2020 yılının son "Temel Gazetecilik Atölyesi" başladı

Atölye BİA’nın 2020 Güz Dönemi Programı'nın son atölyesi bugün başladı. 14 Aralık'ta başlayan "Temel Gazetecilik Atölyesi"nde bugün gazeteci Ahmet Tulgar, Esra Açıkgöz, Bahadır Özgür, Prof. Dr. Sevda Alankuş ve Doç. Dr. Esra Arsan bizlerleydi. Atölye birer gün arayla 28 Aralık'a kadar sürecek.

Farklı şehir ve üniversitelerden 12 kişinin katıldığı atölyede Tulgar, Açıkgöz ve Özgür’le başlayan tanışma oturumunu takiben Prof. Dr. Sevda Alankuş da “Hak odaklı habercilik nedir, nasıl yapılır, örnekleri nelerdir?” adlı bir sunum gerçekleştirdi.

"Haklardan yana taraf olunmalı"

*Prof. Dr. Sevda Alankuş

“Neden hak odaklı habercilik?” diye soran Prof. Dr. Alankuş, katılımcılarla hak odaklı haberciliğinin neden gerekli olduğu üzerine konuştu.

Alankuş, hak haberciliğinin ne olduğunu şöyle anlattı:

• Hak odaklı habercilik hak ihlallerini takip eden
• Hak kazanımlarını takip edip haberleştiren
• Haber ile hak ihlaline neden olmayan
• Bütün haberleri hak odaklı çerçevede kurmaktır.

“Hak odaklı habercilik, taraflı haberciliktir” diyen Prof. Dr. Alankuş, şöyle devam etti:

“Objektiflik iddiasında bulunmamalıyız. Çünkü objektiflik, haberin üstünü de örten bir şeydir aslında.

“Hak haberciliği, haklardan yana taraf olmalıdır. Hak haberciliğine,bütün haberciliğin mantığı ve özü şeklinde bakmalıyız.

“Esasında hak odaklı habercilik, insan hakları ihlallerini takip eden ve diğer öznelerin haklarını içeren, bunlara özel vurgusu olan bir haberciliktir.

“Can odaklı, canlı odaklı haberciliktir.”

“Hak ihlali varsa bir yerde, onun sorumlusu devlettir. Çünkü hakkı güvence altına alması gereken devlettir. Dolayısıyla bu yüzden de hak odaklı haberciliğe ihtiyacımız vardır.”

Hak haberciliği için yapılması gerekenler

Alankuş, hak haberciliği için yapılması gerekenleri ise şöyle sıraladı:

• 5N1K kuralı olabildiğine çok soruya özellikle de neden sorusuna cevap verilecek şekilde kurulmalıdır.
• Haber sonuç değil, süreç odaklı kurulmalıdır.
• Doğru terminoloji seçilmedir. Örneğin mülteci haberciliğinde, mülteci, sığınmacı, göçmen kavramları tam olarak bilinmeli.
• Haberlerde Türkiye’ye Avrupa dışından gelenlere geliş nedenlerine bakılarak mülteci ya da göçmen denilebilir.
• Mülteci haberlerinde kullanılan dil, seksist, ayrımcı, ırkçı, nefret söylemi içeren, linçe, çatışmayı teşvik eden niteliğinden arındırılmalı.
• Kriminalize edecek sıfatlar kullanılmamalı.
• Mülteci ve sığınmacıların yaşam koşulları görünür kılınmalı.
• Duygudaşlık içinde olunmalı.

Daha sonra örnek haberler üzerinden yapılan hak ihlalleri üzerine konuşuldu.

“Haber bir süreçtir”

*Doç. Dr. Esra Arsan

Prof. Dr. Alankuş’un ardından, Doç. Dr. Esra Arsan, gazeteciliğe giriş anlattı.

“Nasıl daha iyi habercilik yapabiliriz?” sorusuyla başlayan Arsan, gazetecilik ilkelerini sıraladı:

* Doğruluk

* Dürüstlük

* Sorumluluk

* Hakikate bağlılık

Arsan, şöyle devam etti:

“Bizim hakikat dediğimiz şey öyle basit bir şey değil. Gazeteci birbirinden farklı hakikatler içerisinde, olayları olguları çok titiz bir şekilde incelemeli, en doğru sonuca ulaşarak haberini hazırlamalıdır. Dolayısıyla haber bir süreçtir.

“Haber sadece gazetecinin hakikatini değil, haber içindeki tüm aktörlerin hakikatini barındıran bir şeydir. Yani kimin hakikati, neyin hakikati diye düşünmek gerekir.

“Haber orijinal ve doğrulanabilir bir bilgi olmak durumundadır. Yazdığınız her haberi de doğrulatmanız gerekir. Haberin içinde geçen bilgiler için söz söyleme ehliyeti olan kişilerden görüş almanız gerekir.”

Haber kaynağının doğru belirlenmesi gerektiğini vurgulayan Arsan, doğru kaynaklarla görüşülmesi gerektiğini, eğer doğru kaynaklar görüşme yapılmazsa bir bilgi kirliliğinin ortaya çıkacağını ve haberin de hakikatten uzaklaşacağını söyledi.

"Gazetecilik, disiplin gerektirir"

“Gazetecilik çok ciddi bir disiplin gerektirir. Çalışacağınız alan her ne ise, o alandaki kaynakların listesini hazırlamalısınız” diyen Arsan şöyle devam etti:

“Yapacağınız haberin konusu her ne ise, kaynağınızı ona göre seçmelisiniz. STK’lar ve meslek odakları aranabilir.”

