Haberin İngilizcesi için tıklayın
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Başkanı Robert Spano'nun, dün hükümetin davetlisi olarak Türkiye'ye gelip Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'la görüşmesi insan hak savunucuları tarafından eleştirilirken, Spano bugün de İstanbul Üniversitesi'nden fahri doktora alacak. KHK ile İstanbul Üniversitesi'nden işlerinden atılan akademisyenler de Spano'nun doktora almasına tepkili.
TIKLAYIN- Mehmet Altan'dan AİHM Başkanı'na açık mektup
Eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) yargıcı Rıza Türmen, Spano'nun tepkilere neden olan ziyaretini bianet'e değerlendirdi. Türmen, Spano'nun dün katıldığı "24. Dönem Hakim ve Savcı Adayları Eğitimi Açılış Töreni"ndeki konuşmasında "yargı bağımsızlığı" vurgusu yapmasının Türkiye'ye önemli bir uyarı olduğunu ve AİHM kararlarını uygulamayan Anayasa Mahkemesi'ne de "AİHM kararlarını uygula" mesajı verdiğini söyledi.
Eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yargıcı ve eski CHP milletvekili Rıza Türmen'in değerlendirmelerinden çıkan başlıklar şöyle:
"Türkiye'yi çok iyi bilen bir yargıç"
"Bu tür ziyaretler normaldir. Robert Spano, Mayıs 2020'de başkan seçilmişti. Her yeni seçilen başkan, bu tür nezaket ziyaretleri yapar, yani olağandır. Fakat Spano'nun bir özelliği var: Spano daha önce daha önce AİHM'de İkinci Daire başkanıydı. İkinci Daire, Türkiye davalarının görüldüğü dairedir ve onun için Spano, Türkiye'deki insan hakları sorunlarını çok iyi bilir.
"Türkiye ile ilgili bütün kritik kararlarda Spano'nun imzasını bulursunuz. Spano'nun Türkiye'nin sorunlarını bilen, demokrasi, insan hakları, hukuk devleti savunucularına çok destek olan, bu konuda çok çaba gösteren bir hakim olduğunu da unutmamak lazım.
"Sadece nezaket ziyareti değil"
"Yaptığı konuşmaya baktığınızda, sadece bir nezaket ziyareti için gelmediği anlaşılıyor. Aynı zamanda verilecek bir mesajları var. O mesajın ne olduğunu Adalet Akademisi'nde söylediklerinden anlıyorsunuz. O mesaj, hukuk devleti olmanın önemi. Diyor ki, 'hukuk devletinde iktidarda olanlar mahkemeleri kontrol edemezler ve hukuk devletinde bağımsız yargı, hukuk devletinin temelidir, bağımsız yargı olmazsa hukuk devleti de olmaz'.
"'Bağımsız yargı olması için sadece yargıçların bağımsızlığını sağlamak, yani terfileri, tayinleri, ücretleri, eğitimleri, soruşturmaları bakımından bağımsız olmalarını sağlamak yeterli değildir' diyor. 'Aynı zamanda o ülkede kuvvetler ayrılığının bulunması gerekiyor ki, yargı bağımsız olabilsin' diyor. 'Yargı bağımsızlığı aynı zamanda yargı kararlarının uygulanmasıdır' diyor. Ve orada AYM'nin verdiği son kararlara getiriyor sözü. AYM son kararlarında yargıdan ihraç edilenlerle ilgili AİHM kararlarını uygulamayı reddetti. Ve Spano, bunun yanlış ve kabul edilemez olduğunu söylüyor.
Bağımsız yargı mesajı
"Ayrıca enteresan bir konuşma Spano'nunki. BM İnsan Hakları Bildirgesi'nin giriş paragrafını okuyor. Yani şunu: 'Bir ülkede insan hakları hukuk tarafından korunmuyorsa o zaman ülkedeki insanlara son çare olarak baskıya ve tahakküme karşı başkaldırma hakkı doğar'. Bunu söylüyor ki, çok önemli bunlar.
"Tüm bunlar gösteriyor ki, Spano Türkiye'ye daha doğrusu hükümete ve iktidar yetkililerine bir mesaj veriyor. Cumhurbaşkanı ile görüşmesi basına kapalıydı ama AİHM tarafından yapılan açıklamadan anlıyoruz ki, orada da bunların altını çizmiş.
"Törende ne söyleyeceği önemli"
"İstanbul Üniversitesi'nden fahri doktora alacak olmasına dair şunu söyleyebilirim: Bu gibi programları ev sahibi devlet yapar, konuk değil. Belki fahri doktora teklifini kabul edene kadar o üniversitede ne olup bittiğini tam olarak bilmiyordu. Belki sonradan öğrenmiş de olabilir ama artık kabul etmiş, olan olmuştur. Bilmiyor olabilir de, biliyor olabilir de.
"Bunu törensel bir şey olarak görmüş olabilir. Biliyoruz ki her ziyaret ettiğinizde üzerinize bir cübbe geçirebilirler, artık çok geç olmuş olabilir öğrendiğinizde. Ama esas önemli olan fahri doktora töreninde yapacağı konuşma. Öte yandan Spano, resmi olmayan görüşmeler yapacak ve İstanbul Baro Başkanı Mehmet Durakoğlu ve Mardin Baro Başkanı ile de görüşecek.
"AYM'ye kararlarımı uygulayın diyor"
"Ben AİHM'de hakimken biz de birçok ziyaret yaptık başka ülkelere. Böyle durumlarda başkanın kişiliğine bağlı olarak, netameli konulara girmeyeyim diye de düşünebilir ya da mahkeme başkanı olarak yargının kuvvetlendirilmesi gerektiğini söyler. Spano, ikinci grupta. Yani Spano söyledikleriyle, Türkiye'de yargının bağımsız olmadığını ortaya koyuyor. Ve bu şu bakımından önemli.
"Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine göre ulusal makamlar, kararları uygulamakla yükümlüdür. Ulusal yargı organları sözleşmeyi uygulamadıkları takdirde, o zaman AİHM işe karışıyor. Ama bu sistemin işleyebilmesi için de ulusal yargının bağımsız olması lazım. Onlar bağımsız değilse AİHM'in tamamlayıcı rolü anlamını kaybediyor. Spona bunun altını çizdi konuşmasında. Ve Ayrıca AYM'ye benim kararlarımı yani AİHM'in kararlarını uygulayın mesajı verdi. Bunun çok olumlu olduğunu düşünüyorum
Etkisi olur mu?
"Ziyaretinin etkisi olması gerekir diye düşünüyorum. Adalet Bakanı da İnsan Hakları Eylem Planı üzerinden çalışıyoruz dedi. Bu eylem planında her şeyden önce bağımsız yargı yaratmak için, insan hakları ihlallerini önlemek için bağımsız bir yargı ve hukuk devleti gerekiyor.
(NÖ)
* Fotoğraf: Artı Gerçek
