6 maddede İkizdere'deki taş ocağı hukuksuzlukları

1. Hukuk Aykırılık

Bakanlığın faaliyeti 25 hektar altında gösterip madencilik gibi çevresel etkileri yüksek bir faaliyeti ÇED sürecinden kaçırmış olmasıdır. 100 hektar civarında belirlenen ocak alanında çalışma alanını 25 hektar altında tutmak sureti ile ÇED’den kaçırma bilinen bir uygulamadır. Bu uygulama ile aynı ocak alanı içinde ikinci kez bir alan belirlendiğinde ÇED süreci işletilmesi zorunluğun varsa da ilk alınan izinle zaten korunacak bir şey kalmadığından, ilk etapta olumsuz sonuçlanacak ÇED raporu, bu yöntemle olumluya çevrildi.

Bakanlık da bu yöntemi uyguladı.

2. Hukuka aykırılık

Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı İyidere liman Projesi için hazırlanan ÇED raporunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na taş ocağı açmayacağına dair taahhüt vermiştir ama bu sözünün tersine Rize Valiliği’nden taş ocağı için izin almıştır. Üstelik taş ocağı açamayacağım diyen bakanlık tam üç ayrı başvuru ( Şimşirlik, Cevizlik, Gürdere) yapmıştır. Yani liman projesi kapsamında üç taş ocağı başvurusu oldu.

3. Hukuka aykırılık

Esas faaliyet liman projesi olduğu halde, yani liman ile birlikte taş ocakları aynı proje içindeyken ÇED sürecinden kaçırmak için bir bütün olan faaliyeti; parçalara bölüp bağımsız faaliyetlermiş gibi gösterdiler.

Halbuki taş ocağının raporunda taşın liman projesinin dolgusunda kullanılacağı defalarca ifade edildi.

ÇED Yönetmeliğinin 25.maddesinde bu gibi faaliyetler entegre faaliyetler olarak değerlendirilmiş ve tek bir ÇED raporu içerisinde değerlendirilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Bakanlık projeyi parçalara bölmek sureti ile entegre bir faaliyet kapsamında değerlendirilmesi gereken projeyi ÇED sürecinden kaçırdı.

4. Hukuka aykırılık

Çevre Kanunu’nun 10.maddesi “"Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemez; proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez" hükmündedir.

Ama gerek Cevizlik Bazalt Taş Ocağı, gerek Gürdere, gerekse de Şimşirli Taş ocakları hakkında alınmış ÇED Gerekli Değildir veya ÇED Olumlu kararı olmadan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı'na " Kamu Kuramları Hammadde Üretim İzin Belgesi" verdi.

Yani öncesinde ÇED kararı olmadan verilemeyecek “hammadde üretim izin belgesi” ÇED süreci beklenip ÇED olumlu ya da ÇED gerekli değildir kararı alınmadan verildi.

5. Diğer hukuka aykırılıklar

Verilen taahhütlere aykırı ağaç köklemeler, hafriyatları dere yataklarına dökmeler, iki kepçenin inisiyatifinde dilendiği gibi çalışmalar, su kaynaklarının hafriyatlarla kapanması gibi taş ocağına esas ÇED gerekli değildir kararının konusunu oluşturan raporda verilen taahhütlerin hiçbirine uyulmamış olmasıdır.

Alanın köylülerce mevcut ekonomik kullanımı (çay bahçeleri, bal ağaçları vs) dikkate alınmamış alan taş ocağı için tahsis edildi.

Taş ocağına karşı direnişin 60 gününde öne çıkanlar

21 Nisan - İş makinalarının köylerine geldiğini öğrenen yöre sakinleri direnişe başlayarak, araçların vadiye girişini engelledi.

22 Nisan – İş makinaları kolluk kuvvetleri eşliğinde vadi içerisine doğru çıkarıldı, köylüler makinaların karşısında nöbete başladı.

