Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), inanç temelinde yürüttüğü çalışmalar nedeniyle Türkiye'ye girişinin yasaklandığı gerekçesiyle başvuru yapan ABD'li Norma Jeanne Cox'un ifade özgürlüğü hakkının çiğnendiğine hükmetti.
80'li yıllarda İstanbul ve ODTÜ üniversitelerinde ders veren Cox'un Türkiye'yi girişi, üniversite öğrencilerine Kürt Sorunu ve Ermeni meselesiyle ilgili yaptığı açıklamalarla "ülke güvenliğini tehlikeye soktuğu" gerekçesiyle 1986 yılında İçişleri Bakanlığı kararıyla yasaklandı.
Sonraki yıllarda Türkiye'ye dönen Cox, 1989'da "Günaha Son Çağrı" (The Last Temptation of Christ) filmine tepki olarak el bildirileri dağıtırken gözaltına alınarak bir kez daha sınırdışı edildi. 1996 yılında Türkiye'ye geri geldiğinde pasaportuna, ülkeye girişine yasak getirildiğine dair işaret düşüldü. Cox, bir daha Türkiye'ye giriş yapamadı.
"Ülkeye girişine yasağı düşüncenin açıklanmasını engelledi"
AİHM, Cox'un dini düşünceleri nedeniyle yasakla karşılaştığına dair kanıtlarını sunamadığını kaydererek, şikayetini sadece, ifade özgürlüğü hakkını güvence altına alan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 10. maddesi temelinde inceleme kararı aldı.
Başvuruyu bugün karara bağlayan AİHM, Cox'a yasak getiren yetkililerin, ifade özgürlüğü hakkından yararlanmanın belirli bir uyruğa özgü kılınamayacağını kaydederek, "Ülkeye girişine yasak getirilmesi başvurucunun düşünceleri Türkiye'de dile getirmesini engellemiştir" diye bildirdi.
Yetkililerin "ulusal bütünlük ve ülke güvenliği açısından gerekliydi" dediği yasağın "demokratik bir toplumun gereklerine uygun olup olmadığını" da değerlendiren AİHM, Türkiye'de Cox'un temsil ettiği düşünceleri yoluyla bu anlamda tehlike oluşturduğunu ortaya koyabilecek herhangi bir yasal işlem bulunmadığını açıkladı.
Türkiye 24 bin TL tazminat ödeyecek
AİHM kararında, "Cox'un hakkında düşünce belirttiği konular sadece Türkiye'de değil halen uluslar arası düzeyde de yakıcı bir mesele. Bir çevrenin düşünceleri diğer bir çevreyi şok edecek ölçüde dahi olsa, buna demokratik bir toplumda hoşgörü gösterilmelidir" dedi.
AİHS'nin 10. maddesinin ihlal edildiğine hükmeden AİHM, Türkiye'nin Cox'a 12 bin avro (yaklaşık 24 bin TL) tazminat ödemesine karar verdi.
Bir sınırdışı işlemi de Westrheim'a
Diyarbakır'daki bir konferansa katılmak için Brüksel'den İstanbul Atatürk Havalimanına gelen Avrupa Birliği Türkiye Yurttaş Komisyonu (EUTCC) Başkanı Kariane Westrheim 24 Nisan'da ülkeye alınmamıştı. Westrheim, bunun üzerine aynı gün uçakla Brüksel'e dönmüştü.
Westrheim hakkında, İçişleri Bakanlığı'nca, ''Türkiye'ye girişi genel güvenlik tehdidi oluşturduğu'' gerekçesiyle yasak konulduğu iddia edilmişti. (EÖ)
