Haberin İngilizcesi için tıklayın
Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKONFED) hazırladığı İş Dünyasında Kadın Raporu’na göre, 2010’dan 2015’e kadar yaklaşık 1 milyon kadın çocuk bakımı, yaklaşık 112 bin kadın ise yaşlı bakımı nedeniyle iş hayatını bıraktı.
TÜRKONFED, bu yılsonunda üçüncüsü yayımlanacak olan İş Dünyasında Kadın Raporu’nun ikinci faz sonuçlarını açıkladı.
TÜRKONFED Yönetim Kurulu Başkanı Tarkan Kadooğlu, “Çocuk ve yaşlı bakımı kadınların çalışmasının önündeki en büyük engel. Kadınların işgücüne katılımını artırırken, sosyal bir devletin sağlaması gereken temel ihtiyaçlar nedeniyle çalışma hayatından uzaklaşmaları kabul edilebilir bir durum değildir” dedi.
TÜRKONFED İş Dünyasında Kadın Komisyonu'ndan Prof. Dr. Yasemin Açık da gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) yılda sadece yüzde 1'lik kısmının yaşlı ve engelli bakımı için bir fona ayrılması halinde, engelli ve yaşlı bakımı ile rehabilitasyonu alanlarında istihdam artışı sağlanabileceğini söyledi:
“Söz konusu fonun kaynağı için, Genel Sağlık Sigortası primlerinin bir bölümü ile genel bütçeden fona sağlanacak katkılardan yararlanılabilir. Diğer yandan 2007 yılında yayımladığımız raporumuzda doğum borçlanmasında, SGK şu anda ilk defa sigorta olunan tarihten sonraki doğumların borçlanmasını esas alıyor. Bu noktada ilk çocuğun borçlanmasının sağlanmasının, hatta ilk çocukların primlerinin devlet tarafından ödenmesinin, kadının iş gücü piyasasına girmesini kolaylaştıracağını düşünüyoruz.”
TÜRKONFED İş Dünyasında Kadın Raporu için tıklayın.
Kreşler pahalı, çocuğa kadının bakması zorunluluğa dönüşüyor
TÜİK Aile Yapısı Araştırması’nın 2016 verilerine göre; hanedeki küçük çocukların yüzde 86’sının bakımının annesi, yüzde 7,4’ünün büyükannesi tarafından yerine üstlenildiğini ve çocukların sadece yüzde 2,8’inin kreş ya da anaokulundan yararlandığını hatırlatan TÜRKONFED, çocuk bakım işinin kadına yüklenmesinin kadınları iş hayatından uzaklaştırdığını vurguladı.
TÜRKONFED raporuna göre, 2015 yılı itibariyle yaklaşık işgücüne katılmayan 260 bin kadının bu tür bakım hizmetleri çok pahalı olduğu için çocuğuna kendisinin baktığını, 900 bin kadın ise çocuğa kendilerinin bakmasının kişisel tercih olduğunu söylüyor.
Evlenince işten ayrılma oranı yüzde 50 azaldı
Raporda, evlilik gerekçesi ve/veya eşinin isteği ile işten ayrılanların sayısının 2007-2015 arasında yarı yarıya azaldığını ancak yılda yaklaşık 120 bin kadının çocuk ya da yaşlı bakımı nedeniyle mevcut işlerinden ayrıldığı belirtiliyor.
En son işten ayrılma nedenini ailedeki çocuğa ya da yaşlıya bakım olarak belirten kadınların sayısı 2007’de yaklaşık 340 bin iken söz konusu sayı 2015’de 476 bine yükseldi. 2015’te çocuk ve bakım sorumlulukları dolayısıyla çalışma hayatından çekilen kadınların yaklaşık 120 bini 2014 yılında işten ayıldı.
Aile ve çocuk harcamaları AB’nin üçte biri kadar
Türkiye’de yaşlı nüfus oranı (yüzde 8) AB’nin altında (yüzde 19,2) iken, Türkiye’de yaşlılık harcamalarına ayrılan pay (yüzde 48) AB (28) ülkenin üzerinde. Yine dul ve yetim aylıklarına ayrılan pay ise AB ortalamasının neredeyse iki katı.
Aile ve çocuk harcamalarında ise söz konusu pay AB’de yüzde 8,55 iken Türkiye’de yüzde 3,12’ye düşüyor.
Çalışan kadınların yüzde 7,2’si yarı zamanlı çalışıyor
Çalışan kadınların yüzde 7,2’si yarı zamanlı çalışıyor (Bu oran 2007’de yüzde 5,2 idi). Bu oran en düşük gelir grubunda yüzde 15,9’a kadar çıkıyor. Kadınlar yarı zamanlı çalışan kadınların yüzde 30’u eğitime devam ettiği için yarı zamanlı çalıştığını söylüyor.
TÜRKONFED, eğitime devam eden kadınlara yönelik, eğitim kredisi, eğitim materyal desteği gibi sosyal destekler yapılmasını öneriyor.
Çalışan kadınların yaklaşık yüzde 1’i ek iş baktıklarını söylüyorlar. TÜİK verilerine göre, 1 milyon kadın iş aramama nedenlerinin ev işlerinden ve bakım hizmetlerinden doğan yükümlülükleri olduğunu söylüyor.