23 Nisan – Sokağa çıkma yasağını fırsat bilerek iş makinaları vadi içerisine bir kez daha çıkarıldı. Yolların kesilmesi üzerine köylüler patikalardan vadi içerisine çıkarak çalışmanın durması için direnişe devam etti. Kendisi de İkizdereli olan Halkların Demokratik Partisi İzmir Milletvekili Murat Çepni direniş alanına gelerek köylülere destek verdi.

24 Nisan – İş makinalarının geçeceği güzergah üzerinde köy halkının arı petekleri olduğundan çalışma bir kez daha yapılamadı. Peteklerin alandan kaldırılması için İl Tarım Müdürlüğü’nden görevliler geldi, ancak köylüler peteklerin kaldırılmasına izin vermedi.

25 Nisan – Vadi içerisine çıkan bütün yollar kolluk kuvvetleri tarafından kesildi. Köylüler bir kez daha patikalardan iş makinalarının çalışmasına karşı direnmek için alana ulaştı. Jandarmanın köylülere gazlı müdahalesi sonrası 8 kişi göz altına alındı.

26 Nisan – Gözaltılar sonrası iş makinaları taş ocağı planlanan alana ulaşmak için gereken yol çalışmasına başladı. Ortalama 3-4 saat çalışma sonrasında içme suları evlerde çamur akmaya başladı. Direniş alanını Hopa, Fındıklı, Giresun ve Sinop’tan doğa ve yaşam savunucuları ziyarete ve dayanışmaya geldi.

27 Nisan – İş makinasının yol çalışmasına karşı köylü kadınlar yamaçlarda oturarak direnmeye devam etti. Alana birçok ilçeden dayanışma için gelenler direnenlere horonlarla destek verdi.

28 Nisan – Köylüler ağaçlara çıkarak iş makinasının yol çalışmasına engel olmaya çalıştı. CHP Doğa Hakları ve Çevreden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Kahramanmaraş Milletvekili Ali Öztunç, CHP Trabzon Milletvekili Ahmet Kaya alanı ziyaret ederek incelemelerde bulundu. Fındıklı Belediyesi Kadın Korosu direniş alanında dinleti gerçekleştirdi.

29 Nisan – İş makinalarının çalışması olmadı, köylüler bekleyişlerine devam etti. CHP Kadın Kolları Genel Başkanı Aylin Nazlıaka direniş alanını ziyaret ederek incelemelerde bulundu.

30 Nisan – Direniş alanında kadınların bekleyişi devam etti, iş makinaları bir kez daha çalışmadı.

CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal ve CHP Ordu Milletvekili Mustafa Adıgüzel direniş alanını ziyaret ederek incelemelerde bulundu.

Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve Rize Milletvekili Hayati Yazıcı ve beraberindeki heyet direniş alanına giderek köylüleri ikna etmeye çalıştı. Köylülerin “bize projeyle alakalı bilgi verilmedi” eleştirisine Yazıcı “o konuda geç kaldık, haklısınız” şeklinde cevap verdi.

1 Mayıs – İş makinalarının yol çalışmasına karşı köylüler yeniden ağaçlara çıkarak ormanı savundular. İş makinalarına karşı direnen 2 kadın jandarma tarafından gözaltına alındı.

Taş ocağına karşı köylülerin direnişi devam ederken, yeni bir başvuru ile kapasite artırımı yapılmak istendiği ortaya çıktı.

2 Mayıs – Kendisi de Rizeli olan CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu ve Mahmut Tanal direniş alanında köylülerle dayanışma gerçekleştirdi. Milletvekili Mahmut Tanal iş makinası üzerine çıkarak çalışmanın durmasını istedi.

3 Mayıs – Sabahın erken saatlerinde çalışmanın başladığını öğrenen köylüler alana ulaşmaya çalıştı. Bu sırada bir kişi gözaltına alındı. Köylüler çalışmanın durması için ağaçları Türk Bayrakları ile mühürlediklerini duyurdu.

