Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 15 Temmuz darbe girişiminin ardından tutuklanan gazeteciler Mehmet Altan (hala tutuklu) ve Şahin Alpay’ın (20 ay tutukluluğun ardından serbest bırakıldı) “özgürlük ve güvenlik hakkı” ile “ifade özgürlüğü hakkının” ihlal edildiğine karar verdi.
Mahkeme, ayrı ayrı 21 bin 500 Euroluk manevi tazminat ödenmesine hükmetti.
AİHM, Anayasa Mahkemesi’nin iki gazeteci hakkındaki “ihlal” kararına atıf yaptı.
Karar oy çokluğuyla
Her iki karar da AİHM’in Türkiye yargıcı Ergin Ergül’ün şerhine karşı Başkan Robert Spano dahil altı yargıcın (Paul Lemmens, Ledi Bianku, Nebojša Vučinić, Valeriu Griţco, Jon Fridrik Kjølbro) oy çokluğuyla verildi.
İki kararda da şu tespitler yer aldı:
Hem Altan hem de Alpay ile ilgili kararında AİHM, AYM’nin kararına rağmen Altan’ın tahliye edilmediğini ve “mağdur” durumunun değişmediğini vurgulayarak başvurunun “kabul edilebilir” olduğunu belirtti.
Mahkeme, Hrant Dink, Taner Akçam ve Nedim Şener kararlarına ithafta bulunarak ihlallerin basın ve ifade özgürlüğü üzerine caydırıcı etkisi olduğuna dikkat çekti.
AYM’nin Alpay hakkında makaleleri nedeniyle tutuklanmasının ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine ilişkin değerlendirmesini hatırlatan AİHM, yerel mahkemenin AYM kararlarını uygulamamasının AYM’nin etkinliğine gölge düşürdüğünü, ancak gene de Mahkemenin daha önce kararlarına belirttiği gibi AYM’ye bireysel başvuru hakkının hala etkin bir iç hukuk yöntemi olarak kabul edeceğini söyledi.
AİHM, “Bu koşullar altında Mahkeme, AYM’ninkinden farklı bir sonuca varmak için bir sebep görmemektedir” ifadelerini kullandı.
Mahkeme, her iki gazetecinin de derhal bir yargıç karşısına çıkarılma hakkıyla ilgili başvurusunu iç hukuk yolları tüketilmediğini belirterek, AYM sürecinin uzun sürmesiyle ilgili başvurularını da bu davanın istisnai şekilde karmaşık olması ve AYM’nin ağır dosya yükünü gerekçe göstererek hukuksuz tutukluluk için tazminat talebini de oy çokluğuyla reddetti.
Ne olmuştu?
668 Sayılı KHK ile kapatılan "Zaman Gazetesi"nin eski yazarları Şahin Alpay, Zaman gazetesi davasında “darbe girişimi” ve “örgüt üyeliği” suçlamasıyla yargılanıyordu. Alpay, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından 27 Temmuz 2016'daki ilk gözaltı dalgasında gözaltına alınmıştı ve o zamandan beri tutukluydu.
AYM, 11 Ocak'ta Alpay ve diğer bir tutuklu gazeteci olan Mehmet Altan hakkında hak ihlali kararı vermiş ve tahliyelerine hükmetmişti.
Ama ilk kademe mahkemeleri bu kararı tanımamıştı.
Erdoğan işaret etti
Alpay'ın avukatlarının ikinci bir başvuruda bulundu.
Bu arada daha önce Cumhuriyet'teki MİT TIR'ları haberi nedeniyle daha önce tutuklu bulunan eski Cumhuriyet Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ile Ankara Temsilcisi Erdem Gül hakkında AYM'nin Şubat 2016'da verdiği tahliye kararının ardından “Saygı duymuyorum” diyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 6 Mart 2018'de Yargıtay’ın kuruluş yıldönümü sempozyumundaki konuşmasında “Herkes gibi biz de mahkemelerimizin kararlarına neticede uyuyoruz, uymaya da devam edeceğiz” demişti.
Alpay hakkında AYM'nin ikinci ihlal kararı 16 Mart günü çıktı, ilk kademe mahkemesi de aynı gün ev hapsi şartıyla tahliye kararı verdi. (EA)
