DEM Parti Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’na (İHİK) yapılan başvurular ve bu başvuruların konularına dair 25 Mayıs’ta Meclis Başkanlığı’na soru önergesi verdi.
TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ, 17 Haziran’da önergeye yanıt verdi. Yanıta göre, 24’üncü dönemden (Haziran 2011) bugüne İHİK’e 46 bin 753 başvuru yapıldı. İHİK başvuruların sadece 23 bin 459’unu inceledi. 27 başvuruda da ilgililer hakkında suç duyurusunda bulundu.
Başvuruların 40 bin 213'ünü yurttaşlar ve farklı kurumlar, 6 bin 540’ını ise milletvekilleri yaptı.
46 bin 753 başvuruda toplamda 48 bin 849 hakkın ihlal edildiği savunuldu.
İHİK başvuruları 1982 Anayasası, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesini dikkate alınarak sınıflandırdı. En çok ihlal iddiası olan kategoriler 'tutulu ve hükümlülerin hakları', 'adil yargılanma hakkı', 'çalışma ve sözleşme özgürlüğü', 'hak arama hürriyeti' ile 'sağlık ve hasta hakkı' olarak sıralandı. Başvurularla ilgili istatistikler şöyle:
Tutuklu ve hükümlülerin başvurularıyla ilgili “Ceza İnfaz Kurumlan ve Tutukevlerinde İncelemelerde Bulunmak Üzere Kurulan Alt Komisyon” kuruldu. Ancak alt komisyon 21 bini aşkın başvuruya rağmen cezaevlerine 14 senede sadece 153 ziyaret gerçekleştirdi.
Yerinde inceleme yapmadı
Bozdağ, yanıtında yapılan tüm bu başvurulardan 2 bin 44’ünün çeşitli gerekçeler nedeniyle işleme alınmadığı bilgisine yer verdi.
Ayrıca başvurularda yer alan ‘yerinde inceleme’ taleplerinin büyük bir bölümü de karşılanmadı. 1267 başvurunun sadece 204’ünde yerinde inceleme gerçekleştirildi.
Kaç ihlal olduğu bilinmiyor
Bozdağ, Gergerlioğlu’na verdiği yanıtta başvuruların kaçında ihlal tespit edildiği bilgisine yer vermedi. Şöyle dedi:
“İnsan Hakları İnceleme Komisyonuna yapılan başvuruların kaçında ihlal iddiasının doğrulandığı ve buna ilişkin yapılan işlemler konusunda sayısal bir veri bulunmamaktadır.”
Yanıtla birlikte bugüne kadar İnsan Hakları İnceleme Komisyonun etkinliğini ölçmeye dönük bir araştırmanın hiçbir yasama döneminde yapılmadığı da ortaya çıktı.
"Denetim ya da yaptırım mekanizması işletilmiyor"
Konuyu değerlendiren Ömer Faruk Gergerlioğlu, “Cezaevlerinden gelen on binlerce başvuru, sistemin nasıl işlediğini açıkça ortaya koyuyor. Adil yargılanamayan, sağlık hizmetine erişemeyen, kötü muameleye maruz kalan insanlar için Komisyon yalnızca kayıt tutuyor. İnsan hakları başvuruları yüzbinleri buluyor ancak etkili bir denetim ya da yaptırım mekanizması işletilmiyor. Komisyon ne yazık ki sadece arşivleme yapıyor; göstermelik değil, işlevsel hale getirilmeli. Rapora yansıyan tablo, aslında devletin cezaevi politikasının aynasıdır” ifadelerini kullandı.
(HA)