4 Mayıs – CHP Samsun Milletvekili Neslihan Hancıoğlu alanı ziyaret ederek dayanışma gösterdi.

Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı Bölge Müdürlüğü’nden bir heyet İkizdere’de bir toplantı düzenleyerek köylüleri ikna etmeye çalıştı. Avukatlar ve direnişçiler projeye karşı eleştirilerini yetkilere aktardı.

Bir diğer taş ocağı projesi olan Gürdere Taş Ocağı’nın proje tanıtım dosyasında bakanlık iletişim adresinde Cengiz İnşaat’ın mühendisinin mailinin olması deşifre edilerek “Bakanlığı Cengiz’e mi bağladınız” şeklinde yetkililer protesto edildi.

Saadet Partisi Konya Milletvekili Abdulkadir Karaduman, alanı ziyaret ederek köylülerle birlikte taş ocağına karşı açıklama yaptı.

5 Mayıs – Taş ocağı alanına varmak için iş makinaları yol çalışmasına devam ederken hafriyatın dere yatağına dökülmesine köylülerin avukatları müdahale etti.

İkizdere'de yaşanan yıkıma ve yaşam hakkını savunan yurttaşlara yapılan baskı ve saldırılara karşı CİMER üzerinden şikayet dilekçeleri gönderilmesi için çağrı yapıldı.

Rize Barosu’nun içinde yer almadığı 64 Baro, İkizdere’de direnen insanlar için dayanışma açıklamasında bulundu.

6 Mayıs – İstanbul Milletvekili Ümit Özdağ, İYİ Parti Çevre ve Doğa Politikaları Başkanı Arzu Önşen, İYİ Parti Toplumsal Politikalar Başkanı Ünzile Yüksel ve Rize İl Başkanı Aysegul Özyanık vadiyi ziyaret ederek incelerde bulundu.

7 Mayıs – CHP Artvin Milletvekili Uğur Milletvekili ve beraberindeki heyet alanı ziyaret ederek incelemelerde bulundu.

8 Mayıs – Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanı’nın taş ocağına karşı direnenler için marjinal yakıştırması yapması üzerine Eskencidere’de direnenler köylüler videolar çekerek duruma tepki gösterdi.

Taş ocağı açılması alana giden yol çalışmanın olduğu bölgenin başına demir kapı ve kameralar yerleştirildi.

Türkiye'deki 64 baroya bağlı 870 avukat İkizdere’de direnenlerin yanında olduklarını belirterek, Rize Barosu'na çağrıda bulundu. Avukatların imzası ile yapılan yazılı açıklamada, "Rize Barosu’na Açık Çağrı; İkizdere Halkının Yanındayız ve Rize Barosu’nu da Burada Görmek İstiyoruz" denildi.

9 Mayıs - Türk Tabipleri Birliği İkizdere’deki taş ocağı hakkında yaptığı açıklamada: “İkizdere’den Elinizi Çekin! Toplum sağlığı üzerine yaratacağı potansiyel etkileri ölçmek için “sağlık etki değerlendirmesi” yöntemi, ülkemizde de yasal yapıya kavuşturularak uygulanmalıdır.” İfadelerine yer verdi.

10 Mayıs – Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanı Adil Karaismailoğlu İkizdere’ye gelerek direnen köylülerden oluşan bir heyetle görüştü. Arkasından kültür merkezinde taş ocağına karşı çıkan köylülerin haberinin olmadığı belirtilen bir toplantı gerçekleştirdi.

Bakan İkizdere’den ayrılmadan önce direniş alanında bulunan köylülerin yanına gitti ancak köylülerin itirazlarına ve sorularına cevap vermeden alandan ayrıldı.

Türkiye Ormancılar Derneği, İkizdere ile ilgili değerlendirme raporu yayınladı. “Yöre halkının haklı mücadelesini tüm benliğimizle ve mesleki duyarlılığımızla destekliyoruz” dedi.

İş makinaları yol çalışması sırasında vadide bulunan bir şelalenin olduğu alana gelmesi üzerine, hafriyatın dereye dökülmesi engellenmek istendi.

