Haberin Kürtçesi için tıklayın
Son yıllarda ifade ve medya özgürlükleriyle ilgili Türkiye’den gelen dava başvurularını hızlandırılmış prosedürle işleme koyan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Wikipedia dosyası için de süreci hızlandırdı.
Wikipedia adına ABD merkezli Wikimedia Vakfı (Wikimedia Foundation, INC.) 29 Nisan 2017'de alınan erişim engelleme kararını geçtiğimiz aylarda AİHM'ne taşımıştı.
TIKLAYIN - AİHM Wikipedia İçin Türkiye'den Savunma İstedi
AİHM ise geçtiğimiz Temmuz ayında dosyayı kabul ederek Türkiye'den savunma istemiş, davalı ve davacı tarafa sorular yöneltmişti.
AİHM şimdi de Türkiye'nin Wikipedia'ya uyguladığı erişim yasağının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ile uyumlu olduğunu kanıtlaması için Türkiye'ye 31 Ekim'e kadar süre verdi.
AİHM'in AYM’ye yönelttiği sorular
AİHM, bu sorularda ilk olarak, erişim yasağı konusunda Wikipedia tarafından Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) 2017 yılında yapılan bireysel başvuruyu gündeme taşıdı.
İki yıldır AYM’nin başvuruya cevap vermemesiyle ilgili bireysel haklar alanında “etkin iç hukuk yolu” olup olmadığı konusunda taraflardan görüş istedi. AYM’nin, internet sitelerinin yasaklanmasıyla ilgili tutumu hakkında bilgi talebinde bulundu.
“İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi” hakkındaki 5651 sayılı kanunun, “erişimin engellenmesi kararı ve yerine getirilmesi”yle ilgili 8/A maddesini gündeme taşıyan AİHM, 2015’te revize edilen bu maddenin AİHS ile uyumlu olup olmadığını sordu.
Wikipedia’nın tamamına getirilen erişim yasağının AİHS'in ifade özgürlüğüyle ilgili maddesiyle uyumlu olup olmadığını da sorgulayan AİHM, ihtilaf konusu yasak tedbirinin “meşruluğu”, “zorunlu bir sosyal ihtiyaca karşılık gelip gelmediği” ve “hedeflenen meşru amaçlarla orantılılığı” hakkında da taraflardan görüş talep etti.
AİHM, Temmuz başında dava başvurusunu Türkiye hükümetine tebliğ ederek, savunma için taraflara 31 Ekim'e kadar süre verdi.
Taraflardan gelecek yanıtlar ışığında davayı esastan görecek olan AİHM, gerekli görmesi halinde Strasbourg’da bir duruşma düzenleyecek.
Türkiye tarafından yasağın gerekçeleri
AİHM'e yapılan itiraz sürecinde, erişim yasağına sebep olan içeriklerin İngilizce Wikipedia’da yayımlanan “State-sponsored Terrorism” (Devlet Destekli Terörizm) ve “Foreign Involvement in the Syrian Civil War” (Suriye İç Savaşına Yabancı Müdahalesi) başlıklı makalelerde Türkiye’ye ayrılan bölümler olduğu ortaya çıkmıştı.
Mahkemenin gerekçeli kararında, “İki ayrı URL adresinde bulunan ve talebe konu edilen içeriklerde, "Türkiye Cumhuriyeti devletinin, Suriye’de yaşanan iç savaşı başlatanlardan olduğu, silah yardımında bulunduğu ve terör örgütlerini desteklediği gibi uluslararası platformda ve ülke içerisinde saygınlık ve itibarını zedeleyecek, terörü destekleyen bir devlet olduğu izlenimi verecek derecede haksız nitelikte saldırının bulunduğu anlaşılmıştır” ifadelerine yer verildi.
Alınan kararda, Wikipedia’ya neden topluca erişim yasağı getirildiği ise “Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığınca BTK’ya başvurulmuş, ancak talebe konu URL adreslerinin şifreli olması nedeniyle teknik olarak erişimin engellenmesi mümkün bulunmadığından, internet sitesinin tamamına yönelik erişimin engellenmesi kararı verilmiş, hakimliğimizce de bu karar yerinde bulunduğundan onaylanmıştır” ifadeleriyle açıklandı.
Wikipedia bu karardan sonra, “ifade özgürlüğü engellendiği” gerekçesi ile AYM’ye bireysel başvuruda bulundu. Başvuruda erişim engelinin AYM ve AİHM kararlarına “açıkça aykırı olduğu” görüşü dile getirildi.
O tarihten bu yana AYM’den ve Türkiye hükümetiyle temaslardan sonuç alamayan Wikipedia, ana merkezi olan Wikimedia Vakfı aracılığıyla bu yıl 29 Nisan’da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önünde Ankara’dan davacı oldu.
AİHM’nin başvuruyu hızlandırılmış prosedürle işleme koyma kararından sonra açıklama yapan Wikipedia kurucusu Jimmy Wales, konuya ilişkin, “Bu dava, güç suistimallerini sınırlama ve hükümetlerin vatandaşlarının bilgiye erişimini kısıtlama yeteneğini sınırlamak için bir emsal oluşturma potansiyeli taşıyor” dedi. (RA/SO/HA))