Kadınların gelir seviyesi erkeklerden düşük
Çalışan kadınların yüzde 62’si maaşlı çalışıyor; yüzde 28’i kendi hesabına çalışıyor, yüzde 9’u işveren, yüzde 1’i ise yevmiyeli çalışıyor.
Kadınların ortalama gelir seviyesi de erkeklerden daha düşük. Kadınların yüzde 45,6’sı üçüncü gelir grubu olan 1.000 TL’nin altında aylık ücret alırken, bu oran erkeklerde yüzde 31’e düşüyor. 2007’de bu oran kadınlar için yüzde 38,2; erkeklerde ise yüzde 28,4’tü.
Kadınların yüzde 19,6’sı, erkeklerin yüzde 20,1’i en üst iki gelir grubu üzerinden aylık
kazanca sahip. Bu da kadınlarda ücret farklılaşmasının çok daha yüksek seviyede olduğunu gösteriyor.
Önce çocuk bakımı, sonra yaşlı bakımı için işi bırakıyorlar
Yaşlı ve engelli bakımı ile ilgili kurumsal bakım hizmetti veren kamu ve özel tesisi sayısının da yetersiz olduğunu belirten TÜRKONFED, yaşlı ve engelli bakımını da evlerde kadınların üstlendiğini hatırlattı.
Raporda, çocuk bakımı için kariyerinin başında çalışma hayatından çekilen kadınların, çalışmaya başladıktan sonra da yaşlı ya da engelli bakımı için çalışmaktan vazgeçebildiğini vurguladı.
Türkiye’de resmi rehabilitasyon ve bakım merkezi sayısı 231, kapasitesi ise 7 bin 535. Özel bakım ve rehabilitasyon merkezi sayısı da 166’dır ve kapasitesi 14 bin 979. SGK’nın 2016 istatistiklerine göre ise yatılı bakım faaliyetlerinde, 26 bin 996 kişi sigortalı olarak çalışıyor. Yoksul hanelerde bakıma muhtaç yaşlı ya da engelliye bakan kişiye verilen bakım ücreti 2017 itibarıyla 997 lira. Türkiye’de 2015 yılı itibariyle yaklaşık 3 milyon 272 bin bakıma muhtaç kişi olduğu tahmin ediliyor. Bunların yaklaşık 1 milyon 927 bini kadınlar oluşturuyor. |
TÜRKONFED, bakım ücreti alan kadınların düşük sosyal sigorta primi ödeyerek emekli olmalarına imkan tanıyacak bir “bakım sigortası” sistemi kurulmasını öneriyor:
“Kurumsal bakım sağlanması ve 1 milyon 500 bin kişinin kurumsal bakım alması halinde, mevcut mevzuat hükümleri dikkate alınarak yaklaşık 500 bin kişiye ilave istihdam sağlanabilir.
“Yılda sadece GSYİH'nın yüzde 1'ini yaşlı ve engelli bakımı için bir fona ayrılması halinde, engelli-yaşlı bakımı ve rehabilitasyonu alanında istihdam artabilir. Söz konusu fonun kaynağı, Genel Sağlık Sigortası Primlerinin bir bölümü ile genel bütçeden fona sağlanacak katkılar olabilir.”
AB ülkelerinde bakıcının sosyal hakları
TÜRKONFED, çoğu AB ülkesinde eviçi bakım hizmeti sunan kişilerin emeklilik ve sağlık primlerinin devlet tarafından ödendiğinin de altını çizdi ve şu bilgileri paylaştı:
Avusturya | Evde akrabasına bakan kişinin sosyal güvenlik primleri devlet tarafından ödenmektedir. |
Hırvatistan | Bakıcının sağlık, emeklilik ve işsizlik sigortası primleri devlet tarafından ödenmektedir. |
Çek Cumhuriyeti | Bakıcının sağlık primleri devlet tarafından ödenmekte ve bakıcı olarak çalıştığı süreler emekliliğe hak kazanmada dikkate alınmaktadır. |
Fransa | Diğer çalışanlar gibi sosyal güvenlik haklarına sahiptir. |
Almanya | Ailede bakıma muhtaç kişiye bakan kişinin emeklilik sigortası primleri uzun dönem bakım sigortasından karşılanmaktadır. İş kazası primsiz rejim ile finanse edilmektedir. |
İtalya | Bakıcıya ödeme yapılmamaktadır. Bakıma muhtaç kişiye bakılan süre emeklilik sigortasında çalışmış gibi sayılmaktadır |
Polonya | Bakıcının sosyal sigorta primleri devlet tarafından karşılanmaktadır. |
Slovakya | Slovakya’da enformel bakıcının ve kişisel yardımcının emeklilik, maluliyet ve sağlık primleri devlet tarafından ödenmektedir. |
İspanya | Enformel bakım çerçevesinde bakıcılar için nakit ödeme bulunmamaktadır. Ancak bakıcılar için düşük primli isteğe bağlı sosyal sigortaya prim ödeme imkânı vardır. |
Hollanda | Enformel bakım çerçevesinde bakıcılar için herhangi bir yardım bulunmamaktadır. |
Yunanistan | Evde bakıma muhtaç kişi olması halinde daha az prim ödeme gün sayısı ile emekli olma imkânı vardır. Bunun dışında bakıcılar için sosyal güvenlik rejimi bulunmamaktadır. |
(ÇT)
