ABD Başkanı Donald Trump, Kaliforniya Eyalet Valisi Gavin Newsom'un itirazlarına karşın, göçmen protestolarını bastırmak üzere Los Angeles kentine 2 bin kişilik bir Ulusal Muhafız birliği konuşlandıracağını açıkladı.
ABD Ulusal Muhafızları, önceki gece sınır dışı edilmek amacıyla göçmenlere yöneltilen baskınlara karşı başlayan protestoların ardından pazar sabahı Los Angeles kent merkezinde konuşlandırıldı.
ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Dairesi'nin (ICE) başlattığı tutuklamalara tepki olarak sokaklara çıkan protestocuları "şiddet yanlısı kalabalık" olarak niteleyen Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karoline Leavitt, cumartesi günü yaptığı açıklamada yerel yetkilileri suçladı: Kaliforniya yetkililerinin "vatandaşlarını koruma sorumluluklarından vazgeçmeleri" dolayısıyla birliklerin Los Angeles'a gönderildiğini söyledi.
Trump'ın Ulusal Muhafız birliklerini konuşlandırma emrinde, göçmenlik yetkililerinin faaliyetlerine yönelik protesto etkinlikleri veya şiddetin "Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti'nin otoritesine karşı isyan hali" oluşturduğu belirtildi.
Halkın üzerine askeri birlik göndermek yasal mı?
ABD federal ve yerel yasalarına göre, Ulusal Muhafız birlikleri, belirli koşullar altında herhangi bir eyalet valisi veya bir ABD başkanı tarafından göreve çağrılabilir. Ancak, ABD'de genellikle başkanlar Ulusal Muhafızları eyalet yöneticilerinin talebi üzerine harekete geçiriyor ve nadiren birlikleri harekete geçirme kararını bir valinin yardım talebi olmaksızın alıyor.
New York Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin Brennan Adalet Merkezi'ne göre, genellikle eyalet valilerinin kontrolündeki Ulusal Muhafız birliklerinin bir federal kararla konuşlandırmasının son örneği siyah Rodney King'in polis tarafından dövülerek öldürülmesi sonrasındaki 1992 Los Angeles isyanları sırasında zamanın valisi Pete Wilson'ın talebiyle olmuştu.
Bir başkanın Ulusal Muhafızları eyalet valisinin talebi olmadan konuşlandırmasının son örneği de 1965'te zamanın Başkan Lyndon Johnson'ın, Alabama'daki sivil haklar yürüyüşçülerini Selma'dan Montgomery'ye yürüyüşleri sırasında korumaları emriyle gerçekleşmişti.
Kaliforniya valisi: "Trump kışkırtıyor"
Kaliforniya Valisi Gavin Newsom cumartesi günü yaptığı açıklamada, Los Angeles'a asker göndermenin "kasıtlı bir kışkırtma olduğunu ve sadece gerginliği tırmandıracağını" söyledi ve eyalet yetkililerinin Los Angeles protestolarını izlediğini ve ek kolluk kuvvetleri desteği açısından "şu anda karşılanmamış bir ihtiyaç" bulunmadığını ekledi.
Newsom, federal yetkililerin Ulusal Muhafızların Los Angeles'taki varlığından "bir gösteri" çıkartmaya çalıştığını söyledi. "Onlara bir gösteri sunmayın. Asla şiddet kullanmayın. Barışçıl bir şekilde konuşun." dedi.
Los Angeles'tan gelen haberlerde göz yaşartıcı gaza boğulmuş sokaklar, yanan arabalar ve göçle ilgili tutuklamalar nedeniyle kolluk kuvvetleriyle öfkeli halk arasında süren gergin çatışmalar resmediliyor.
