Oyuncular Sendikası Genel Sekreteri Şebnem Sönmez, sanatsal aktivitelerde çalışan çocukların koşullarını düzenlemek için ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) Türkiye Ofisi ve UNICEF (Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuk Acil Yardım Fonu) öncülüğünde hazırlanan rapora verdikleri desteği, bu süreci ve sendikanın çocuk işçiler için yaptığı çalışmaları bianet'e anlattı.
ILO ve UNICEF'in çalışmasına nasıl müdahil oldunuz?
Temmuz ayında ILO ve UNESCO çalışmak ister misiniz diye bir bildirimde bulundu. Biz de hemen işin içine girdik. Oyunculuk alanında; sahne, ekran, mikrofon, bütün alanlarda çalışan çocukların korunması, çalışma şartlarının düzenlenmesi, bu düzenlenen koşulların denetlenmesi ve çocukların yararının maksimum düzeyde tutulması açısından birinci derecede muhatap olduğumuzu ifade ettik.
Nasıl bir çalışmaydı?
Ulusal ve uluslararası bütün mevzuatı taradık. Dünyadaki diğer ülkelerin mevzuatına baktık, karşılaştırmalı bir analiz yaptık, başka ülkelerdeki birçok sendikayla görüşerek örnekler ve öneriler istedik. Bu arada çocuk oyuncuların olduğu setlere gidip anne babaları bilgilendirdik. Dileyen bütün çocukların sendikamıza üye olabileceklerini söyledik ebeveynlerine. 42 çocuk oyuncudan sadece biri cesaret etti üye olmaya.
Bitti mi bu konudaki çalışmalar?
Yaklaşık üç hafta sosyal medyayı kullanarak çocuk oyuncularla ilgili çalışmada gönüllü olmayı isteyebilecek insanlara duyurular yaptık. Pedagog, psikolog, eğitimci, sanat eğitimcisi ve konservatuar öğrencilerinden gönüllülük talepleri geldi. Çocukları korumak, onlarla sağlıklı ilişkiler kurmak isteyen çok kişi var...
Yarından itibaren bu arkadaşlarla biraraya geleceğiz, yol haritamızı açıklayacağız ve gönüllü arkadaşlarımız da çalışmalara başlayacak. Belirli bir periyoda buluşup sonuçlarını görerek gerekli kuruluşlara ileteceğiz. Sürekliliği olacak bu çalışmanın. İki ay bu şekilde çalışacağız, sonra ILO ile çalışmalara başlayacağız. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da kabule hazır olduğunu belirtti.
Çocuk oyunculara dair düzenlemelere sektör nasıl tepki gösterebilir, sektör hazır mı?
Sektör hiçbir zaman hazır değildir. Çalışma koşulları diye baktığınız zaman, TC vatandaşı olmakla zaten hakkınız olan SSK'lı çalışma hakkınızı elde etmek için bile mücadele ediyorsunuz. Oysa vatandaşlık hakkımız bu... Bu bile bizim ülkemizde dağları aşmak gibi bir çaba gerektirirken söylediğinizin cevabı hayır. Sendika zaten bu nedenle var. Dünyada en güçlü sivil toplum inisiyatifidir sendika. Bu nedenle önü kesilmeye çalışılıyor zaten. Ama çocuklar söz konusu olunca iş değişir...
Nasıl?
Biz oyuncular sendikası olarak kendi hak ve özgürlüklerimizi ve özgün koşullarımızı sağlamak, sağaltmak ve korumak amacıyla yola çıktığımızda herkes kendi işinizi yapıyorsunuz deyip bırakır. Ama bir sivil toplum inisiyatifi kendi yolunun dışında gibi görünse de aslında birebir bağlantılı başka bir alan için gücünü göstermeye çalıştığında bütün dünya yanında olur. Çocuklar öyle bir mesele.
Çocuk oyuncuların ya da ebeveynlerinin veya konuya duyarlı kişilerin şikayetlerini bildirebilecekleri bir mekanizma var mı sendikada?
Elbette. Bu konuda hukuk birimi çalışıyor zaten. Her pazartesi randevu alarak, her türlü şikayet, öneri, soru, sorunla ilgili olarak bütün üyelerimiz ve üye olmayanlar, mesleğimizle alakalı her türlü konuda ücretsiz danışmanlık hizmetini alıyor.
Ayrıca bu süreçte sadece çocuklar için çalışan altı gönüllü avukat arkadaşımız oldu. Sözünü ettiğim hukuki mevzuatları da onlar hazırladı. O arkadaşlarımız çocuk oyuncularla ilgili bu sektörde yaşanan herhangi bir olumsuzluğu çalışmak üzere hazır bekliyor. Sendikalar bu hizmeti verir zaten. Kaldı ki çocuk, işçi olarak tanımlanıyorsa derhal devreye de girebilir.
Çocuk oyuncuların yaşlarıyla ilgili bir tanım var mı?
0-18 yaş arasındaki herkes, Türkiye'nin de taraf olduğu Uluslararası Çocuk Beyannamesi'ne göre çocuktur. Ancak bizde 14-16 yaş arasındaki çocukların çalışmasına izin verilir. 14 yaşın altındaki çocuklar bizim yasamıza göre çocuk işçi olamaz. Fakat farklı örneklerini gördüğümüz, mahkemelerde gözlediğimiz gibi beş yaşındaki çocuk bile bu ülkede SSK'lı olarak çalışmıştır.
Sektöre dönersek... Oyuncu 0-16 yaş arasında ise anne-baba velayeti altında çalıştığı işveren tarafından SSK'lanacak, daha sonra bize başvuracak, anne-baba velayeti altında biz üyeliğini yapacağız; bundan sonra bizim üyemiz bir çocuk eğer çalışma koşulları açısından herhangi bir şekilde olumsuz bir koşula maruz kalmışsa sendika derhal müdahil olabilir.
ILO-UNICEF raporu
ILO Türkiye Ofisi ve UNICEF işbirliğiyle sanatsal ve kültürel aktivitelerde çalışan çocukların çalışma koşullarının iyileştirilmesini sağlayacak bir düzenlemeye yönelik olarak hazırlanan rapor çeşitli tespit ve önerileri içeriyordu. "Sanatsal ve Kültürel Aktivitelerde Çalışan Çocuklar Pilot Araştırma Projesi Raporu" 13 Aralık'ta açıklanmıştı. (YY)
Rapora ulaşmak için tıklayınız.
