Sosyal medya, artırılmış gerçeklik, çevrim içi oyunlar ve kripto paraların belirli özelliklerini bir araya getirerek kullanıcıların sanal ortamda karşılıklı eylemde bulunmasını sağlayan metaverse, Türklerin dünyadaki herkesten çok ve hızlı at koşturdukları yeni evren.
Anadolu Ajansı'nın haberine göre, gerçek dünyanın üç boyutlu görüntüleri üzerinde kurulu bu sanal evrende gerçek insanlar sahici arzu ve tutkularla sanal mülklerin sahipliği için yarışıyor.
"Meta" yani "öte" ve"universe" yani "evren" sözcüklerinden türetilen adıyla "metavers"ler ister istemez bu uygulamaları kurgulayanların dünyasını yeniden üretiyor. Metaverslerde her şey, bu arada, emlak da alınıp satılıyor. Güç Gönel'in bildirdiğine göre sanal arsalara gerçek parayla yatırım yaparak boğaza nazır arazileri kapatanların büyük çoğunluğunu da Türkler oluşturuyor.
"Sanal arsa meselesi bir çılgınlık haline geldi"
Bilişim Hukuku Uzmanı Avukat Murat Keçeciler, AA muhabirine yaptığı açıklamada, metaverse konusunda internetin ilk yaygınlaşmaya başladığı günlere benzer, "kuralsız" bir dönem yaşandığına dikkati çekti.
Sanal dünyada arsa satışı yapılan platformlara Türkiye'den büyük talep olduğunu anlatan Keçeciler, bu platformlarda dünya haritasının parsel parsel satıldığını söyledi.
Bu satışlarda işin en kritik yönünün, aynı arsanın birden fazla platformda satışa sunulması olduğuna değinen Keçeciler, "Siz o noktayı satın aldığınızda diğer platformda o nokta başka birisi tarafından satın alınmış olabilir." diyor. "Bunun önüne geçmeniz mümkün değil. Bunların her biri ayrı ayrı evrenler. Birinci evrende bir gayrimenkulün sahibi olmanız ikinci evrende de o gayrimenkulün sahibi olmanızı gerektirecek bir durum değil."
"İleride buralar değerlenir" diye...
Bu arsaların uzun vadede bir işe yarayıp yaramayacağının ayrı bir tartışma konusu olduğunu anlatan Keçeciler, "İlginç bir şekilde sanal ortamlardaki arazi satışlarında bir numara Türkiye." diyor.
| OVR tüm küreyi örttüğü varsayılan bir dijital katman. 1,6 trilyon özdeş altıgenden oluşan OVR'nin her bir biriminin bir OVR arsası olduğu varsayılıyor. Arsalar, sistemden açık artırmayla satın alınıyor ve daha sonra kişiler arasında kiralanıyor ya da alınıp satılıyor. |
"En fazla arazi satın alanlar bizleriz. En fazla arazinin satıldığı ülke konumu da yine biziz. Örneğin geçen hafta OVR'de toplamda 80 bin arazi satışı yapılmışsa bunun 20 binini biz Türkler almışız. Açıkçası bir nevi 'İleride buralar değerlenir şimdiden yatırım yapayım.' gibi bir mantık.
Sanal arsa meselesinin son dönemde "çılgınlık" haline geldiğinin altını çizen Murat Keçeciler, sanal alemde arsa alacaklara, eğer teknolojiye yatkınlığı olan bir girişimci değillerse bunu bir yatırım aracı olarak görmemeleri tavsiyesinde bulunuyor.
Kurumlara "aman geç kalmayın" uyarısı yapan da var
Uluslararası Sosyal Medya Derneği Başkanı Said Ercan ise metaverste artık "ikinci, hatta üçüncü el arsa satışları"nın konuşulur hale geldiğine dikkati çekiyor
Sadece İstanbul'da 20 binden fazla arsanın sanal ortamdan satıldığını kaydeden Ercan, "Türkiye'nin her yerinden arsa satışı var. Örneğin geçenlerde birileri Trabzon'daki Avni Aker Stadyumu'nu sanaldan alıp Fenerbahçe bayrağı koymuş, bu da kriz oluşturmuştu sanalda. Gelecekte bunun gibi birçok şey göreceğiz." dedi.
