7 kuruma 15 bin 659 başvuru, 23 ihlal

* Fotoğraf: Pixabay

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), mahpuslardan kendilerine ulaşan talep ve şikayetler doğrultusunda kurumlara yaptıkları başvurularla ilgili raporunu açıkladı.

27 sayfalık “İnsan Hakları İhlalleri Başvuru Cevapları Raporu”nda, 1 Ocak 2016-31 Aralık 2019 tarihleri arasında Adalet Bakanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü (CTE), Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER), Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu (MİHİK), Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), ceza infaz kurumları ve tutukevleri izleme kurulları ile il ve ilçe insan hakları kurullarına yaptıkları başvurularla gelen yanıtlara dair bilgiler yer alıyor.

Dernek bu yedi kuruma dört yılda 15 bin 659 başvuru yaptı.

Gelen cevaplara dair değerlendirmede, “mekanizmaların bağımsız ve yerinde izleme yönünün eksik olduğu, aynı kurul yapısının farklı adli yargı bölgelerinde ve illerde farklı tutumlar sergilediği, bir hak ihlaline ya da hak ihlali iddiasına karşılık objektif ve detaylı olarak ilgililerin aydınlatılmadığı” ifade edildi.

CİSST bu sonuçların, başvuru mekanizmalarının etkililiğinin arttırılmasına işaret eden önemli veriler olduğunu belirtti.

Kurumlara yapılan başvurular sonucu raporda şu bilgi ve değerlendirmeler yer aldı:

Cezaevi İzleme Kurulları: 2 bin 373 başvuru, 22 görüşme

CİSST, cezaevi izleme kurullarına (CİK) toplam 2 bin 373 başvuru yaptı. Kurullar, sadece 59 başvuruyu inceleyerek cevap verdi, 16 başvuru için de diğer kurumlara yönlendirme yapıldığını bildirdi.

“Cevap verilen 59 başvuru içerisinde sadece 25’i için hapishaneye girerek izleme yapıldığı ve bu izlemelerin 22’sinde başvuruda bulunan mahpusla doğrudan görüşüldüğü belirtildi. Görüşmenin nasıl gerçekleştiğine bilgi verilmedi.

“Bu dört yıllık süreçte hakkında başvuru yapılan mahpusların hak ihlaline uğradığına dair bir rapor ise hazırlanmadı.”

İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları: 2 bin 327 başvuru, 20 görüşme

İl ve ilçe insan hakları kurullarına son dört yıl içerisinde 2 bin 327 başvuru yapan CİSST’in raporunda, 416 başvuruya inceleme yapılarak cevap verildiği ifade edildi:

“Cevap verilen başvurulardan 180’inde hapishane ziyaret edilerek izleme yapıldığı ve bu izlemelerin sadece 20’sinde başvuruda bulunan mahpusla doğrudan görüşüldüğü belirtildi. Verilen cevaplarda görüşmenin nasıl gerçekleştiğine dair bir bilgiye rastlanmadı.”

CİSST’e başvurular sonucunda 9 ihlal, 20 kısmen ihlal cevabı ulaştı.

Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu: 2 bin 254 başvuru, 4 ihlal

Rapora göre komisyon, derneğin 2 bin 254 başvurusunun sadece 381’ini işleme aldı. İşleme alınan 381 başvuru arasından 152 başvuruya cevap verirken 229 başvuruyu çeşitli kurumlara yönlendirdi.

“Bu cevaplar incelendiğinde yerinde izleme yapılmadığı, mahpusların görüşünün alınmadığı, kurumdaki belgeler ve kamera kayıtlarının incelenmediği görülmektedir. Dört yıllık süreçte toplam 4 ihlal ve 10 kısmen ihlal cevabı verilirken 138 vakada herhangi bir ihlal olmadığı yönünde cevap verilmiştir.

“Tüm bu süreçte 1873 başvurunun akıbeti ile ilgili herhangi bir bilgilendirme yapılmadı.”

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu: Cevap yok

TİHEK kamu kurum ve kuruluşları dışındaki örgütlerden yapılan başvuruları işleme almıyor. CİSST ancak “İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsanî veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İhtiyari Protokol (OPCAT) ulusal önleme mekanizması olarak re’sen ziyaret ve inceleme yetkinizi kullanması” talebiyle TİHEK’e başvuru yapabildi.

Yapılan bu başvurulara kurum doğrudan cevap vermedi.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi: 1205 başvurusu, 5 yanıt

CİMER, derneğin 1205 başvurusundan sadece beş başvuruya bilgileri doğrudan ilgili kurumlardan alıp derleyerek cevap verdi.

Bunun dışındaki tüm başvurulara, “başvurunuz işleme alınmıştır” cevabı vermekle yetindi.

Adalet Bakanlığı ve Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü

Kurum, derneğin kendisine yaptığı başvurular konusunda doğrudan mahpusu bilgilendiriyor. CİSST’e verdiği yanıtlar da bilgi içermeyip sadece hakkında başvuruda bulunulan mahpusun bilgilendirildiği belirtiliyor. (AS)

* Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.