Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Türkiye Deprem Toparlanma ve Yeniden İmar Değerlendirmesi Raporu'nu yayımlandı. Rapora katkıda bulunan Hazine ve Maliye Bakanlığının tespitine göre depremlerin yol açtığı maddi rahribat toplamı 1,6 trilyon TL.
Raporda, "Asrın felaketi" olarak nitelenen depremin maddi ve finansal toplam maliyetinin "103,6 milyar dolar" olduğu kaydedildi. Bu rakam bugün serbest piyasadaki döviz fiyatlarıyla 2 trilyon TL'yi geçiyor. Raporda,ayrıca bu rakamın "2023 yılı milli gelir beklentimizin takriben yüzde 9'una denk gelmekte olduğu" ve "1999 Marmara Depremi'nden yaklaşık 6 kat daha yüksek maddi hasar ve kayba yol açtığı" kaydediliyor.
Zararın dökümü
Raporda belli başlı alanlarda zarar ve kayıpların dökümü şöyle yapıldı:
▶ Finansal kayıplar 351,4 milyar TL: Deprem bölgesine yapılan acil destek ve harcamalar, enkaz kaldırma faaliyetleri, sigorta ödemeleri, gelir kaybı ödemeleri, diğer tüm destek ve harcamaların yanı sıra milli gelir azalması nedeniyle toplamda 351,4 milyar TL'lik bir kayıp oluşmuştur.
▶ Maddi hasar 1,6 trilyon TL: Bina, konut, işyeri, fabrika, makine ve teçhizat bilgileri tam sayım niteliğine yaklaşmıştır. Sahadan gelen güncel verilere göre, toplamda 1,6 trilyon TL maddi hasar tespit edilmiştir.
Toplam zarar
Hazine ve Maliye Bakanlığı web sitesinde yayımlanan raporda toplam zarar, bileşenleri itibariyle de şöyle özetleniyor:
Konut hasarı: Depremin Türkiye ekonomisi üzerindeki toplam yükün içerisinde en önemli bileşenini yüzde 54,9 oranıyla konut hasarı oluşturmaktadır (1.073,9 milyar TL/56,9milyar dolar).
Kamu altyapısı yıkımı: İkinci ağırlıklı hasar kalemi ise [...] kamu altyapısı ve hizmet binalarındaki yıkımdan oluşmaktadır (242,5 milyar TL/12,9 milyar dolar).
Özel kesim hasarı: Konut hariç özel kesim hasarı ise (222,4 milyar TL/11,8 milyar dolar) diğer bir ağırlıklı hasar kalemi olarak tahmin edilmektedir. Bu kalemin içerisinde imalat sanayii, enerji, haberleşme, turizm, sağlık ve eğitim sektörleri ile küçük esnaf hasarı ve ibadethaneler yer almaktadır.
▶ Toplam yük: Ayrıca, sigortacılık sektörü kayıpları ve esnafın gelir kayıpları ile makroekonomik etkiler dikkate alındığında, depremin yol açtığı felaketin Türkiye ekonomisi üzerindeki toplam yükünün yaklaşık 1.995 milyar TL/103,6 milyar dolar düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir.
BM raporuyla tutarlı
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton da 7 Mart'ta, BM Cenevre Ofisi'nde düzenlenen rutin haftalık basın toplantısına Gaziantep'ten video konferansla katılarak, "Bugüne kadar yapılan hesaplamalarla, hükümetin sunduğu ve uluslararası ortakların desteklediği zarar tutarının 100 milyar doları (bugünün kuruyla yaklaşık 1.9 trilyon TL) aşacağı tahmin ediliyor" demişti.
Maliye Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı raporları, BM raporuyla yaklaşık aynı sonucu veriyor.
Türkiye'nin 2021'deki gayrisafi yurtiçi hasılası (GSYH) 7 trilyon 248 milyar 789 milyon TL olarak ölçülmüştü. BM'nin maliyet hesabı Türkiye'nin GSYH'sının yaklaşık yüzde 26'sına denk geliyor.
(AEK)
