"90’larda Kürtçe Dergicilik ve Rewşen Geleneği" konuşulacak

Haberin Kürtçesi için tıklayın

IPS İletişim Vakfı/bianet'in Zan Enstitü ile birlikte düzenlediği ve 2 ay boyunca sürecek olan "Kürt Yayıncılığında Dergicilik" webinar dizisi, 31 Mart Çarşamba günü "1990'larda Kürtçe Dergicilik ve Rewşen Geleneği" konusu ile devam edecek.

31 Mart Çarşamba günü saat 19.00'da Zoom programı ve aynı anda bianet'in YouTube hesabı üzerinden canlı olarak yayınlanacak etkinlikte Engin Sustam, 1990’lı yıllarda yayınlanan Kürtçe dergileri ve özel olarak da Rewşen dergisini anlatacak. Etkinlikte Sustam, Kürt dergiciliğinde önemli bir dönemeç olarak kabul edilen Rewşen dergisinin özelliklerine, etkilerine ve yansımalarına değinecek.

Programda Namık Kemal Dinç kolaylaştırıcılık yapacak. Programın dili Türkçe olacak.

"Kürt Yayıncılığında Dergicilik" webinar dizisi, Kürt dergiciliğinin tarihini işleyerek, dergilerin Kürtlerin toplumsal, siyasal, kültürel yaşamına etkileri ve içerikleriyle ilgili tartışmalar yürütüyor.

3 Mart’ta Serdar Ay’ın "Türkiye’de Kürt Edebiyat Mücadelesinin Bir Yolu Olarak Dergiler" başlığı ile başlayan webinar dizisinde Adnan Çelik kolaylaştırıcılık yapmıştı. "2. Meşrutiyet Gölgesinde İlk Kürt Dergisi: Rojî Kurd"ün anlatıldığı ikinci etkinlikte ise Tahir Baykuşak konuşmacı, Serhat Bozkurt kolaylaştırıcı idi. Üçüncü webinarda da Ronayi Önen, Serdar Şengül’ün kolaylaştırıcılığında "Ulusal Kimlik İnşası ve Basın Bağlamında Hawar Dergisi"ni ele almıştı. Dördüncü etkinlikte Adnan Çelik, Derya Aydın kolaylaştırıcılığında “Soğuk Savaş’ın Gölgesinde Avrupa'da Kürt Mücadelesi: Siyasi ve Kültürel Ağların Yaratılmasının Bir Aracı Olarak Dergiler”'i işlemişti.

1990’larda Kürt dergiciliği ve Rewşen dergisi hakkında

Şark Islahat Planı’nın, 1925’ten itibaren yürürlüğe girmesiyle birlikte kültür, sanat, dil, edebiyat, tarih gibi Kürtlerle ilgili bütün alanlarda ağır yasak ve baskılar uygulandı. Kanunla yasaklanan Kürtçe bir yer altı dili olarak hem bir direnişin hem de karşı hafızanın odağı haline geldi. Kürtçe bir tek satırın yazılması, yayımlanmasının mümkün olmadığı koşullarda yayıncılığın, dil ve edebiyat çalışmalarının merkezi sürgün ve diaspora oldu. Doğdukları topraklardan çok uzaklarda bir avuç aydının gayretleriyle var edilen dil ve edebiyat çalışmaları 1990’lı yılların başında Türkiye sınırları içerisinde de yapılmaya başlandı. 1990 sonrası Kürt siyasi hareketinin kamusal alana dahi olmasıyla başlayan Kürt kültürel inşa süreci, yeni bir direniş alanı olarak kendi kamusallığını da yaratmaya girişti. Bu anlamda 1990’lardaki kültürel üretim boyutu kolektif Kürt belleği açısından önemli bir yere sahip. 70 yıllık asimilasyon politikalarıyla, ötekileştirme, ırkçılık ve inkârla hesaplaşmanın en önemli alanlarından biri kültürel itirazlar ve dil çalışmaları oldu.

İstanbul’da kurulan Mezopotamya Kültür Merkezi-MKM (Navenda Çanda Mezopotamya-NÇM) bu itirazların örgütlendiği bir merkez olarak dil ve edebiyat çalışmalarının ayrılmaz bir parçası olan dergicilik faaliyetine yönelmiş ve 1992 yılında Rewşen dergisi yayınlanmaya başladı. İki dilli olarak Kürtçe, Türkçe yayınlanmaya başlayan dergi yeni bir yazar kuşağının yetişmesine ev sahipliği yaptı. 1995 yılında kapanmak zorunda kalınca bir yıl sonra Jiyana Rewşen adıyla yoluna devam etti ve 52 sayının ardından o da kapandı. Dergi bu kez 2003 yılında Rewşen-Name ismiyle tekrar yayınlanmaya başlandı ama ömrü uzun olmadı. Kürt kültürel inşa sürecinin önemli bir yapı taşı olan Rewşen dergisi  Kürtçenin gelişmesi ve yeni bir edebiyat kuşağının yetişmesinde önemli bir rol oynadı ve yarattığı gelenekle kendisinden sonra gelecek dergileri de etkiledi.

Engin Sustam hakkında

Engin Sustam, 2016 BAK imzasından sonra ikinci kez işinden atılan akademisyenlerdendir. Çalışmalarına Avrupa'da devam etmek zorunda kalan Kürt akademisyeni, Paris 8 Universitesi, ENS, Cenevre Universitesi’nde misafir hoca olarak davet etti. Kendisi bu üniversitelerde sosyoloji, politik felsefe ve sanat alanlarinda dersler verdi. Şu an Cetobac-EHESS'e, Experice-Paris 8 Universitesi ve Cenevre Universitesitelerine bağlı olarak çalışmalarına davet ediyor. 'Şiddet ve Direniş arasında Kürt Madunluğu ve Sanat' adlı Fransızca ve 'Kırılgan Sapmalar-Sokak Mukavemetleri ve Yeni Başkaldırılar’ adlı iki kitabı bulunuyor. Yakında Türkçe olarak 'Kürt Sanat Çalışmaları ve Dekolonyal Estetik' adlı yeni kitabı yayınlanacak. Aynı zamanda bir çok uluslararası ortak kitapta, dergide sanat, siyaset, felsefe ve sosyoloji alanlarında makaleleri yayınlandı. NGBK'da 2021 yazinda gerçekleşecek olan 'Bê Welat: Unexpected Storytellers' adlı serginin de küratorlerinden biridir.

Namık Kemal Dinç hakkında

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nden mezun oldu. Çeşitli televizyon kanallarında tarih programları yaptı. Kürdoloji Çalışmaları Grubu bünyesinde Kürt tarihiyle ilgili dört kitabın hazırlanması sürecine katıldı. Toplum ve Kuram Dergisi ve Zan Sosyal Siyasal İktisadi Araştırmalar Vakfı’nın kurucuları arasında yer aldı. Adnan Çelik ile birlikte Yüz Yıllık Ah! Toplumsal Hafızanın İzinde 1915 Diyarbekir isimli kitabı kaleme aldı. Ağustos 2014 tarihinde IŞİD'in gerçekleştirdiği Ezidi soykırımını tanıklarıyla yapılan sözlü tarih görüşmeleri sonucunda; Ezidilerin 73. Fermanı: Şengal Soykırımı ve Kanatların Gölgesinde Şengal Dile Gelse başlıklı iki kitap olarak yayınladı. Çeşitli dergi, gazete ve sitelerde yazı ve makaleleri yayınlandı.

(FD)