Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tutuklu HDP’li siyasetçiler Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın başvurusunda Türkiye’yi mahkum etti.
Karar, iki siyasetçinin Kasım 2016’da tutuklandıktan sonra getirilen üç aylık avukat yasağı, cezaevi yetkililerinin avukatlarıyla yaptıkları görüşmeleri kaydetmesi, belgelere el koyması ve tutuklu yargılamaya itiraz etmek için etkili bir hukuki yardım alamamalarıyla ilgili.
Demirtaş ve Yüksekdağ yerel mahkemeye yaptıkları itirazdan sonuç alamamaları üzerine konuyu Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) taşımış ancak AYM de kararı “orantılı” bularak ihlal olmadığına hükmetmişti.
İki siyasetçiye yapılan muamele bu kez AİHM’den döndü. AİHM, AYM’nin Demirtaş ve Yüksekdağ hakkında verdiği kararın yeterli inceleme yapmadan alındığını, terör suçlamasına dair delillerin bunu kanıtlamaktan uzak olduğunu ve iki ismin avukatlarıyla yaptıkları görüşmelerde kayıt alınmasının Türkiye hukukuna aykırı olduğunu belirtti.
AİHM, avukat-müvekkil gizliliğinin temel bir hak olduğunu, bunun ihlal edilmesi durumunda savunma hakkının da ihlal edildiğini, bu gizliliğin yalnızca olağanüstü hallerde ihlal edilebileceğini ve istismar edilmemesi için önlemler alınması gerektiğini ifade etti.
Türkiye tazminat da ödeyecek
Bu nedenle de Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 5. maddesinin 4. fıkrasında, “yakalama veya tutulma yoluyla özgürlüğünden yoksun kılınan herkes, tutulma işleminin yasaya uygunluğu hakkında kısa bir süre içinde karar verilmesi ve eğer tutulma yasaya aykırı ise serbest bırakılması için bir mahkemeye başvurma hakkına sahiptir” maddesini ihlal ettiğine hükmetti.
Karar uyarınca Türkiye, Demirtaş ve Yüksekdağ’a 5 bin 500’er euro (yaklaşık 126 bin TL) manevi tazminat ile 2 bin 500 euro (yaklaşık 57 bin 500 TL) tutan mahkeme masrafını ödeyecek.
Karar AİHM’den 6’ya bir 1’la çıktı. Kararda sadece Türkiyeli yargıç Saadet Yüksel karşı oy kullandı.
İlk AİHM kararı değil
AİHM daha önce de Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ hakkında "hak ihlali" kararları vermişti.
Aralık 2020 ve Kasım 2022'de verdiği ayrı kararlarda iki ismin tutukluluk hallerinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne aykırı olduğuna hükmetmişti. AİHM özgürlük ve güvenlik hakkı başlıklı 5. maddesi, ifade özgürlüğü başlıklı 10. maddesi ile haklara getirilecek kısıtlamaların sınırlandırılması başlıklı 18. maddesinin ihlal edildiğine ilişkin hüküm kurmuştu.
AHİM ayrıca 2018'de Demirtaş'ın serbest bırakılması gerektiğine karar vermiş ve ‘siyasi tutuklu’ tanımlaması yapmıştı.
TIKLAYIN - AİHM kararlarında Türkiye aleyhine iki ayrı ilk
TIKLAYIN - AİHM: HDP’li milletvekillerinin tutuklanması siyasi
