İnsan Hakları Derneği (İHD) Akçakale sınırından Türkiye’ye sığınmacı geçişine ilişkin 16 Haziran’daki yaptıkları gözlem ve raporunu yayınladı. Raporda Urfa Şube yöneticilerinin önceki izleme çalışmalarına da yer verildi.
İHD, sınırda büyük bir güvenlik sorunu ve mağduriyetin yaşandığını belirtti. Çözüm için şu önerileri sıraladı:
* Türkiye’ye geçtiği iddia edilen 50 civarında IŞİD mensubunun akıbetinin araştırılarak soruşturulması,
* En kısa sürede Akçakale sınır kapısından insani yardımların aktarılması için gerekli kolaylığın sağlanması,
*Geri dönüş için taleplerin karşılanmasında her hangi bir zorluğun çıkarılmamasıyla birlikte gerekli iletişimin sağlanması.
Kaymakam görüşmedi
İHD heyeti, İHD Genel Başkan Yardımcısı ve Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, İHD Genel Başkan Yardımcısı ve Adıyaman Şube Başkanı Osman Süzen, MYK Üyesi ve Güneydoğu Anadolu Bölge Temsilcisi Abdusselam İnceören, Malatya Şube Başkanı Servet Akbudak, Şanlıurfa Şube Yönetim Kurulu Üyeleri Ferit Sultan Aslan ve Ronahi Paydaş’tan oluştu.
Heyet, sınırdaki güvenlik görevlilerinden izin alarak sınır kapısından geçti ve giriş işlemi yapan görevlilerden bilgi aldı. Sınırda ve Akçakale’deki bir parkta sığınmacıları ziyaret etti. Akçakale Valisinin basın mensuplarının soruları üzerine gözaltı talimatı verdiğine tanıklık etti. Akçakale kaymakamı ise heyetin görüşme talebini kabul etmedi.
3-16 Haziran’da geçişler
İHD raporunda 3 Haziran’dan 16 Haziran’a dek sınırdan geçişlere ilişkin şu bilgiler yer aldı:
* 3 Haziran’dan 16 Haziran’a dek AFAD’ın resmi giriş tespiti 23.250 kişi. Gayri resmi giriş yapanlarla birlikte bu sayının 27 bin civarında olduğu tahmin ediliyor.
* 3 Haziran ile 13 Haziran arasında yapılan geçişlerde engel çıkarılmadı. 13 Haziran’dan itibaren sınır geçişlerine izin verilmedi.
* Sınırda binlerce insanın beklemesinin ardından 15 Haziran tarihinde kademeli olarak girişlerine izin verildi.
* 15 ve 16 Haziran’da sınırdan 8 bin civarında sığınmacı içeri alındı.
Sığınma nedeni: IŞİD
Heyet, sınırdan geçiş yaptığında bir gün önceden giriş koridorunda sıkışan ve içeri giriş işlemi yapılmayan toplam 220 kişinin giriş yaptığı, 30-40 kişilik bir gurubun giriş işleminin de tamamlandığını gördü. Giriş için bekleyen mültecinin bulunmadığını belirtti.
Telabyad’ın tamamen PYD ile burkan el Fırat güçlerinin eline düşmesi ardından geri dönüşlerin başladığı bilgisine ulaştıklarını belirtti.
Heyetin sınırda ve ilçe merkezindeki parkta görüştüğü sığınmacılarla ilgili raporda yer alan bilgiler şöyle:
* Sığınma nedeni olarak IŞİD’in tehdit ve şiddetini iddia ettiler.
* Akçakale sınır kapısından içeri alınan sığınmacıların yüzde 90 civarında Arap yüzde 10 Türkmen.
* Giriş işlemi tamamlanan sığınmacılardan Arap asılı olanların Mardin Derik ilçesi yakınlarındaki kamplarda misafir edildiği, Türkmen asılı sığınmacıların da Osmaniye ili sınırları içerisindeki kamplara gönderildiği belirtildi.
* İlçe merkezinde bulunan bir parkta birçok kadın, çocuk, yaşlı erkek sığınmacının olduğu, aralarında hasta hamile kadın ve sakat kişilerin varlığı gözlemlendi. Beslenme barınma gibi temel ihtiyaçlarının karşılanamadığı, birçok sığınmacının çadır kentlere alınma taleplerinin ret edilerek parklara geri gönderildiği mağdur sığınmacıların ifadelerinden öğrenildi.
Güvenlik zaafı
Raporda İHD şubesinin 14 Mayıs’ta ulaştığı “50 IŞİD üyesinin Türkiye’ye geçtiğine ilişkin” tespite de yer verildi.
* IŞİD’in can güvenliği kaygısıyla kaçan halkı sınır kapısı yerine kontrolsüz mayınlı alana yönlendirerek kendilerinin de Türkiye’ye gitmeyi hedefledikleri, bunun sonucu olarak 50 IŞİD üyesinin Türkiye’ye geçtiği halk tarafından anlatıldı.
Urfa Valisinin basın mensuplarının soruları üzerine gözaltına aldırdığının da belirtildiği raporda güvenlik zaafına dikkat çekildi:
* O sırada sınırda bekleyen sivil şahısların gazetecilere yönelik sözlü saldırılarının olduğu orada görevli bulunan güvenlik görevlilerinin bu şahıslara itibar ettiği ve bu durumdan sınırda bir güvenlik zafiyetinin yaşandığına tanıklık ettik.
Cevapsız sorular
Heyet şu soruların yanıtsız kaldığını belirtti:
* 3-13 Haziran tarihleri arasında Akçakale gümrük kapısı ile Telabyad arasında geçiş serbest iken, 13 Haziran’dan sonra girişler neden engellendi?
* Sınırda gözlemlediğimiz ve bazı sivil şahısların da provoke ettiği güvenlik zafiyetine neden göz yumuluyor?
* Bazı sığınmacıların ihtiyaç ve talepleri karşılanırken, bazı sığınmacılar zor şartlarda yaşamlarını daha ne kadar sürdürecek? (BK)
* Manşet fotoğrafı: Ali İhsan Öztürk / Urfa / AA
