* Fotoğraf: Canva
Avrupa Birliği (AB) enerji bakanları, Rusya-Ukrayna savaşının beraberinde getirdiği enerji krizine karşı alınacak önlemleri ve doğalgaza uygulanacak tavan fiyatı görüşmek üzere dün (19 Aralık) Brüksel'de bir araya geldi.
Toplantının ardından yapılan açıklamada, bakanların yüksek gaz fiyatlarını sınırlandırmak için geçici bir mekanizma üzerinde anlaştığı duyuruldu.
"Vatandaşları ve ekonomiyi aşırı yüksek gaz fiyatlarına karşı korumak için bir piyasa düzeltme mekanizması belirleyen düzenlemede siyasi anlaşmaya" varan bakanlar, doğalgaza megavatsaat başına 180 Euro (3 bin 557 TL) tavan fiyat uygulanması konusunda anlaştı.
Buna göre, tavan fiyat uygulaması, Avrupa'da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğalgaz ticaret noktası TTF'de işlem gören vadeli gaz kontratının 3 iş günü boyunca 180 Euro'yu aşması ve aynı dönemde Avrupa'da sıvılaştırılmış doğalgazın (LNG) megavatsaat fiyatının küresel piyasalarda 35 Euro'nun üzerine çıkması durumunda yürürlüğe girecek.
15 Şubat'ta yürürlüğe girecek, askıya alınabilecek
AB enerji bakanları, bu uygulama ile birlikte, "enerji arz güvenliğini, finansal piyasaların istikrarını ve Avrupa'da dünya piyasa fiyatlarını yansıtmayan gaz fiyatındaki aşırı dalgalanmaları sınırlamayı" amaçlıyor.
Toplantının ardından yapılan açıklamaya göre, mekanizma 15 Şubat 2023 tarihinde yürürlüğe girecek ve AB Enerji Düzenleyicileri İşbirliği Ajansı piyasaları sürekli olarak izleyek ve ilgili bildirimleri yayımlayacak.
"Riskler veya piyasada rahatsızlık ortaya çıkması durumunda" ise AB Komisyonu mekanizmayı askıya alabilecek.
Buna göre, doğalgaza tavan fiyat uygulaması, gaz talebinin bir ayda yüzde 15 veya 2 ayda yüzde 10 artması, LNG ithalatının önemli ölçüde azalması veya TTF'de işlem gören gaz miktarının geçen yılın aynı dönemine göre önemli ölçüde düşmesi durumunda askıya alınacak.
Uygulamayı askıya alma kararı ise AB Resmi Gazetesinde yayımlandıktan bir gün sonra yürürlüğe girecek.
Sebepler, endişeler, güvenceler
İngiltere'nin The Financial Times gazetesinin de altını çizdiği üzere, AB'nin bu adımı, Rusya'nın Avrupa'ya doğalgaz tedarikini yüzde 88 oranında azalttığı bir dönemde, artan gaz fiyatlarını frenleme ve artan fiyatlar karşısında doğalgaz tüketicilerine yardım etme amacı taşıyor.
Fakat doğalgaz fiyatlarına yapılması kararlaştırılan bu müdahalenin "piyasaları sakinleştirmeye yetmeyeceğinden ve Avrupa'nın gaz arzını tehdit etmesinden" endişe duyuluyor. Örneğin, doğalgaza tavan fiyat uygulamasına uzun süre karşı çıkan Almanya, böyle bir adımın "değerli gaz kaynaklarının daha çok ödeme yapan bölgelere yönlendirilebileceğini" dile getiriyordu.
FT'nin haberine göre, Almanya Enerji Bakanlığı, "doğalgaz arzında sıkıntı olması durumunda tavan fiyat uygulamasının daha hızlı bir şekilde kaldırılacağı" güvencesinin verilmesi sonrası uygulamaya onay verdi.
Tavan fiyat uygulamasına karşı olan Hollanda ve Avusturya nihai oylamada çekimser kalırken Macaristan uygulamaya "Hayır" dedi.
Ne olmuştu?
AB Komisyonu, Kasım 2022'de piyasalardaki gaz fiyatlarına "tavan fiyat" olarak bilinen bir düzeltme mekanizması uygulanması teklifinde bulundu.
Plan, Avrupa'da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğalgaz ticaret noktası TTF'de işlem gören vadeli gaz kontratının iki hafta boyunca 275 Euro'yu (5 bin 328 TL) aşması ve Avrupa'da sıvılaştırılmış doğalgazın (LNG) megavatsaat fiyatının küresel piyasaların 58 Euro'nun (bin 144 TL) üzerine çıkması durumunda yürürlüğe girecekti.
AB Dönem Başkanı Çekya'nın üye ülkeler arasında uzlaşma sağlamak için hazırladığı son teklif, doğalgaz fiyatının megavatsaat başına 188 Euro'yu 3 gün boyunca aşması ve küresel LNG fiyatlarıyla farkın da 35 Euro olması durumunda tavan fiyatın devreye girmesini içeriyordu.
Almanya, Hollanda, Avusturya, Danimarka ve Macaristan gibi ülkeler tavan fiyat uygulamasına mesafeli yaklaşıyor, bunun Avrupa'ya gaz tedarikini azaltmasından endişe duyduklarını dile getiriyordu.
TTF'de işlem gören vadeli gaz kontrat fiyatı, ağustosta megavatsaat başına 340 Euro'ya kadar çıkarken bugün 106 Euro'dan işlem görüyor. (SD)
