23 örgüt "bağımsız medya"yı hedef alan düzenlemelerden endişeli

Uluslararası ve yerel 23 gazetecilik ve ifade özgürlüğü örgütü, ortak bir açıklamayla Türkiye'de hükümetin yapmak istediği "yeni medya düzenlemesi"ne karşı olduklarını açıklayarak, eleştirel haber yapan haber mecralarının hedef gösterilmesini kınadı.

İstanbul

23 örgüt "bağımsız medya"yı hedef alan düzenlemelerden endişeli

*Fotoğraf: Pixabay.

Haberin İngilizcesi için tıklayın

Medya Özgürlüğü Acil Müdahale (MFRR) partnerleri ve aşağıda imzası bulunan medya örgütleri, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ve diğer hükümet yetkililerinin yakın zamanda vermiş oldukları demeçlerde "yalan haber" ve "yabancı fonlu" haber mecralarına dair yeni bir yasal düzenleme yapılması ile ilgili söylemlerinin son derece endişe uyandırıcı olduğunu belirtti.

Söz konusu örgütler, eleştirel haber yapan kurumları hedef gösteren açıklamaları kınadıklarını açıkladı.

"Hukuk standantlarına uygun olmalı"

"Yetkililerin birçok eleştirel ve bağımsız medya kurumunu yurtdışından fon aldıkları gerekçesiyle hedef göstermesi, Türkiye'de özgür medyayı daha da boğmak ve haber içeriğini kontrol altına almak adına atılan açık bir adımdır" denilen açıklamada şu çağrı yapıldı:

Türkiye'deki yasama merciilerini, yeni yapılacak herhangi bir düzenlemenin Türkiye'nin ulusal ve uluslararası hukuk standartlarına uygun, ifade hürriyeti ve medyada çoğulculuğu gözetmesine özen göstermeye davet ediyoruz.

ERDOĞAN NE DEMİŞTİ?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 21 Temmuz'da verdiği bir röportajında geleneksel ve sosyal medya mecralarında yalan haber yayınlamaya karşı cezai yaptırımlar içeren bir kanun olup olmadığına dair bir soru sorulduğunda, meclisin Ekim ayında açılmasıyla ilk iş, geçtiğimiz yıl kanunlaşan Sosyal Medya Yasası'nın üzerinden ilerlenerek bu konuda da bir çalışma yapılacağını belirtti.

Erdoğan, yalan haberi Türkiye'de demokrasiye karşı bir tehdit olarak gördüğünü, terörizmle eş düzeyde olduğunu ifade ederek muhalefet partilerini bu ifadelerde hedef aldı. Aynı gün Cumhurbaşkanlığına bağlı İletişim Başkanlığı, meclisin aynı zamanda "yurttaşların doğru habere ulaşabilmesini güvence altına almak için" yabancı fon kuruluşlarından destek alan yerel medya kuruluşlarına karşı bir yasa hazırlayacağını açıkladı.

"Bu açıklamalar, sosyal medyada ABD'nin Chrest Vakfı'ndan fon alan Medyascope gibi bağımsız kuruluşları hedef alan bir kampanyayla devam etti" diyen MFRR örgütleri destek açıklamalarını şöyle sürdürdü:

Medyascope 2016 yılında ilerici ve eleştirel haberciliği nedeniyle Uluslararası Basın Enstitüsü'nün (IPI) Bağımsız Medya Öncüsü Ödülü'ne layık görülmüştü.
Bu açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde Türkiye'de hükümetin medya özgürlüğü ve çoğulculuğunu daha da zora sokacak yeni yasal düzenlemeler yapmaya hazırlandığını göstermektedir.
"Yalan haberle" mücadele ile ilgili olarak, "hakikatin" denetlenmesine yönelik getirilecek herhangi bir yasal düzenleme, kamu görevlilerine neyin doğru ve gerçek olduğuna karar verme yetkisi atayıp bu yetkililerin beğenmedikleri sesleri susturma hakkı tanınmasına, ve pratikte hükümet kaynaklı yeni bir sansür mekanizmasının yaratılmasına yol açacaktır.
Bu öngörü, özellikle de Türkiye'nin ifade hürriyetinde ve yetkililerin meşru çerçeve sınırlarında eleştirilmesine toleransındaki zayıf performansı ışığında son derece kaygı uyandırıcıdır. Kitlesel dezenformasyon ve propagandanın ciddi bir kaygı unsuru olduğuna katılmakla birlikte; buna karşı atılacak tüm adımların 2017 tarihli İfade Hürriyeti ve "Yalan Haber", Dezenformasyon ve Propaganda ortak açıklamasında belirtildiği gibi uluslararası ifade hürriyeti hukuku ve ölçülerinde olmak zorunda olduğunun bir kez daha altını çizmek istiyoruz.
Dahası, hükümete dair eleştirel içeriğe sahip yerel medyaya sağlanan yerel fonların eksikliği, kamu reklam ve ilan harcamalarının orantısız bir biçimde dağıtılması, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ve Basın İlan Kurumu (BİK) gibi medya düzenleyicilerin verdikleri keyfi ceza ve reklam yasakları şeklinde kendini gösteren hükümet baskısı yoğunlaştıkça Türkiye'de faaliyet gösteren bağımsız medya kuruluşları için (yabancı) fon kaynakları önemli bir gelir kalemi haline gelmiştir. Uluslararası vakıflardan alınacak fonları kısıtlamak ya da bu fonları alanları yabancı ülkelerin propagandasını yapmakla suçlamak adına atılan tüm adımların açıkça bağımsız medyayı düşmanlaştırmak için atıldığı barizdir ve halen zorlu şartlarda faaliyet gösteren birkaç bağımsız medya kuruluşu üzerindeki baskıyı daha da artırmaya yöneliktir. Şu an Türkiye'de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının yüzde 90'ından fazlası doğrudan ya da dolaylı biçimde iktidar ya da hükümetteki AKP tarafından kontrol edilmektedir.