11 Mayıs – CHP Milletvekilleri Mehmet Bekaroğlu, Seyit Torun, Mustafa Tuncer direnişçilerle dayanışmak ve incelemelerde bulunmak üzere alanı ziyaret etti. Milletvekilleri ve köylüler iş makinasının çalışmasını gün sonuna kadar durdurdu.

Maden Mühendisleri Odası, “rant için talana son verilsin İşkencedere vadisi koruma altına alınsın” açıklaması gerçekleştirdi.

12 Mayıs – CHP Amasya Milletvekili Mustafa Tuncer ve köylüler yapılan çalışmaların hukuksuz işlediğini belirterek, iş makinalarının durdurulmasını sağladı.

Ulaştırma Bakanlığı yapmış olduğu toplantıya ait bir video yayınlayarak halkın ikna olduğunu göstermeye çalıştı. İkizdere’de direnenler ise videoların manipülasyon olduğunu belirterek “Buradayız, vazgeçmiyoruz, ikna olmuyoruz” dedi.

CHP Doğa Hakları ve Çevreden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Kahramanmaraş Milletvekili Ali Öztunç projedeki üç önemli çelişliye dikkat çekerek Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanı’na “projenin ÇED dosyası ve Proje Tanıtım Dosyası ile çeliştiğine dikkat çekerek "Eğer ÇED raporunda yazan doğruysa neden yalan söylüyorsunuz? Eğer dün söylediğiniz doğruysa bu ÇED raporu evrakta sahteciliğe girmiyor mu?" diye sordu

TMMOB’a bağlı meslek  odalarının başkanları tarafından gerçekleştirilen ortak açıklama ile doğa katliamının ve insanlık suçunun durdurulması çağrısı yapıldı.

13 Mayıs – Ramazan Bayramı’nda çalışma olmayacağı söylenmesine rağmen bayramın birinci gününde iş makinalarını gören köylüler alana giderek bir kez daha yol çalışmasına karşı alana gitti. Köylülerin iş makinası önüne oturması üzerine çalışma bir kez daha durmak zorunda kaldı.

Taş ocağı projesindeki hukuksuzluklar belgelenerek bir kez daha Rize İdare Mahkemesi’nden yürütmeyi durdurma talebinde bulunuldu.

14 Mayıs – CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal direnenlerle dayanışmak ve alanı incelemek üzere ziyaret gerçekleştirdi.

İş makinalarının vadide bulunan şelaleye zarar vereceği avukatlar ve vekiller tarafından tespit edildi.

1713 Karadenizli yurttaşın imzası ile “İkizdere’de Taş Ocağı İstemiyoruz!” başlıklı bir açıklama yayımlandı.

Rize Andon Vadisi’nde ineğini satarak HES’lere karşı dava açan Kazım Delal, taş ocağına karşı direnen köylüleri ziyaret etti.

15 Mayıs – Taş ocağı yapılması planlanan alana gidecek yol çalışması sırasında heyelan yaşandı.

Kamyonların dereye hafriyat boşalttığını belirten köylüler şikayette bulundu.

CHP Giresun Milletvekili Necati Tığlı, dayanışma ve alanı incelemek üzere alana gitti.

16 Mayıs – Gece saat 02.30 sularında, köylülerin tapulu arazisi üzerinde bulunan çadırlar kolluk kuvvetleri tarafından söküldü.

Rize’de bulunan AKP ve MHP’li belediye başkanlarından oluşan bir heyet direniş alanına gelerek köylüleri ziyaret ederek, taş ocağı için ikna etmeye çalıştı.

Yol çalışması sırasında oluşan heyelanın kaldırılması için çalışmalara başlandı.

17 Mayıs – Rize Valiliği tarafından İkizdere ilçe sınırları içerisinde her türlü eylem, etkinlik ve basın açıklamasının 15 gün boyunca yasaklandığını bildiren bir karar yayımlandı.

Yol çalışmasının başladığı alanda bulunan demir kapının önüne TOMA yerleştirildi.

