Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) gelir dağılımı istatistiklerinin hesaplandığı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nın 2023 sonuçlarını yayınladı.
Buna göre; en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20'lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 1,8 puan artarak yüzde 48’den yüzde 49,8'e çıktı. En düşük gelire sahip yüzde 20'lik grubun aldığı pay da 0,1 puan azalarak yüzde 6’dan yüzde 5,9’a düştü.
Ayrıca en zengin yüzde 20'nin gelirden aldığı pay 17 yılın zirvesine ulaştı. 2006’dan beri gelir dağılımı istatistiklerini yayımlayan TÜİK’in istatistiklerine göre, bu tarihten beri en zengin yüzde 20'nin gelirden aldığı çoğunlukla yüzde 45 ve yakın seviyedeydi.
GELİR DAĞILIMINDAKİ BOZULMA DEVAM EDİYOR
En zengin yüzde 20'lik kesim toplam gelirin yarısını alıyor
Sıralı %20'lik gruplar itibarıyla yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirinin dağılımı (%), 2014-2023
Gini katsayısı 0,433
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade ediyor.
En son yapılan araştırma sonuçlarına göre Gini katsayısı bir önceki yıla göre 0,018 puan artış ile 0,433 olarak tahmin edildi. Tüm sosyal transferler hariç tutulduğunda Gini katsayısı 0,520 oldu.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre gelir dağılımı göstergeleri, 2014-2023
Toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 20'sinin elde ettiği payın en düşük gelir elde eden yüzde 20'sinin elde ettiği paya oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranı 7,9'dan 8,4'e yükseldi.
Gelirden en fazla pay alan yüzde 10'unun, en az pay alan yüzde 10'unun elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 14,2'den 15,0'a yükseldi.
Yıllık ortalama hanehalkı geliri 167 bin 983 TL
Türkiye'de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri yüzde 70,7 artarak 167 bin 983 TL oldu.
Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri ve bir önceki yıla göre değişim, 2014-2023
Hanehalkı kullanılabilir fert geliri de bir önceki yıla göre yüzde 72,3 artarak 48 bin 642 TL'den 83 bin 808 TL'ye yükseldi.
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ve bir önceki yıla göre değişim, 2014-2023
En yüksek gelir tek kişilik hanelerde
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla göre 37 bin 522 TL artarak 100 bin 076 TL ile tek kişilik hanehalklarının oldu.
Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 99 bin 916 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında bu değer 85 bin 758 TL oldu.
En düşük yıllık ortalama eşdeğer kullanılabilir hanehalkı fert gelirine sahip hanehalkı tipi ise 66 bin 001 TL ile en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalkları oldu.
Hanehalkı tipine göre yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri (TL), 2022, 2023
Toplam gelirden en yüksek payı maaş ve ücret geliri aldı
Toplam gelir içerisinde en yüksek payı, yüzde 48,5 ile bir önceki yıla göre 2,3 puan artan maaş ve ücret geliri aldı.
İkinci sırayı yüzde 22,1 ile önceki yıla göre 1,1 puan artan müteşebbis geliri alırken üçüncü sırayı yüzde 17,6 ile önceki yıla göre 2,6 puanlık azalış gösteren sosyal transfer geliri oluşturdu.
Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı yüzde 20,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı ise yüzde 88,4 olarak gerçekleşti.
Gelir türlerine göre dağılım ve geçen yıla göre fark, 2022, 2023
En yüksek yıllık ortalama iş geliri yükseköğretim mezunlarında
Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 157 bin 851 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 114 bin 374 TL, lise altı eğitimlilerde 89 bin 012 TL, bir okul bitirmeyenlerde 63 bin 425 TL ve okur-yazar olmayan fertlerde 45 bin 637 TL olarak hesaplandı.
Geçen yıla göre yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış yüzde 89,7 ile lise altı eğitimli, en düşük artış ise yüzde 79,6 ile okur-yazar olmayan fertlerde oldu.
Eğitim durumuna göre yıllık ortalama esas iş gelirleri (TL), 2022, 2023
İş gelirinde en yüksek artış tarım sektöründe
Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 121 bin 013 TL ile hizmet sektöründe, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 92 bin 632 TL ile tarım sektöründe olduğu görüldü.
Bir önceki yıla göre; yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış yüzde 100,9 ile tarım sektöründe gözlenirken, bunu yüzde 86,7 ile sanayi sektörü izledi. Diğer taraftan hizmet sektöründe yüzde 83,2, inşaat sektöründe ise yüzde 74,3 artış gözlendi.
Yıllık ortalama esas iş gelirleri ve geçen yıla göre değişim, 2022, 2023
En yüksek iş geliri işverenlerin
Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 408 bin 174 TL, kendi hesabına çalışanlarda 115 bin 622 TL, ücretli maaşlılarda 102 bin 821 TL ve yevmiyelilerde 53 bin 334 TL olarak hesaplandı.
Geçen yıla göre en yüksek artış yüzde 108,1 ile yevmiyelilerde, en düşük artış ise yüzde 80,7 ile ücretli maaşlılarda oldu.
Esas işteki durumlarına göre yıllık ortalama esas iş gelirleri (TL), 2022, 2023
En düşük gelir Van, Muş, Bitlis, Hakkari’de
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri Türkiye ortalaması 83 bin 808 TL iken, en yüksek olduğu bölge 114 bin 634 TL ile İstanbul oldu. Bu bölgeyi, 108 bin 036 TL ile Ankara ve 101 bin 372 TL ile Tekirdağ, Edirne, Kırklareli bölgesi izledi.
En düşük yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise 39 bin 173 TL ile Van, Muş, Bitlis, Hakkaribölgesinde gerçekleşti.
Ayrıca TÜİK bu yıl 6 Şubat depremleri nedeniyle Hatay, Maraş ve Osmaniye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) dışında bıraktı.
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri (TL), 2023
İşsizlerin yüzde 42,4'ü 2023'te çalışmaya başladı
Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması panel veriden elde edilen sonuçlara göre 2022’de işsiz olan fertlerin yüzde 42,4'ü 2023’te çalışmaya başladı. Faaliyet durumu 2022’de çalışan olarak belirlenen fertlerin 2023’te yüzde 90,5'i çalışma hayatına devam etti. Bir önceki yıl işgücüne dahil olmayan fertlerin ise yüzde 10,1'i işgücüne katıldı.
(HA)