İmzalayanlar:

ARTICLE 19
Articolo21
Association of Journalists, Ankara
Broadcast and Printing Press Workers Union of Turkey / DİSK Basın-İş
Committee to Protect Journalists (CPJ)
Danish PEN
English PEN
European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF)
Free Press Unlimited (FPU)
IFEX
IFoX Initiative for Freedom of Expression - Turkey
IPS Communication Foundation/bianet
International Press Institute (IPI)
Journalists' Union of Turkey (TGS)
Media and Law Studies Association (MLSA)
Media Research Association (MEDAR)
OBC Transeuropa (OBCT)
PEN International
PEN Netherlands
PEN Vlaanderen
South East Europe Media Organisation (SEEMO)
Swedish PEN

TIKLAYIN - BİA Medya Gözlem Raporları

TIKLAYIN - BİA Medya Gözlem Raporları/ Nisan - Mayıs - Haziran 2021

TIKLAYIN - Türkiye'de cesur mücadele olmazsa özgür gazetecilik biter!

TIKLAYIN- Düzenlemeler, tepkiler, dayanışma, isşizlik Nisan-Mayıs-Haziran 2021

TIKLAYIN- Türkiye'de Medya Sahipliği

Proje yapmak, fon almak

Dernek/vakıf gibi, mesela toplumsal cinsiyet, çocuk, eğitim, şiddet, medya vs. gibi alanlarda çalışan kurumların, alanlarıyla ilgili yapacağı çalışmaya özetle "proje" denir. Bu çalışmanın bütçesine de "fon" ismi verilir. Kimi ülkelerde yurttaşlar bu tür çalışmalar için "kamu fonları"na başvurur, devletten desteğini alır, projesini hayata geçirir. Kimi ülkelerde "kamu fonları"na her kuruluşun erişmesi mümkün olamıyor. Avrupa Birliği başta olmak üzere küresel örgütlere projenizle başvurursunuz.
Faaliyetleri, öngörülen çıktıları ve harcamaları kapsayan başvuru kabul edilirse sözleşme imzalanır. Ödeme bankaya gelir. Mesela, vakıf'sanız Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf Hizmetleri Daire Başkanlığı'nın https://vbys2.vgm.gov.tr/login.aspx Vakıf Bilgi Yönetim Sistemi'ne Yurtdışı Bağış Bildirim Formunu doldurup gelen fonun dekontuyla birlikte yüklersiniz.Bağış Bildirim Formu'nda projenizle ilgili bilgileri de eklendiği için artık ne için fon geldiği de ilk adımda bilinir olur.
Böylece, başvurunuz "onay bekleyenler" listesine eklenir. Vakıflar Bölge Müdürlüğü'ndeki vakfınızdan sorumlu kişi başvuruyu onaylarsa gelen fonu kullanmaya başlarsınız. Onay almadan bankadan parayı çekemezsiniz, bir şekilde çekersiniz cezalandırılırsınız.
Proje faaliyetleri harcamaları, fon kuruluşuyla imzalanan sözleşme uyarınca yapılır.
Genelde, yıllık faaliyet ve harcama raporları hazırlanır.
Harcamaların faaliyetlere uygun şekilde, sözleşmede belirtilen standartlar uyarınca uygulanıp uygulanmadığını uluslararası tanınırlığı onaylı bir denetim şirketi denetler, raporlar.
Denetim şirketinin gönderdiği raporlar fon kuruluşunca da müzakere edilir, onaylanır.
Her türlü harcama yılda bir (30 Mart'a kadar) gelir gider belgeleri Maliye'ye de verilir.
Her yıl 30 Haziran'a kadar da Vakıflar Bölge Müdürlükleri'ne gelir gider cetvelleriyle birlikte gönderilir.
Ayrıca, devlet dernekleri ve vakıfları istediği zaman bütün bunlara ek olarak denetler.

AB fonları

Türkiye; Avrupa Biliği ile mali işbirliği çerçevesinde, ana finansal destek aracı olan Katılım Öncesi Mali Yardım Aracının (Instrument for Pre-accession Assistance - IPA) yanısıra, Türkiye'deki Mülteciler için Mali Yardım Programı (FRIT), Demokrasi ve İnsan Hakları için Avrupa Aracı ve İstikrar ve Barışa Katkı Sağlayan Araçtan faydalanmaktadır. https://www.avrupa.info.tr/tr Katılım öncesi Yardım Aracı , AB'ye üyelik için başvuruda bulunan "genişleme kapsamındaki ülkelerde" AB'nin uygulamaya koyduğu bir mali araçtır. IPA fonları katılım süreci boyunca ülkelerin kapasitelerinin geliştirilmesine destek olur ve yararlanıcıların siyasi ve ekonomik reformları hayata geçirmelerine yardımcı olarak bu ülkeleri AB üyeliğinin beraberinde getirdiği hak ve yükümlülüklere hazırlar. 2007-2013 dönemi için IPA'nın bütçesi 11.5 milyar Avro kadardır; devamı niteliğindeki IPA II ise, 2017-2020 dönemi için 11.7 milyar Avro aktarmak suretiyle bugüne kadar elde edilen sonuçlar temel alınarak uygulanır.

Avrupa Birliği aşağıdaki alanlarda Türkiye'ye fon desteği vermektedir. Görüldüğü üzere esas olarak fonlar sivil toplum dışı devlete verilen fonlardır.