2024 yılında verilen erişim engeli kararları sonucunda kaç alan adı, haber, sosyal medya paylaşımı, sosyal medya hesabı vb. dijital materyalin engellendiğini gösteren "Veriler Ne Diyor? 2024 İnternet Sansürü Raporu" yayımlandı.
Gazeteci Ali Safa Korkut tarafından hazırlanan rapora göre; 740 bin 624’ü alan adı, 8 bin 762’si haber, 7 bin 218’i sosyal medya paylaşımı, 1897’si de sosyal medya hesabı olmak üzere 2024’te toplam 758 bin 716 URL’e erişim engeli getirildi.
Bunların yanı sıra, 73 Google Haritalar yorumu, 71 reklam içeriği, 36 Google arama motoru sonucu, 34 mobil uygulama ve bir Google Drive dosyası da erişim engeli getirilenler arasında yer aldı.
12 gazetenin 22 farklı internet sitesine erişim engeli
2024 yılında erişim engeli getirilen 740 bini aşkın alan adı arasında gazetelerin internet siteleri de yer aldı.
2024’te 12 farklı gazeteye ait 22 farklı alan adı 16 farklı sulh ceza hakimliğinin kararıyla erişime engellendi. Beş farklı alan adıyla AirportHaber, en çok engellenen internet gazetesi olurken, onu dört alan adıyla Mezopotamya Ajansı izledi. Bu alan adlarının engellenme gerekçesi ise “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” oldu.
En çok yolsuzluk ve usulsüzlük konulu haberler engellendi
Engellenen haberlerin konularına göre dağılımına bakıldığında ise ilk sırada yolsuzluk ve usulsüzlük (bin 834 haber) yer alırken; onu magazin (bin 559), usulsüzlük (bin 458) ve kadına şiddet (891 haber) konulu haberler izledi.
Yolsuzluk ve usulsüzlük konulu olup da erişim engeli getirilen bin 834 haberde söz konusu suçu işlediği iddia edilen kişiler ise kamu görevlileri (804), şirketler (325) ve iş insanları (322) oldu.
Usulsüzlük konulu haberlerde de zirve kamu görevlilerinin olurken, kadına şiddet konulu 891 haberin 447’sinde, şiddeti uyguladığı iddia edilenler AKP’ye yakın kişiler oldu.
Engellenen haberler kimlerin hakkındaydı?
Genel itibarıyla engellenen 8 bin 762 haberin kimler hakkında olduğuna bakıldığında ise ilk sırada yine kamu görevlileri yer aldı.
En çok erişim engeli kararı verenler: Zirve İstanbul’un
2024’te, haberler için 127 farklı merci tarafından 288 erişim engeli kararı verildi. Kararlarıyla en fazla haber engelleyen 10 mercinin 9’u ise İstanbul’daki sulh ceza hakimliklerinden oluştu.
Adana 6. Sulh Ceza Hakimliği, ilk 10’daki tek İstanbul dışı hakimlik olurken, ilk 30’da ise İstanbul dışından yalnızca 13 karar merci yer aldı.
Haberler, “kişilik hakları ihlali” gerekçesiyle engellendi
Engellenen haberlerin engellenme gerekçelerine bakıldığında ise ilk sırada “kişilik hakları ihlali” yer aldı.
2024’te 8 bin 587 haber bu gerekçeyle erişime engellenirken, bu gerekçeyle erişim engeli kararı aldırılmasına olanak sağlayan kanun maddesi, Anayasa Mahkemesi’nin kararıyla 10 Ekim 2024’te yürürlükten kaldırıldı. Bunun üzerine başvurucular, “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” maddesine yönelmeye başladı. 2024’te “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” gerekçesiyle erişime engellenen 133 haberin 96’sının kararı 10 Ekim 2024’ten sonra verildi.
Engellenen sosyal medya paylaşımlarının yarısı, kadın ve çocuklara yönelik istismarı konu alıyordu
Alan adları ve haberlerin ardından 2024’te en çok erişim engeli getirilen içerik türü sosyal medya paylaşımları oldu. Öyle ki 120 farklı kararla toplam 7 bin 218 sosyal medya paylaşımına erişim engellendi.
Erişime engellenen sosyal medya paylaşımları 14 farklı konuya dağılsa da ilk sırada kadın ve çocuklara yönelik istismarı konu edinenler yer aldı. Bu konudaki 3 bin 177 paylaşıma erişim engellendi. Bu, engellenen paylaşımların neredeyse yarısına tekabül ediyor.
İstismar konulu paylaşımlarda bu suçu işlediği iddia edilenlerin dağılımı ise şöyle:
45 gazetecinin sosyal medya hesabına sansür
2024 yılında sosyal medya hesapları da erişim engeli kararlarından nasibini aldı. 2024’te bin 897 hesaba erişim engeli getirilirken, engellenen hesaplar içerikleri bakımından 14 farklı konuya dağıldı.
