Halkların Demokratik Partisi (HDP) Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan 6-7 Eylül'ün "6-7 Eylül Pogromu Hafıza Günü" ilan edilmesi için Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) kanun teklifi verdi.
"6-7 Eylül 1955 Pogromu, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde yaşanan ve hâlâ yüzleşilmemiş vahim olaylardan biridir," diyen Paylan, resmi verilere göre 6-7 Eylül 1955'te İstanbul ve İzmir'de Rum, Ermeni ve Yahudilere ait 5 binden fazla mekânın ciddi şekilde tahrip edildiğini, yakıldığını ve yağmalandığını söyledi.
Paylan, kanun teklifinde şöyle dedi:
"Yaşanan Pogromda, çok sayıda kadına cinsel saldırıda bulunulmuş, azınlıklara yönelik sayısız darp vakası yaşanmış ve 10'dan fazla yurttaşımız öldürülmüştür.
"Fiilen cezasızlık"
"Pogromun hemen ardından masum ve suçlu ayrımı gözetmeden 4 binden fazla insan çeşitli suçlardan tutuklanmış ve nihayetinde 228 kişi ceza almıştır. 100 bin insanın katıldığı tahmin edilen bir pogromda bu sayı fiilen cezasızlık demektir. Ayrıca, 6-7 Eylül Pogromu sırasında Seferberlik Tetkik Kurulu'nda görevli Sabri Yirmibeşoğlu'nun '6-7 Eylül de bir Özel Harp işidir. Muhteşem bir örgütlenmeydi, amacına da ulaştı' açıklamasının işaret ettiği tertibin devlet içinde görevli faillerine yönelik soruşturma ve kovuşturma hiçbir zaman yapılmamıştır. Aksine, pogromun fitilini ateşleyen Oktay Engin ve pogrom sırasında görevini yerine getirmeyen Hayrettin Nakipoğlu gibi isimler, Cumhuriyet dönemindeki pek çok menfi olayda olduğu gibi devlette üst düzey görevler alarak taltif edilmişlerdir.
"Pogrom sırasında mağdurları korumaya çalışan onurlu devlet yetkilileri ve güvenlik güçleri de olmuştur. Cesur vatandaşlar, komşularını korumak için büyük kitlelerin karşısına dikilmiştir. Pogromun ardından TBMM çatısı altında dönemin milletvekilleri yaşananlar karşısında teessürlerini açıkça dile getirmişlerdir. Bu, toplumsal çabayı unutmamak gerekir. Yine de, 6-7 Eylül 1955 Pogromu, Türkiye tarihindeki diğer suçlar gibi yüzleşilmemiş, failleri cezalandırılmamış ve hasarı tazmin edilmemiş bir suç olarak kalmıştır.
"6-7 Eylül 1955 Pogromu'nun 67. yıldönümünde sunduğum teklifle;
"6-7 Eylül 1955'te yaşananların Pogrom olarak tanınmasını, 6-7 Eylül 1955 Pogromu Hafıza Müzesi ve çeşitli hafıza mekanları kurulmasını, Pogromun faillerinin tespit edilmesini ve bu Pogromun sebep olduğu zararların tam anlamıyla tazmin edilmesini talep ediyorum.
"TBMM'nin sorumluluk alıp bu teklifi yasalaştırmasıyla, hem geçmişte yaşanan suçların mağdurlarının acıları hafifleyecek, hem de yüzleşilmeyen suçların tekrarlanmasının önüne geçilmesi sağlanacaktır."
(TY)
