Türkiye üzerinden Hazar'dan Avrupa'ya gidecek doğalgaz hattı, Nabucco projesinin inşaası üzerinde varılan anlaşma, Avrupa Birliği üyelerince Rusya'ya alternatif oluşturacağı için, Türkiye tarafından da gazın ucunu tutacağı ve yatırım getireceği için memnuniyetle karşılanırken Rusya tepkili.
Ankara'da dün biraraya gelen taraf ülkelerin liderleri, projenin gerçekleşmesi yönünde fikir birliği sağladıklarını gösteren bir bildiriyi imzaladı.
Törene, başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın yanı sıra Gürcistan Cumhurbaşkanı Mikheil Saakashvili, Romanya Başbakanı Emil Boc, Avusturya Başbakanı Werner Faymann, Bulgaristan Başbakanı Sergei Stanishev, Macaristan Başbakanı Gordon Bajnai ve Irak Başbakanı Nuri El-Maliki ile AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso katıldı.
Ayrıca ABD Avrasya Enerji Özel Temsilcisi Büyükelçi Richard Morningstar, Senato Dış İlişkiler Komitesi Cumhuriyetçi Parti Grubu Başkanı Senatör Richard G. Lugar da törendeydi. Lugar, Eylül 2008'de yaptığı yorumda, NATO ve AB'nin ortak bir enerji politikası olmamasının ABD'nin bölgedeki çıkarlarını zedelediğini söylemiş, Nabucco projesi üzerinde anlaşılamamasının Rusya'nın elini güçlendirdiğini söylemişti.
Proje
2 200'ü Türkiye'de olmak üzere 3 300 kilometre olarak planlanan boru hattının inşasına 2011'de başlanması ve 2014'te projenin hayata geçmesi amaçlanıyor. Maaliyeti 8 milyar dolar olarak hesaplanan Proje, 2002 yılında BOTAŞ'IN Bulgargaz, Transgaz, MOL ve OMV şirketleri ile yaptığı görüşmeler doğrultusunda taraflara sunduğu öneriyle başlatılmıştı.
Hattın Avrupa için önemi bu yıl başında Rusya'nın Ukrayna'yla yaşanan anlaşmazlık üzerine bir süreliğine doğalgazı kesmesi ve bu hat üzerinden gaza erişen Avrupa ülkelerinin sıkıntı yaşamasıyla görünür olmuştu.
AB, doğalgazının üçte birini Rusya'dan sağlıyor; Almanya Rus gazının en büyük alıcısı. Türkiye de doğalgazının yüzde 65'ini Rusya'dan alıyor. Bir diğer kaynaksa İran.
Ntvmsnbc'nin haberine göre, AB’de doğalgaz tüketiminin 2030'a kadar yıllık ortalama yüzde 1,8 artması ve doğalgazın toplam enerji kaynakları içindeki payının yüzde 23'ten yüzde 32'ye yükselmesi bekleniyor.
Birliğin üretimi ise 2010 yılında 225 milyar metreküpe, 2030 yılındaysa 147 milyar metreküpe gerileyecek. Bu tahminler ışığında, AB’nin doğalgazda yüzde 50 olan dışa bağımlılığı, 2030'a gelindiğinde yüzde 80'e çıkabilir. Bugün itibarı ile en fazla doğalgaz ithalatını, sırasıyla Rusya, Norveç ve Cezayir’den gerçekleştiren Avrupa Birliği'nin artacak talebini de yine Rusya, Afrika, Ortadoğu ve Hazar/Orta Asya kaynaklarından karşılanması planlanıyor.
Yorumlar, tepkiler
Rusya'nın geçen yıl Gürcistan'la yaşadığı gerginliğin bir sebebinin de Nabucco projesini boşa çıkarma çabası olduğu yorumları yapılmıştı. Rus gaz tekeli Gazprom, Azeri gazını satın almak için teklifte bulunmuştu.
Projeyle ilgili eleştirilerden biri, yıllık 31 milyar metreküp kapasiteye sahip olacak hattı dolduracak kadar doğalgazın henüz bulunamamış olması. Hattın kapasitesinin Rusya'ya bağımlılığı önlemeye yetmeyeceği de eleştiriler arasında.
Neue Osnabrücker Zeitung'da yayınlanan yorumda şöyle denildi:
“Almanya ve Avrupa için iki hat da avantaj getirecektir. Sonuçta rekabet işleri canlandırır ve fiyatları dizginler. Nabucco, herşeyden önce Moskova’ya bağımlılığı azaltacak. Çünkü boru hattıyla Hazar Denizi ve Orta Asya doğalgazının Rusya dışarıda bırakılarak taşınması planlanıyor. Moskova ise buna karşı uzun süredir Karadeniz üzerinden Güney Akım hattını planlıyor. Bu boru hattının yeterli verimi sağlaması durumunda Avrupa’nın bu projeden korkmasını gerektirecek bir durum yok. Türkmenistan’ın önemli bir doğalgaz sevkiyatçısı olarak anlaşma öncesinde AB projesine ilgi duyduğu sinyalini vermesi, Kazakistan gibi ülkeler için de bir işaret olabilir. İran’dan doğalgaz sevkiyatı ise şu an çok muhtemel görünmese de uzun vadede oldukça karlı.”
Guardian'da yer alan yorumda, projenin şu ana kadar gerçekleştirilememiş olmasının Türkiye'nin indirimli doğalgaz talebi ve doğalgaz arz eden Azerbaycan'la yaşadığı sıkıntılardan kaynaklanabileceği belirtildi.(EG-EÜ)