Ercan gelecekte tarihsel ve dinsel yapılar için benzer olayların yaşanabileceğini düşünüyor: "Mesela orada Kültür ve Turizm Bakanlığı tarihi yerleri almalı mı ya da belediyeler kültür sanat yerlerini, tarihi eserleri almalı mı? Örneğin bir ibadethane, metaverse evreninde pekala bir bar, eğlence merkezi olabilir mi?
"Bunun gibi birçok soru akla geliyor. İnternetin ilk dönemlerinde domain adı alınırken o adlar başkaları tarafından alındı, sonra tekrar satılmaya çalışıldı. Bir karmaşa olmuştu o süreçte. Metaverste de böyle bir şey olacak. Yeni nesil hayatlarını orada kazanacak, sanal evrende var olacak. Dünya sıfırlanıp yeni bir evren kurulurken orada olup olmama kararı bu. Kamu kurumları nasıl bir karar verecek bir an önce buradaki tavır belli olmalı."
Her şey "siber vatan" için
Ercan "bizler siber vatana inanıyoruz" diyor. "Siber vatanda da bir sanal evren kuruluyorsa bu bizim çocuklarımızı hedefliyorsa bizim orada güvenli bir şekilde olmamız lazım. Kesinlikle geç kalınmamalı.
"Çanakkale geçilmez.' diyorsun geldi bir Anzak orada yer aldı, yarın bunların sonuçları ne olacak? Böyle bir şey mümkün mü ya da hiç takmayalım mı? İlgili kurumlar vatandaşı bilgilendirmeli.
"Bir yandan da cari açığımız artıyor. Bizim paramız bir yerlere akıyor. Ciddi paralar bunlar. Neredeyse gerçek hayattaki arsa fiyatlarına ulaştı sanaldaki arsa fiyatları. Böyle giderse de ciddi sıkıntı olacak."
"İstanbul arsası dediğiniz sadece bir görüntü"
Avrasya Blockchain ve Dijital Para Araştırmaları Derneği Başkanı Kadir Kurtuluş ise, metaverste "İstanbul arsası" denilen şeyin sadece dijital bir resmin JPEG formatındaki NFT'si olduğunu vurguladı.
Her metaverse ortamının, "Burası merkez olacak" iddiasıyla müşteri çekmeye çalıştığını, bunun da alıcıları yanıltabileceğini belirten Kurtuluş, aynı haritanın birden fazla platform tarafından satışa sunulduğunun altını çizdi.
İnsanların gelecekte bu arsaların çok yüksek rakamlara ulaşacağı ve zengin olacakları hayaliyle bu projelere yatırım yaptığını belirten Kurtuluş, "Meta evrene para yatıracaklar kaynaklarını sepet yapsınlar. Yüzde 10-15'ten fazlasını ya da borç alarak kesinlikle bu işlere girmesinler. Böyle bir şeyi de iyi araştırsınlar." diye uyarıyor.
"Ama kredi çekip kripto paraya girmek, bugünden yarına değerlenecek deyip metaversten yer almak, bunlar hızlı gerçekleşecek şeyler değil. Bu başka bir uzmanlık alanı. Bu konuları biliyorsanız bu işleri yapabilirsiniz, bilmiyorsanız uzak durun."
"Arsaların gerçek sahiplerinin dava hakkı doğabilir"
Sanal arsaların gerçek dünyada karşılığı olmadığını vurgulayan Kurtuluş, "Bunun gerçekten fiziksel arsayla ilişkisi olmadığını söylüyorlar ama 'aldatıcı bir faaliyet' olarak davalar bile açılabilir bu şirketlere karşı." diyor.
Metaverste satın alınan arsaların gerçek sahiplerinin, "Bu bir dolandırıcılık faaliyetidir" diyerek dava açma hakkı doğabileceğini belirten Kurtuluş, "Arsa alan kişinin 'Bunu metaversten aldım bu arsa benimdir.' demediği sürece bir zararı yok ama arsanın gerçek sahipleri 'Bu bir dolandırıcılık faaliyetidir.' deyip suç duyurusunda bulunabilir." değerlendirmesinde bulundu. (AEK)
