Birleşmiş Milletler, çevre bilincini artırmak ve küresel ölçekte harekete geçmek amacıyla 1973 yılında 5 Haziran’ı Dünya Çevre Günü olarak ilân etti. O günden bu yana her yıl 150’den fazla ülkede sivil toplum kuruluşları, yerel topluluklar, hükümetler ve özel sektör temsilcileri, çevre sorunlarına dikkat çekmek ve çözüm üretmek için bir araya geliyor.
UNEP verilerine göre, dünya genelinde her yıl 400 milyon tondan fazla plastik üretiliyor. Bu miktarın yarısı yalnızca tek kullanımlık ürünlerden oluşurken, geri dönüştürülen oran yüzde 10’un altında kalıyor. Her yıl yaklaşık 11 milyon ton plastik atığın göllere, nehirlere ve denizlere karıştığı tahmin ediliyor. Bu miktar, yaklaşık 2 bin 200 Eyfel Kulesi ağırlığına eşdeğer.
2040’a kadar rekor artış
Plastiklerin parçalanmasıyla oluşan 5 milimetre ile 1 mikrometre arasındaki mikroplastikler ise suya, havaya ve gıdalara karışıyor. Araştırmalara göre, bir insan yılda ortalama 50 binden fazla plastik parçacığı tüketiyor. Solunum yoluyla alınan parçacıklar da hesaba katıldığında bu sayı daha da artıyor.
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) verilerine göre, plastik üretimi 2000-2019 yılları arasında iki kat artarak 234 milyon tondan 460 milyon tona yükseldi. Anadolu Ajansı’nda yer alan habere göre, etkili politikalar uygulanmazsa, bu artışın önümüzdeki yıllarda daha da hızlanacağı öngörülüyor.
2020 yılında küresel plastik üretimi 435 milyon ton olarak kaydedilirken, bu rakamın 2040’a kadar yüzde 70 artarak 736 milyon tona ulaşması bekleniyor. Üretimdeki artışla birlikte plastik atık sorunu da derinleşecek. 2040 yılına gelindiğinde, plastik atık miktarının 2020’ye kıyasla yüzde 47, doğaya sızan plastik miktarının ise yüzde 50 oranında artacağı tahmin ediliyor.
TTB: Plastik atık ithali bir an önce yasaklanmalıdır
Plastik anlaşması süreci devam ediyor
Öte yandan, Birleşmiş Milletler, bu yılki Dünya Çevre Günü’ne ayrıca bir önem atfediyor. Çünkü ülkeler, plastik kirliliğine karşı bağlayıcı bir uluslararası anlaşma hazırlığı içinde.
UNEP öncülüğünde 2022 yılında başlatılan küresel plastik anlaşması müzakereleri bugüne kadar beş ayrı ülkede gerçekleştirildi.
Uruguay ve Fransa’daki ilk iki görüşmenin ardından, Kasım 2023’te Kenya’da yapılan üçüncü toplantıda, 2024 yılı sonuna kadar kapsamlı bir anlaşma hazırlanması hedeflenmişti. Nisan 2024’te Kanada’da yapılan dördüncü toplantıda taraflar ilk derleme metni oluşturdu. Ancak Aralık 2024’te Güney Kore’nin Busan kentinde yapılan beşinci toplantının ilk ayağında herhangi bir nihai karar alınamadı.
Taraflar, görüşmelere 5-14 Ağustos 2025 tarihleri arasında İsviçre’nin Cenevre kentinde devam edecek. Bu toplantının, plastik üretiminin ve kirliliğinin küresel ölçekte bağlayıcı bir şekilde sınırlandırılmasına yönelik tarihi bir adım olması bekleniyor. (TY)