İlk sırada, Ticaret Bakanlığı’nın, Elektronik İlan Doğrulama Sistemi’nin (EİDS) dışına çıkarak sosyal medyada taşınmaz ve taşıt ilanı paylaşan bin 426 hesaba uyguladığı erişim engeli yer aldı.
Paylaşımlarıyla örgütsel suçlar işlediği veya bu suçların işlenmesine zemin hazırladığı iddia edilen hesaplar ikinci sırada yer aldı.
Ardından, 8’inci maddede belirtilen “yasa dışı bahis, dolandırıcılık, müstehcen görüntüler, borsa manipülasyonu, terör örgütü propagandası, korsan maç yayını, terörün finansmanına katkı” suçları işlediği veya bu suçların işlenmesine zemin hazırladığı iddia edilen hesaplar geldi.
2024’te erişim engeli getirilen hesapların 51’i ise gazetecilere ve/veya gazeteler ile televizyon kanallarına ait olanlardan oluştu. Bu 51 hesap, 45 farklı gazeteci/gazete/tv arasında dağıldı.
Gazetecilere ait hesapların büyük çoğunluğunun engellenme gerekçesi ise “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” oldu.
Erişim engelinin duyurulduğu haberler de erişime engellendi
2024’te alan adı, haber, sosyal medya paylaşımı, sosyal medya hesabı vb. dijital materyallere erişim engeli getirildiğinin duyurulduğu haberlere de erişim engeli getirildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan’ın 20 Ağustos 2024’te aldırdığı erişim engeli kararı ise bunlar arasında en çok öne çıkanlardan oldu.
Öyle ki İstanbul 5’inci Sulh Ceza Hakimliği’nin verdiği karar, aynı konudaki haberler için verilen erişim engeli kararı zincirinin altıncı halkası oldu. Konu, Erdoğan’ın lise arkadaşının aldığı ihaleyle ilgili bir haber.
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun (TMSF) 2020’de düzenlediği Ataşehir Modern Projesi ihalesini, 280 milyon lira karşılığında Erdoğan’ın Kartal İmam Hatip Lisesi’nden arkadaşı Aykut Emrah Polat kazandı.
Durum gazetelerde geniş yer bulunca, ilgili haberler İstanbul Anadolu 8’inci Sulh Ceza Hakimliğinin 11 Ağustos 2020 tarihli kararıyla erişime engellendi. Bunun üzerine gazeteler bahse konu haberin engellendiğini de haberleştirdi. Sonrasında iç içe geçen bir haber-erişim engeli kararı süreci yaşandı.
Son olarak, 1 Ocak 2021’de Gerçek Gündem’de yayımlanan “Bilal Erdoğan’ın arkadaşının aldığı ihale ile ilgili erişim engeli haberine gelen erişim engeli haberine erişim engeli” başlıklı habere erişim engeli getirildi. Bu, konuyla ilgili haberler için alınan altıncı erişim engeli kararı oldu.
Yani, Polat’ın ihaleyi kazanmasıyla ilgili haberlerin İstanbul Anadolu 3’üncü Sulh Ceza Hakimliği’nin 11 Ağustos 2020 tarihli kararıyla erişime engellendiğiyle ilgili haberlerin İstanbul Anadolu 7’nci Sulh Ceza Hakimliği’nin 2 Eylül 2020 tarihli kararıyla erişime engellendiğiyle ilgili haberlerin İstanbul Anadolu 7’nci Sulh Ceza Hakimliği’nin 31 Aralık 2020 tarihli kararıyla erişime engellendiğiyle ilgili haberlerin İstanbul Anadolu 7’inci Sulh Ceza Hakimliğinin 24 Eylül 2021 tarihli kararıyle erişime engellendiğiyle ilgili haberlerin İstanbul 6’ncı Anadolu Sulh Ceza Hakimliğinin 3 Kasım 2022 tarihli kararıyla erişime engellendiğiyle ilgili haberler, İstanbul Anadolu 5. Sulh Ceza Hakimliği 20 Ağustos 2024 tarihli kararıyla erişime engellendi.
Söz konusu haberle ilgili güncel erişim engeli tablosu ise şöyle:
Google Haritalar yorumları
2023’te olduğu gibi 2024’te de işletmelerin Google Haritalar’da kayıtlı profillerine yapılan yorumlara erişim engeli getirildi.
2024’te 73 Google Haritalar yorumuna erişim engellenirken, engel kararlarının tamamı ilgili işletmelerin talebiyle alındı.
Bu yorumların hepsi malpraktis içerikli oldu.
Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz
(HA)