Trump'ın Ulusal Muhafız merakı
Trump protestoları bastırmak için Ulusal Muhafızları harekete geçirmeye ilk kez kalkışmıyor. 2020'de, siyah George Floyd'un Minneapolis'te polis memurlarınca öldürülmesinin ardından patlak veren gösterilerin bastırılması için birkaç eyalet valisinden Washington, D.C.'ye asker göndermelerini istemişti. Talepte bulunduğu valilerin çoğu, isteği kabul ederek birlikleri federal bölgeye göndermişti. Talebi reddeden valilere de, birliklerini kendi topraklarında harekete geçirme görevi verilmişti.
Ancak bu kez Trump, olağan koşullarda Kaliforniya Ulusal Muhafızlarının kontrolünü ve komutasını elinde tutacak olan vali Newsom'a karşı hareket ediyor.
Yasalardaki muğlaklıklar
Genel olarak, ABD'de federal askeri güçlerin acil durumlar haricinde yurttaşlarına karşı sivil kolluk kuvvetleri görevlerini yerine getirmelerine izin verilmesi usulden değil.
İsyan Yasası adı verilen 18. yüzyıldan kalma savaş hali yasası, bir başkanın isyan veya huzursuzluk zamanlarında orduyu veya Ulusal Muhafızları harekete geçirmek için kullanabileceği esas yasal mekanizma olmakla birlikte Trump Cumartesi günü İsyan Yasası'nı işletme girişiminde bulunmadı.
Bunun yerine, başkanın belirli koşullar altında Ulusal Muhafız birliklerini federalleştirmesine izin veren benzer bir federal yasaya dayandı.
Trump'ın bildirisinde atıfta bulunulan yasa, Ulusal Muhafız birliklerini federal komuta altına alıyor. Yasa, bunun üç koşulda yapılabileceğini söylüyor: ABD işgal edildiğinde veya işgal tehlikesi altında olduğunda; ABD hükümetinin otoritesine karşı bir isyan veya isyan tehlikesi olduğunda veya Başkan düzenli güçlerle "Amerika Birleşik Devletleri yasalarını uygulayamadığında".
Ancak yasa ayrıca bu amaçlar için emirlerin "eyalet valileri aracılığıyla verileceğini" söylüyor. Başkanın, o eyaletin valisinin emri olmadan Ulusal Muhafız birliklerini harekete geçirip geçiremeyeceğiyse tam olarak belli değil.
Ulusal Muhafız birliklerinin rolü sınırlı olacak
Trump'ın bildirisinde özellikle, Ulusal Muhafız birliklerinin, birliklerin kolluk kuvvetleri görevini yerine getirmesindense, yasaları uygularken ICE memurlarını koruyarak destekleyici bir rol oynayacağı belirtiliyor.
Georgetown Üniversitesi Hukuk Merkezi'nden askeri adalet ve ulusal güvenlik hukuku uzmanı profesör Steve Vladeck, Trump'ın bu şekilde hareket etmesinin nedeninin, İsyan Yasası'nı yürürlüğe koymadıkça Ulusal Muhafız birliklerinin yasal olarak olağan kolluk kuvvetleri yerine geçemeyecek olmasıyla ilgili olduğunu söyledi.
Vladeck, bu hareketin birliklerin "koruma" rolünü yerine getirirken güç kullanma riskini artırdığını söyledi. Bu hareketin ayrıca ileride daha agresif birlik konuşlandırmalarının habercisi olabileceğini de kendi web sitesinde yazdı.
Vladeck, "Bu birliklerin, örneğin bu protestoların yöneltildiği ICE memurlarının kendi başlarına yapamayacağı hiçbir şeyi yapmasına izin verilmeyecek," diye yazdı.
Trump Cumartesi günü Ulusal Muhafız birliklerini federalleştirdiğini duyurduktan sonra, Savunma Bakanı Pete Hegseth başka önlemlerin de gelebileceğini söyledi.
Hegseth, sosyal medya platformu X'te Camp Pendleton'daki aktif görevdeki Deniz Piyadelerinin yüksek alarmda olduğunu ve "şiddet devam ederse" seferber edileceklerini yazdı.
(AEK)
