ABD seçimlerini Cumhuriyetçi aday Donald Trump’ın kazanmasını, Sabancı Üniversitesi’nden Siyaset Bilimci Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu ile konuştuk.
Kalaycıoğlu’na seçimi neden Trump’ın kazandığını, ABD toplumunu bu seçime iten nedenlerin neler olduğunu; ABD’de Trump’ı desteklemeyen kesimlerin kendisinden neden korkulduğunu, Trump’ın başkanlığında Türkiye ve Ortadoğu politikalarındaki olası değişiklikleri sorduk…
ABD toplumunu Trump’a iten nedenler
Sizce bu seçimi neden ve nasıl Trump kazandı? ABD toplumunu bu seçime iten nedenler neler?
Göründüğü kadarıyla ilerici gündeme duyulan büyük bir tepki oyunu Trump mobilize edebilmiş durumda.
İlerici gündem derken ne kastediyorsunuz ve neden buna tepki var?
İlerici gündem ABD'deki çeşitli muhafazakar kesimlerin tepkisini çekmekteydi. Mesela Obama'nın ortaya koyduğu sağlık politikasının pahalı olduğu ve daha çok orta sınıflara yük olduğu iddia ediliyordu.
Trump da bunu kaldırmayı öneriyordu. Buradan önemli oranda oy kazandı.
Mavi yakalı beyaz erkekler arasında işsizlik oranı artmıştı. Bunlar tepkiliydi.
Ayrıca Müslümanlar ve ABD değerlerini tam olarak kabul etmemiş olanlara fazla tolerans gösterildiği düşünülüyor ve buna tepki duyuluyordu. O tepkiyi kendi tarafına çekmeyi başarmış durumda.
Bir de bunların dışında tehdit hissediyorlardı. Terör, güvensizlik gibi tehditlerin giderileceğini umdular. Trump sınır güvenliğine önem verdiğini belirterek Latin Amerika'dan ülkeye girişleri engelleyeceğini söylüyordu. Bu kişilerin suç işlediklerini iddia ediyordu.
Bunların hepsinin sonucu olarak Trump'a önemli miktarda oy verildiği gözüküyor.
Daha önce Demokratlara oy veren bazı grupların da, örneğin işçilerin yaşadığı bölgelerden Trump'a çok sayıda oy gittiği gözüküyor.
Trump’tan korku
Trump'ın seçilmesiyle birlikte ABD'liler arasında Kanada'ya göç gibi girişimler dikkat çekiyor. İnsanlar neden Trump'tan korkuyor? Önceki Cumhuriyetçi başkanlara göre çok mu farklı?
Birincisi, özellikle kadınlara son derece düşmanca bir tutum içerisinde.
İkincisi Afrika ve Latin Amerika kökenli Amerikalılara karşı fevkalade baskıcı rejim geliştirme ve uygulama eğilimi içinde gibi gözüküyor. Onun için onların duyarlılıklarını gözardı ederek bu kişilere karşı duranların duyarlılıklarını gündeme taşıyor.
Latin Amerikalıların yüzde 89 oranında katılım sağladıkları ama Trump'ı engelleyemediklerini görüyoruz.
Şimdi sosyal medyadan bakacak olursanız, "Trump'a direneceğiz", "Gerekirse çatışacağız", "Sonuna kadar savaşacağız" gibi mesajlar yayınlamaktalar.
Bunun bir çatışma ortamı olarak süreceği gözüküyor.
Dolayısıyla siyahi bir başkanın yönetiminde Afrika kökenli ABD'lilere polis bu kadar kötü davranırken şimdi ne olacak diye düşünüyorlar muhtemelen.
Bunların çok daha hızlı, geniş reaksiyonlar gösterebilmeleri ve bu tür olaylarda çok sayıda kentin yakılması, ayaklanmalar olması gibi rizikolar taşıyor.
Türkiye-ABD ilişkileri ve Ortadoğu
Trump'ın ABD'nin başına geçmesi sizce Türkiye-ABD ilişkilerini nasıl etkileyecek? Ortadoğu ile ilgili öngörüleriniz neler?
Bunu bilme şansımız yok. Kimi Dışişleri Bakanı yapacak, bu kişi Türkiye'ye nasıl yaklaşacak, kendisi nasıl yaklaşacak, Türkiye hakkında ne biliyor? Bunların hiçbirini bilmiyoruz.
Bir tek NATO'yu hayli küçümsediğini biliyoruz. Yanında çok sayıda general var. Onlar bu konuda kendisine nasıl bir brifing sunacaklar, bilmiyoruz.
IŞİD konusunda büyük ölçüde Rusya'yı destekleyeceğini söylüyor. İran konusunda, ABD-İran arasındaki antlaşmayı iptal edeceğini, ABD açısından daha iyi bir antlaşma yapacağını, İran'a verilen bir takım ödünlerin kaldırılacağını söylüyor. Bunların Türkiye'ye etkisi olacaktır diye varsayıyorum.
Bunun dışında hiçbir açıklama yok, ne olacağını bilme şansımız yok. Göreve geleceği 20 Ocak'a kadar yapacağı çeşitli açıklamaları göreceğiz ve ona göre mantık yürüteceğiz.
Washington statükosu
ABD'de ilk kez bürokrasi ve askeriye kökenli olamayan birinin başkan seçildiği, bunun Washington statükosunu kırabileceği dillendiriliyor.
Kendisinin milyarder olması hasebiyle öyle çok da elit olmayan bir kökenden geldiğini söyleyemeyiz. Sanders seçilseydi, belki. Anacak Trump öyle bir kişilik değil. İş dünyasının önemli şahsiyetlerinden birisi. Dolayısıyla iş dünyasının içinden geliyor, daha doğrusu iş dünyası seçkinlerinin adayı olarak orada bulunuyor.
ABD'de Washington eliti denilen, merkezdeki elitin gücünün bu kadar kolay kırılması mümkün değil. Onların aynı zamanda kongrede de etkileri var, çıkar grupları içerisinde de büyük etkileri var, ki çıkar grupları ABD'de fevkalade önemlidir. Bunların bir başkan seçilmesiyle ortadan kalkması mümkün değil. Başkanın bir miktar etkisi olur ama çok kökten değiştirebilecek bir etki mümkün değil. (EKN)