2 köylü ağaçlara çıkarak yol çalışmasının durması için direnişe geçti.

CHP Ordu Milletvekili Mustafa Adıgüzel direniş alanında köylüleri ziyaret ederek incelemelerde bulundu.

18 Mayıs – Gazeteciler kurum ve basın kartlarını göstermelerine rağmen köylülerin beklediği alana alınmadı.

Köylüler pasif direnişlerine ve bekleyişlerine devam ettiler.

19 Mayıs - Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Selim Temurci ve İYİ Parti Edirne İl Başkanı Ekrem Demir köylülerle dayanışmak ve alanı incelemek üzere alana geldiler.

Kolluk kuvvetleri tarafından köylülerin beklediği direniş alanına Gürdere ve Cevizlik köylüleri dışında sivil kimse alınmayacağını belirtti.

Taş ocağına karşı çıkan gençler 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı dolayısıyla çay bahçelerinden gerçekleştirdiler.

Yol çalışmasının başladığı alanın girişine konuşan demir kapıya taş ocağında işlem bittikten sonra nasıl yeşillendirileceğini anlatan fotoğraflar asılarak direnenler ikna edilme çalışıldı.

20 Mayıs – İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, direniş alanını ziyaret ederek köylülerden konu hakkında bilgi aldı.

CHP Milletvekili Mehmet Bekaroğlu ve HDP Milletvekili Murat Çepni konuyu bir kez daha meclis gündemine taşıdı.

21 Mayıs – Köylü tapulu arazisinde pasif direnişine devam etti.

Samsun Çevre Platformu, İkizdere’de direnen köylüler için destek açıklamasında bulundu.

22 Mayıs – Köylülerle dayanışma sağlanması amacıyla oluşan avukat nöbeti oluşturuldu.

Alana gelen dayanışmacı avukatlar yol çalışmasının yapıldığı alana alınmadı.

Gürdere’de geniş katılımla yapılan toplantı ile bir kez daha taş ocağına karşı köylüler nöbete ve direnişe devam kararı aldılar.

23 Mayıs – Milli Parti Genel Başkanı Muhammed Uzun alanı incelemek için ziyarette bulundu.

Köylüler tapulu arazileri üzerinde bulunan alanda pasif direnişlerine devam etti.

24 Mayıs – Türk Tabipleri Birliği Başkanı Şebnem Korur Fincancı taş ocağına karşı direnenleri ziyaret ederek, yol çalışması alanında bulunan demir kapıyı projenin sağlığa zararları dolayısıyla sembolik olarak mühürledi.

KESK, SES ve Eğitim-Sen’den oluşan heyet de alanı ziyaret ederek, yapılan sembolik mühürleme eylemine katıldılar, alanda incelemelerde bulundular.

25 Mayıs – Yol çalışmasına karşı ağaca çıkan bir köylü 8 saat boyunca ağaçta kalarak çalışmanın ilerlemesine karşı direndi.

İki köylü gözaltına alındı.

İstanbul Kadıköy’de İkizdere’de direnen köylülere destek olmak için basın açıklaması gerçekleştirildi.

26 Mayıs – SOL Parti Parti Meclisi Üyesi ve aynı zamanda kendi köyünde de taş ocağına karşı mücadele etmiş olan Alper Taş direnenleri ziyaret ederek fikir alışverişinde bulundu.

İkizdere'deki taş ocağına destek olan Rize İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Murat Yazıcı, TMMOB Yönetim Kurulu tarafından görevden alınarak disipline verildi.

27 Mayıs -İzmir Baro Başkanı Özkan Yücel direnenleri ziyaret ederek dayanışmada ve alanda incelemelerde bulundu.

Yeşil Yol’a karşı mücadele eden Fırtına İnisiyatifi gönüllüleri taş ocağına karşı direnenlerle buluştu.

Direnen köylüler, taş ocağından sonra bal olmayacağını belirterek bu yıl ürettikleri son balları siyasi parti temsilcilerine gönderdi.

