Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netenyahu ile yapacağı ateşkes görüşmesinin şafağında iki Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşundan çekilecek.
Reuters’ın bir Beyaz Saray yetkilisine dayandırdığı haberine göre Trump, BM İnsan Hakları Konseyi’nden çıkmak ve BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı’nın (UNRWA) finansmanını durdurmak için bir kararname imzalayacak.
Trump'ın kararnamesiyle birlikte Dışişleri Bakanı Marco Rubio, özellikle BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO'ya odaklanarak, “radikal ya da Amerikan karşıtı duyguları teşvik eden” uluslararası örgütleri, sözleşmeleri ya da anlaşmaları gözden geçirecek ve Beyaz Saray'a rapor edecek.
Batı basınında yer alan haberlerde Trump'ın bu hamlesi, pek çok BM örgütünün İsrail'in Filistin'e uyguladığı savaş suçlarını kınaması başlığında ele alındı.
Trump - Netenyahu görüşmesi
Trump’ın bu hamlesi, Netenyahu'nun Washington ziyaretiyle aynı zamana denk geliyor.
Netenyahu’nun bugün gerçekleştireceği ziyarette İsrail ile Hamas arasındaki esir takası ve ateşkes anlaşmasının ikinci etabının detaylarını görüşeceği bildiriliyor.
Netenyahu, UNRWA’yı İsrail-Filistin Savaşı’nda “İsrail karşıtı kışkırtmalarda bulunmakla”, personelini de “İsrail'e karşı terörist faaliyetlere karışmakla” suçluyordu.
İsrail'in bazı UNRWA çalışanını 7 Ekim 2023'teki Hamas saldırılarına katılmakla suçlamasının ardından eski ABD Başkanı Joe Biden, Ocak 2024’te ABD'nin UNRWA'ya sağladığı fonu Mart 2025'e kadar askıya almıştı. Bu karardan önce ABD, UNRWA'ya yılda 300 milyon dolar ila 400 milyon dolar arasında fon ayırıyordu.
ABD Dışişleri Bakanlığı, suçlamaların 12 UNRWA çalışanına yönelik olduğunu açıklamıştı. Birleşmiş Milletler ise saldırılarda 9 UNRWA çalışanının yer almış olabileceğini söyleyerek bu çalışanların işlerine son verdiğini duyurmuştu.
UNRWA'nın Gazze'de, ajansın işlettiği okullardaki öğretmenlerden doktorlara, sağlık personeline ve yardım çalışanlarına kadar neredeyse tamamı Filistinli olan 13,000 personeli bulunuyor. Ajans; halen Gazze, Batı Şeria, Doğu Kudüs, Suriye, Lübnan ve Ürdün'deki milyonlarca Filistinliye yardım, sağlık ve eğitim hizmetleri sağlıyor.
ABD - BM İnsan Hakları Konseyi tartışması
BM İnsan Hakları Konseyi’nden bir çalışma grubunun Ağustos 2025’te ABD’ye insan hakları raporu vereceği öngörülüyordu.
Konsey, tüm ülkeleri birkaç yılda bir bu süreçten geçiriyor. Konseyin yasal olarak bağlayıcı bir gücü olmasa da, tartışmaları siyasi ağırlık taşıyor ve eleştiriler hükümetler üzerinde rotayı değiştirmeleri için küresel baskı yaratabiliyor.
POLITICO tarafından elde edilen bir bilgi notunda Beyaz Saray, konseyin “amacını yerine getirmediğini ve korkunç insan hakları ihlalleri yapan ülkeler için koruyucu bir organ olarak kullanılmaya devam ettiğini” söyledi ve İsrail'e karşı tutumunu kınadı.
Beyaz Saray belgesinde konsey ile ilgili şu ifadeler yer aldı:
BM İnsan Haklar Konseyi, İsrail'e karşı tutarlı bir önyargı sergilemiş, konsey işlemlerinde haksız ve orantısız bir şekilde İsrail'e odaklanmıştır. Başkan Trump'ın ilk yönetiminde konseyden çekildiği 2018 yılında konsey; İsrail'i Suriye, İran ve Kuzey Kore'nin toplamından daha fazla kınayan kararlar kabul etti.
Ancak insan hakları örgütleri ve bazı senatörler, BM İnsan Hakları Konseyi'nin dünya genelindeki insan hakları ihlallerinin denetlenmesinde kusurlu da olsa önemli bir kurum olduğunu savunuyor.
Trump, 20 Ocak'ta ikinci kez göreve gelmesinden bu yana, ABD'nin Dünya Sağlık Örgütü'nden ve Paris İklim Anlaşması'ndan çekilmesi talimatını verdi.
Joe Biden yönetiminde ABD uzun zamandır konseyi İsrail'e karşı önyargılı olmakla ve insan hakları ihlallerinde bulunan hükümetlere koruma sağlamakla suçluyordu.
(EC)
