetkileri kısıtlanıyor, egemenlik ve vatandaşlık tanımı değişiyor.
bianet'e konuşan Emek Partisi (EMEP) Genel Başkanı Levent Tüzel, Türkiye Komünist Partisi (TKP) Genel Başkanı Aydemir Güler, Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) milletvekili Ufuk Uras ve Demokratik Toplum Partisi (DTP) Eşbaşkan Vekili Nurettin Demirtaş yeni anayasada olması gerekenleri sıraladı; AKP'nin tek sesli bir anayasa hazırlamasından duydukları endişeyi dile getirdi.
Buna göre "sivil anayasa her şeyden önce demokratik" olmalı.
Yeni anayasanın içeriği ne olmalı?
Tüzel: 1982 Anayasası, darbe anayasası. Yaşama hakkını, insan hakları ve özgürlüklerini reddeden, cumhuriyetin temel nitelikleri adı altında Türkiye'deki halkların yasal özgürlüklerini, seçme-seçilme hakkını, sendikal haklarını sınırlayan bir anayasa. Bu anayasa Türk Silahlı Kuvvetleri'ne (TSK) "koruma-kollama" bahanesiyle müdahale yetkisi veriyor. Bunlar değişmeli. Milli Güvenlik Kurulu (MGK) kaldırılmalı, devlet değil yurttaş esas alınmalı ve anayasa "Türk Milleti" kavramı üzerine kurulmamalı.
Güler: Daha fazla demokrasi isteniyorsa önce 12 Eylül'le hesaplaşılmalı, sivillik sadece anayasayı değiştirmekle olmaz. 25 yıl boyunca düzen partileri ve son olarak AKP anayasal düzeni korumak için çırpındılar. 12 Eylül'ün olmadığı bir tartışma eksik kalır.
Uras: 12 Eylül anayasasından radikal bir kopuş gerçekleştirmek esas. Yeni anayasa özellikle toplumsal ve ekonomik hakları içeren, demokrasi ve insan haklarının evrensel kazanımlarını teminat altına alan basit, sade bir metin olmalı.
Demirtaş: Anayasada her türlü farklılık (dil, din, mezhep, etnisite) önündeki engel kaldırılmalı. Vatandaşlık, devlet-birey ilişkileri yeniden tanımlanmalı. Bununla birlikte ülkedeki emekçilerin talepleri, sendikal haklar, eğitim ve sağlıkta fırsat eşitliği güvence altına alınmalı ve farklı hükümetlerin insiyatifine göre değişmeyeceği garantilenmeli.
AKP "sivil" bir anayasa yapabilir mi?
Tüzel: AKP'nin taslağının demokratik içerikli olduğunu sanmıyorum. Bu bir toplum sözleşmesiyse Türkiye'nin bütün halk katmanlarında ve örgütlü çevrelerde tartışmaya açılmalı. AKP'de böyle bir niyet gözükmüyor. Dışlama siyaseti yapan bir parti demokratik anayasa hazırlayamaz.
Güler: AKP'nin tartışmayı tüm kamuoyuna mal etmesi beklenemez. 12 Eylül'le sorunu olmayan bir parti gerekli hassasiyeti gösteremez. İnsan haklarını ilerletmek için AKP'den değil Türkiye halkından beklentimiz olmalı.
Uras: Anayasa sivil olacaksa toplumsal katmanları ve talepleri kuşatmalı. AKP "oldu bitti"ye getirirse yeni anayasa arayışları sürecektir. Bu fırsat değerlendirilmeli.
Demirtaş: Şimdiye kadar verilen mesajlar ve AKP'nin geçmiş politikalarından anladığımız kadarıyla tatmin edecek bir anayasa taslağı oluşturulmayacak. AKP'de şimdiye kadar farklılıkları zenginlik olarak gören bir zihniyet görmedik. Onların hazırladığı anayasaya da bu yansıyacak. (GG/EÜ)
