* Fotoğraf: Canva
Uluslararası Af Örgütü, 2022 yılının sonuna yaklaştığımız bu günlerde, geçtiğimiz son bir yıl içinde dünyanın dört bir tarafında insan hakları alanında yaşanan kazanımları ve alınan iyi haberleri derledi.
"Medyada sonu yokmuş gibi görünen kötü haberler döngüsüyle karşılaşmak çaresiz hissettirebilir. Ama bu yıl, bu kasvetli havaya rağmen kutlamaya değer birçok iyi haber de aldık" diyen Af Örgütü, hakları ihlal edilen insanlar için olumlu sonuçlar da alındığını kaydetti:
"İnsan haklarını ihlal edenlerden hesap soruldu. Hükümetler, ulusal ve uluslararası düzeyde kritik yasalar ve kararlar çıkarttı. Tüm dünyada ölüm cezasının kaldırılması yönünde ilerleme kaydedildi. Kadın ve LGBTİ+ hakları alanında önemli gelişmeler sağlandı."
Uluslararası Af Örgütü'nün "2022 İnsan Hakları Alanında İyi Haberler Almanağı"ndan öne çıkan bazı noktalar şöyle:
Beraat ve tahliye ile sonuçlanan yargı süreçleri
Afganistan'da Taliban tarafından keyfi olarak gözaltına alınan ve tutuklanan öğrenim görevlisi Prof. Feyzullah Celal Ocak ayında serbest bırakıldı.
Honduras'ta su hakları savunucusu ve düşünce mahkumu olan "Guapinol Sekizlisi" insan hakları çalışmaları nedeniyle iki yıldan uzun süre cezaevinde tutulduktan sonra Şubat ayında koşulsuz serbest bırakıldı.
2017'de 15 yaşındayken ölüm cezasına mahkum edilen Magai Matiop Ngong, Mart ayında Güney Sudan'da cezaevinden serbest bırakıldı.
Temmuz'da Rusya'da kadın bedenini olumlayan çizimlerinin internette yayınlanmasının ardından "pornografik içerik üretmek ve yaygınlaştırmak" suçundan hakkında dava açılan Yulia Zvetkova beraat etti.
Filistin yönetimine bağlı cezaevlerinde işkenceye maruz bırakıldıklarını bildiren Filistinli altı erkek, Uluslararası Af Örgütü'nün müdahalesinden iki hafta sonra Kasım ayında adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
İdam cezasının kaldırılması yönünde adımlar
Ocak'ta Kazakistan'da tüm suçlar için ölüm cezasını kaldıran yasa yürürlüğe girdi. Kazakistan'ı Nisan'da Papua Yeni Gine takip etti ve tekrar yürürlüğe girdikten 30 yıl sonra ölüm cezası kaldırıldı.
Zambiya Devlet Başkanı Hakainde Hichilema da Mayıs ayında sosyal medya üzerinden ülkenin ölüm cezasını kaldırma sürecine başlayacağını duyurdu. Hichilema, bu açıklamanın ardından Aralık ayında ölüm cezasını yasaklayan bir yasayı onayladığını açıkladı. Kararın ardından Zambiya, Sahra Altı Afrika'da tüm suçlar için ölüm cezasını kaldıran 25. ülke oldu.
Haziran'da Malezya hükümeti, 11 suç için zorunlu ölüm cezasını kaldırma sürecini başlattı. Eylül'de Ekvator Ginesi'nde ceza kanunundan ölüm cezası maddelerini çıkartan yeni yasa yürürlüğe girdi.
Diğer yandan Kenya, Malavi, Uganda, Zambiya ve Zimbabve dahil olmak üzere Sahra Altı Afrika'da ölüm cezasını henüz kaldırmamış olan ülkelerin büyük çoğunluğu bu yıl da hiçbir infaz gerçekleştirmedi.
Sağlıklı bir çevrede yaşamak bir haktır
Nijer'de parlamento, Haziran'da, siber suçlar yasasında yapılması öngörülen ve karalama ve hakaret fiilleri için hapis cezasını kaldıran değişiklikleri onayladı. Yasa, rutin olarak insan hakları savunucularını, aktivistleri ve gazetecileri hedef almak ve keyfi şekilde alıkoymak için kullanılıyordu.
Af Örgütü'nün raporunun ardından Mart'ta BM Özel Raportörü Michael Lynk, İsrail'in apartheid uyguladığını belirtti. Ardından, Temmuz'da BM Özel Raportörü Balakrishnan Rajagopal, çok sayıda uzman tarafından gitgide artan benzeri değerlendirmelere katılan bir açıklama yaptı.
Temmuz ayında sağlıklı bir çevrede yaşama hakkını tanıyan karar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'ndan geçti. Çevre adaleti alanındaki bu önemli gelişmenin ardından benzeri bir karar da 2021 sonunda BM İnsan Hakları Konseyi'nde kabul edildi.
Güney Kore Yüksek Mahkemesi, transların onur, mutluluk ve aile hayatı haklarını gözeten bir kararla, transların yasal cinsiyetinin, küçük yaşta çocukları evlat edinme sürecinde, ret sebebi olmaması gerektiğine hükmetti.
Kasım'da Pakistan'da, baş karakteri trans olan ödüllü Joyland filmine getirilen yasak kaldırıldı. (SD)
