ABD Temsilciler Meclisi'nin Dış İlişkiler Komitesi 11 Ekim'de 1915'te Osmanlı Ermenilerinin katledilmesinin soykırım olarak benimsemesini isteyen 106 sayılı tasarıyı 21 "hayır"a karşı 27 "evet" oyu ile kabul etmesi konuyu yeniden gündeme getirse de dünyada birçok ülke 1915 olaylarını "soykırım olarak tanıyor.
Kimi ülkeler o döndemde Ermenilerin maruz kaldığı olayları hatırlatmak ve kınamak için sembolik kararlar çıkarırken diğerleri soykırımın inkarını cezalandıran yasalar yürürlüğe koydu. Örneğin Arjantin'de yıllar içinde olayları "soykırım" olarak tanıyan, Türkiye'nin tanımasını isteyen, Birleşmiş Milletler'in tanımasını talep eden, okullarda müfredata alınmasını içeren birden çok karar çıktı.
Her ne kadar henüz federal düzeyde bu tanım kullanılmasa da, Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) 50 eyaletten 40'ı 1915-17 arasında yaşanan olayları resmen "soykırım" olarak tanıyor. Türkiye hükümeti, geçen hafta geçen kararın Temsilciler Meclisi gündemine gelmemesi için çalışıyor fakat bu kararı alacak olan başkan Nancy Pelosi'nin lehte tavrı nedeniyle bunun önlenemeyeceği tahmin ediliyor.
Özellikle 2005-2007 arasında birçok ülkenin parlamentosundan yaşananları "soykırım" olarak tanıyan kararlar geçti.
21 ülke
Şu ana kadar bu tür kararlar alan ülkeler şöyle:
Uruguay: 1965, 2004, 2005; Güney Kıbrıs: 1982; Arjantin: 1993, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007; Rusya: 1995, 2005; Kanada: 1996, 2000, 2004; Yunanistan: 1996; Lübnan: 1997, 2000; Belçika: 1998; İtalya: 2000; Vatikan: 2000; Fransa: 2001; İsviçre: 2003; Slovakya: 2004; Hollanda: 2004; Polonya: 2005; Venezüella: 2005; Litvanya: 2005; Şili: 2007.
Parlamento kararı dışında bir şekilde 1915 olaylarını "soykırım" olarak niteleyen İsveç, Avusturya ve Ermenistan'ın yanı sıra Alman parlamentosu 2005'te "I. Dünya Savaşı öncesinde şiddet ve tehcire maruz kalan ve öldürülen Ermenileri anan" bir karar çıkardı ve kendisi soykırım tanımını kullanmasa da "bazı bağımsız tarihçilerin, kurumların ve parlamentoların bu olayları soykırım olarak nitelediğini" söyledi.
Brezilya, Avustralya, İspanya...
Federal hükümetin yanı sıra Kanada'nın Quebec ve Onatario eyaletleri de olayları "soykırım" olarak tanıdı. Avustralya'nın New South Wales eyalet parlamentosu da olayları "soykırım" olarak tanıyarak 1997'de kınadı.
Fransa'nın 2006'da çıkardığı yasa "Ermeni soykırımı"nı reddetmeyi hapis ve para ile cezalandırıyor. Yine 2006'da milliyetçi Ataka partisinin getirdiği tasarı Bulgaristan parlamentosunda Türk milletvekillerinin tepkisi üzerine reddedildi.
Brezilya'da Ceara ve Sao Paolo eyaletlerinde "soykırım" tanımı kabul edildi. 20 Nisan 2007'de Bask Parlamentosu da benzer bir tasarıyı geçirdi. (EÜ/NZ)
* Bu haberi Wikipedia, Agos, BBC, Guardian, Amerikan Ermeni Ulusal Komitesi ve Los Angeles Times'dan derledik.
