Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), İnsan Hakları Derneği (İHD) İzmir Şubesi yetkilileri Ecevit Piroğlu ve Mihriban Karakaya'nın açtığı davada, savunma hakkına saygı göstermediği, dayanaksız şekilde derneğe ait şubeyi kapatmaya kalkıştığı ve ifade özgürlüğü hakkını çiğnediği gerekçesiyle Türkiye'yi mahkum etti.
AİHM, dün (18 Mart) açıkladığı kararında, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 6/1, 10 ve 11. maddelerinin ihlal edildiğine oybirliğiyle karar verdi.
Valilik, "üyelikten çıkarın" dedi; İHD reddetti
Piroğlu'ya tazminat ödenmesine gerek görmeyen AİHM, Türkiye'nin, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ordusu'nun Afganistan'a operasyonunu protesto etmek amacıyla düzenlenen basın açıklamasına katıldığı gerekçesiyle cezalandırılan Karakaya'ya bin avro (yaklaşık bin 900 YTL) tazminat ödenmesine hükmetti.
İzmir Valiliği'nin 10 Temmuz 2001 tarihli bir mektupla Karakaya'nın da aralarından bulunduğu 13 kişinin İHD üyeliğinden çıkarılmasına dernek, Karakaya'nın Nisan 1999'da "TKP/ML-TIKKO örgütüyle ilişkili olduğu" gerekçesiyle gözaltına alındığı ancak delil yetersizliğinden serbest bırakıldığını kaydederek, "üyeliğin düşürülmesine dayanak oluşturabilecek bir mahkumiyetleri yok" yanıtı verdi.
İzmir Sulh Ceza Mahkemesi'nce Aralık 2001'de duruşmasız ve savunma şansı tanınmadan mahkum edilen Karakaya ve Piroğlu ile ilgili yapılan itirazlar sonuç vermedi.
Bir çok kuruluşun oluşturduğu "Savaş Karşıtları Platformu"nun bir parçası olarak İHD'nin Ekim 2001'de Afganistan'a müdahaleyi protesto etmesi nedeniyle hakkında ikinci bir dava açılan Karakaya, Dernekler Yasası'nın 34. maddesi uyarında mahkum oldu ve cezası da Aralık 2001'de onandı.
"Uygulama, yasaya göre daha kısıtlayıcı"
"Platform" girişimin cezaya neden olmasıyla ilgili itirazda bulunan Karakaya, "ortak basın açıklaması"nın yasadışı girişim olarak değerlendirilemeyeceğini savunmuştu. Ekim 1983'te Resmi Gazete'de yayımlanan bir düzenleme olması nedeniyle Dernekler Yasası'nın herkesin "erişiminde" olduğunu anımsatan AİHM, yasada derneklerin sadece federasyon ve konfederasyon ile birlikte hareket edebileceğini öngördüğünü kaydetti.
"Ancak bu düzenleme, dernek üyelerinin, bir hareket veya 'platform'la işbirliği yapmalarının cezai yaptırıma yol açabileceğini bilmelerini sağlayacak kadar net değil" diyen AİHM, Türkiye'de yargılama sahasının Dernekler Yasası'nın 34. maddesinin "makul öngörülebilirliği"ne göre çok daha geniş olduğunu bildirdi. (EÖ/GG)
