Maraş’taki Afşin-Elbistan A Termik Santrali’ne yapılması planlanan iki yeni ek ünite için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu" kararının iptali istemi ile açılan davada bilirkişi raporu tamamlandı.
Raporda “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu” kararının; çevre, orman, ziraat, maden, jeoloji ve hidrojeoloji mühendislikleri ile sosyoloji uzmanlık alanı yönünden uygun olmadığı belirtilerek hazırlanan ÇED raporunun olumlu görülemeyeceği ifade edildi.
Bilirkişi raporunda, ÇED raporu hakkında halk sağlığını korumada yetersizliği, iki yeni santral ünitesi eklemenin hiçbir kamu yararı olmadığı, ortaya çıkacak olan çevresel etkilerin hesaplamalara dahil edilmediği bilgileri yer aldı. Bilirkişi raporu, mahkemenin ÇED olumlu raporunda yürütmeyi durdurma kararı vermesine ve raporun iptalini sağlamasına imkan tanıyor.
Afşin Elbistan Hayatı ve Doğayı Koruma Platformu’ndan Mehmet Dalkanat “Daha önce yapılması planlanan Afşin C’nin ÇED olumlu kararının iptalinden sonra yeni ünitelere dair de bilirkişi raporunun kamu yararı görmemesi bölgenin yeni santral kaldırmayacağını hatta faaliyette olan santrallerin de bölgeye olan olumsuz etkilerinin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koydu” diye konuştu.
“ÇED raporu halk sağlığını korumada yetersiz”
Afşin-Elbistan’daki Termik Santrallerin çevre ve insan sağlığına olumsuz etkileri yıllardır sürüyor.
Buna karşın A Termik Santrali’ne iki yeni ek ünite yapılmasına dair 27 Aralık 2024’te ÇED olumlu kararı verildi.
Afşin ve Elbistan sakinleri, Elbistan, Nurhak ve Ekinözü Belediyeleri, Türk Tabipleri Birliği (TTB), TEMA Vakfı ve Greenpeace Türkiye’nin de aralarında olduğu kurumlar ve yöre halkı ÇED olumlu raporunun bilimsel ve teknik esaslara dayanmadığını ve uygulanması halinde telafisi imkansız zararların ortaya çıkacağını belirterek ÇED olumlu kararının iptali istemiyle Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na davalar açtı. Bu kapsamda Haziran 2025’te bilirkişi keşfi yapıldı. İlk bilirkişi raporu Eylül 2025’te Greenpeace Türkiye’ye ve yöre sakinlerine tebliğ edildi.
Tebliğ edilen bilirkişi raporunda, kurulması planlanan yeni üniteler için hazırlanmış ÇED Raporunun yetersiz olduğu belirtildi. Rapordan öne çıkan noktalar şöyle:
- İnşa edilecek olan tüm üniteler için projeye özel herhangi bir zemin etüd çalışması, tüm üniteler için ayrı ayrı taşıma gücü, emniyet gerilmesi, oturma hesapları yapılmadı.
- Ek ünitelerin çevresindeki tarım alanları tam ve doğru olarak belirlenmedi.
- Proje bedeli 37 milyar 548 milyon 758 bin 500 TL (2024 yılı fiyatları ile) olan iki yeni santral ünitesi eklemenin hiçbir kamu yararı yok.
- ÇED raporunda verilen maden ruhsat bilgisi güncel değil. Kömür üretim kapasitesindeki yükselme nedeniyle ortaya çıkacak olan çevresel etkiler hesaplamalara dahil edilmedi ve kümülatif değerlendirme eksik yapıldı.
- Su kaynakları ve linyit üretimi için yapılacak olan susuzlaştırmanın hidrojeolojik etkileri ile ilgili ayrıca hazırlanmış bir kümülatif etki araştırma çalışması bulunmuyor.
- ÇED raporu halk sağlığı risklerini yeteri kadar değerlendirilmedi. Hassas gruplar (çocuk, yaşlı, kronik hastalar) için ayrı risk analizine yer verilmedi. Rapor mevcut haliyle halk sağlığını korumada yetersiz.
- Yöre halkının geçim kaynakları, yaşam biçimi ve kültürel değerleri ciddi düzeyde tehdit altında.
(HA)