28 Mayıs – Köylüler sularının akmaması üzerine, yol çalışması yapılan alana giderek yetkililer ile görüşmek istediler. Yetkililerin “bizim suyumuz akıyor” demesi üzerine köylüler demir kapıyı aşarak su deposunun bulunduğu alana girdiler.

29 Mayıs – Hakkari Barosu’ndan oluşan bir heyet alanı ziyaret ederek köylülerle dayanışma gerçekleştirdi.

Gelen avukatlar hakkında taş ocağına yandaş olan çevreler tarafından karalama çalışması yapılarak haberler servis edildi.

30 Mayıs – Eylem, etkinlik ve her türlü sloganın atılmasının yasak olması sebebiyle köylüler tarafından ıslıklı protesto gerçekleştirildi. Türkiye’nin çeşitli noktalarından insanlar ıslıklarıyla direnen köylülere dayanışma mesajları gönderdi.

31 Mayıs – Rize Valiliği, İkizdere ilçe sınırları içerisinde her türlü eylem, etkinlik ve basın açıklaması yasağını 15 gün daha uzattı.

Köylüler tapulu arazilerinde pasif direnişlerine devam etti. CHP İstanbul Rize Milletvekili Mehmet Bekaroğlu alanı bir kez daha ziyaret ederek incelemelerde bulundu.

1 Haziran – Sabah 06.30 sıralarında bir köylü, geçmiş sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı.

Direnişteki köylülerden oluşan bir heyet TBMM ziyaretleri gerçekleştirdi. CHP grup toplantısına katılan köylüler, toplantı sonrasında CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile makamında özel olarak görüştüler ve taş ocağına karşı direnişleri hakkında bilgi paylaşımında bulundular.

2 Haziran – Direnişçilerden oluşan heyet taş TBMM ziyaretleri kapsamında DEVA Partisi ve İYİ Parti grubunu ziyaret etti. İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener ile görüşme gerçekleştirildi.

3 Haziran – Köylüler direnişin 44. Gününde tapulu arazileri üzerinde bulunan alanda pasif direnişlerine devam ederek, kadınların türkülerle projeye olan itirazlarını anlattıkları videoları paylaştılar.

5 Haziran – Direnen köylüler Dünya Çevre Günü’de Hopa’da düzenlenen etkinliğe katılarak proje hakkında bilgi vererek fikir alışverişinde bulundu.

Emek Partisi Genel Başkan Yardımcı Selma Gürkan direniş alanını ziyaret ederek köylülerle dayanışma gerçekleştirdi.

8 Haziran – Rize Andon Vadisi’nde HES’lere karşı açtığı davanın masraflarını karşılamak için ineğini satmak zorunda kalan Kazım Delal bir kez daha direniş alanını ziyaret etti.

9 Haziran – Direnen köylülerin oluşturduğu bir heyet bir kez daha TBMM’yi ziyaret etti. Heyet adına Ayşe Karadeniz İYİ Parti grup toplantısında kürsüden İkizdere direnişinde yaşanılanları anlattı.

10 Haziran – Köylüler vadi içerisinde düzenledikleri piknik sonrası orman içerisinden geçmelerine kolluk kuvvet tarafından izin verilmedi. Köylülerin bekleyişi sonrası yollar açıldı, direnişçiler bir kez daha çalışma alanına girerek yapılan işlemleri inceledi.

11 Haziran - İkizdere ve Karadeniz’deki doğa talanına karşı 2019 kurum bir bildiri yayımladı.

13 Haziran - Sakarya Sapanca’da düzenlenen Sapanca Ultra’da 13 Km parkurunda koşan Nevşen Onay ikinci oldu ve ikinciliğini İkizdere’de taş ocağına karşı direnenlere armağan etmek üzere direniş alanını ziyaret etti.

17 Haziran – Direnen köylülere sokağa çıkma yasağı sebep gösterilerek cezalar tebliğ edildi.

18 Haziran – Direnen köylülerden iki kişi evleri aranarak gözaltına alındı.