Avrupa Birliği'ne (AB) uyum kapsamında 2005 yılında yenilenen Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK), tutukluluk sürelerini sınırlayarak düzenleyen 102. maddesi, getirilen farklı yorumlamalarla kafaları karıştırsa da bugün yürürlüğe girdi. Düzenlemeyle 57 bin 171 tutukluya "otomatik tahliye" umudu doğdu.
Yeni CMK kabul edilirken, 102. maddenin 31 Aralık 2010 tarihinde yürürlüğe gireceği de yasaya eklenmişti.
Bugünden itibaren geçerli olacak düzenlemeye göre, ağır ceza mahkemelerinin görevine giren suçlarda tutukluluk süresi iki yılla, diğer suçlarda ise bir yılla sınırlanacak. Bu süreler bir kereye mahsus olmak üzere yarı oranında artırılabilecek. Bu durumda ağır ceza mahkemelerinde görülen davalarda tutukluluk süresi üç yılı, diğer suçlarda ise 1.5 yılı geçemeyecek.
Mahkeme karar verecek
Mahkemeler, tutuklu sanıkların durumunu, bugün yürürlüğe giren 102. maddedeki sınırlara göre yeniden değerlendirerek karara bağlayacak.
Ancak CMK'nın 102. maddesindeki tutukluluk süresine ilişkin 3 yıllık sınır, 'devlet güvenliğine, anayasal düzene, anayasal düzenin işleyişine, milli savunmaya ve devlet sırlarına karşı işlenen suçlar' için bağlayıcı değil. Aynı yasanın 252. maddesi tutukluluk süresinin, bu suçlar yönünden mahkeme tarafından iki kat uygulanabileceğini hükme bağlıyor.
Ergenekon sanıklarının durumu belirsiz
Düzenleme uyarınca Ergenekon davalarına bakan İstanbul'daki özel yetkili mahkemeler de tutuklu dosyalarını resen inceleyecek ve azami tutuklama süresinden fazla cezaevinde kaldığı belirlenen tüm sanıkları tahliye edebilecekler.
Hürriyet gazetesinin haberine göre Yargıtay 9. Ceza Dairesi de 178 tutuklu dosyasını raftan indirip inceledi. Daire, mala zarar verme suçundan bir yılı aşkın süredir tutuklu olan ve cezası onansa bile cezaevinden çıkmasına 13 gün kalan bir sanığı önceki gün faksla tahliye etti. Daire, özel yetkili mahkemelerde yargılanan sanıkların azami tutukluluk süresinin 4 yıl mı 10 yıl mı olacağına ilişkin örnek kararı da verecek.
Yılın son Yargıtay Ceza Genel Kurulu ve Başkanlar Kurulu'nun da tutuklamada azami süre konusunda istişarede bulunduğu, Ergenekon sanıklarını da ilgilendiren örgütlü suçlarda tutukluluk süresinin 4 değil 10 yıl hesabının daha doğru olduğu görüşünün ağır bastığı belirtildi.
Bağlayıcı bir karar alınmadığından, CMK 102'nci madde ile ilgili hangi hesabın doğru olduğu bugün verilecek örnek kararla belirlenmiş olacak.
CMK yürürlüğe girdi
CMK'nIn 102. maddesi ile bu sürenin bazı suçlar yönünden iki katı uygulanabileceğini düzenleyen 252. maddesi özetle şöyle:
CMK Madde 102: 'Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde tutukluluk süresi en çok bir yıldır. Ancak bu süre, zorunlu hallerde gerekçeleri gösterilerek altı ay daha uzatılabilir. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde, tutukluluk süresi en çok iki yıldır. Bu süre, zorunlu hallerde, gerekçesi gösterilerek uzatılabilir; uzatma süresi toplam üç yılı geçemez. Bu maddede öngörülen uzatma kararları, cumhuriyet savcısının, şüpheli veya sanık ile müdafiinin görüşleri alındıktan sonra verilir.'
CMK Madde 252: '... Kanunda öngörülen tutuklama süresi, devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine ve milli savunmaya karşı suçlar ile devlet sırlarına karşı suçlarda iki kat olarak uygulanır...' (BB)
* Haberi Hürriyet ve Akşam gazeteleri ile ntvmsnbc.com sitesinden derledik.