“Gazetecinin işi görünmeyeni görmektir, sadece olan biten bir şeyi görmek değildir."

"Size gelen bir haber varsa, iki kaynaktan doğrulatmanız gerekiyor. Bilgiyi, doğrulama mekanizmalarını kullanmadan paylaşmamak gerekir.

“Gazeteci haber kaynaklarına karşı uyanık olmalıdır. Gerçek bilgiye ulaşmak için gerekli haber kaynaklarına her zaman sahip olunmalıdır.

“Gazeteci her zaman haber kaynağına başvurmayabilir. Kendisinin de haber kaynağı yerine geçtiği durumlar oluyordur. Yani bazen gazeteci birincil kaynak olabilir.

“Gazeteci uzman olandan bilgiyi alıp bunu habere dönüştürmesi gerekirken, kendisi uzman kesildi. Gazetecilik biraz dönüştü. Ancak gazeteci sadece gazeteci olmalıdır.

"İyi ve önemli haber, insan hayatlarına değen haberlerdir. İnsanları uyaran, eğiten, bir şey anlatan haberlerdir. Burada da bir haber değerleri hiyerarşisi kurarız kendimize. Haberin değerini gazetecinin kendisi belirler." 

Daha sonra katılımcılarla, haber konusunu seçme ve hazırlama aşamaları konuşuldu. 

(SO)

Sevda Alankuş hakkında

BİA Eğitim Danışmanı, Yaşar Üniversitesi Öğretim Üyesi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu. Yüksek lisans ve doktora derecelerini Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi alanında ve aynı üniversitede tamamladı. Akademik çalışmalarına 1988-89 yıllarında Leeds Üniversitesinde devam etti. Ege ve Ankara Üniversiteleri iletişim Fakültelerinde 1982-1999 yılları arasında öğretim üyesi olarak çalıştı. Doçentlik ve profesörlük unvanlarını iletişim Bilimleri alanında aldı. Doğu Akdeniz Üniversitesi, iletişim ve Medya Çalışmaları Fakültesi'nde dekanlık yaptığı dönemde (1999-2008), Barış için iletişim ve Araştırma Merkez'ni kurdu. 1999 yılından bu yana, Bağımsız iletişim Ağı eğitimlerinin danışmanı sıfatıyla, IPS Vakfı yayınlarının editörlüğünü üstlendi. Araştırma alanları arasında alternatif medya, barış gazeteciliği, feminist medya eleştirisi gibi konular yer alıyor.

Esra Arsan hakkında

Gazetecilik alanındaki akademik çalışmalarını 1990’lardan beri sürdüren Doç. Dr. Esra Arsan, doktora derecesini Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Ana Bilim Dalından aldı. 1985-1994 yılları arasında Hürriyet, Milliyet, Tempo ve Aktüel gibi yayınlarda aktif gazetecilik yaptı. 1998’de İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde akademik hayatına başladı. 2000 yılında Thomson Reuters Vakfı’nın gazetecilik bursuyla Oxford Üniversitesi’nde ziyaretçi akademisyen statüsünde araştırmalar yaptı ve seminerler verdi. Bilgi Üniversitesi’nde 18 yıl gazetecilik dersleri verdi ve bu alanda çok sayıda araştırma makalesi ulusal ve uluslararası dergilerde yayımlandı. Akademik hayatına 2017 Ocak’ında Bilgi Üniversitesi’nden istifa ederek ara verdi. Halen bağımsız akademisyen çalışmalarını sürdürüyor. "Bu suça ortak olmayacağız” başlıklı bildiriye imza attığı için, 15 ay hapis cezası aldı. Barışı savunmaya devam ediyor. Arsan’ın çalışmaları siyasal iletişim, siyasal gazetecilik, haber ve haber söylemi ile medyanın ekonomi politiği alanlarında yoğunlaşıyor. Medya Gözcüsü, AB ve Gazetecilik, Medya ve İktidar adlı kitapların yazarı ve editörü. Pek çok süreli yayında popüler gazetecilik meseleleri üzerine eleştirileri ve köşe yazıları yayımlandı.

Ahmet Tulgar hakkında

Gazeteci, yazar, 33 sene çok sayıda gazete, dergi ve televizyonda muhabir, yazar, editör ve yayın yönetmeni olarak çalıştı. Şimdi Yeni Yaşam gazetesinde Pazartesi Söyleşileri yapıyor ve T24'te yazıyor. Romancı ve öykücü. 15 yayımlanmış kitabı var.

Esra Açıkgöz hakkında

Gazeteci. 1999-2003 arasında Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nde eğitim aldı. Üniversite ikinci sınıfta Cumhuriyet’te çalışmaya başladı. 2001-2004 arasında Eğitim Servisi'nde, 2004’ten 2015'e kadar Cumhuriyet Pazar Dergi’de muhabirlik yaptı. 2015-2019 yılları arasında Hürriyet Gazetesi'nde Eğitim Editörü olarak çalıştı. Genel Yönetmeni Nebil Özgentürk’ün, editörü Berat Günçıkan’ın olduğu “Yargıdan Türkülere: Ankara Adliyesi’nin Yıllara Uzanan Öyküsü/Belgesel-Kitap” çalışmasında araştırmacı olarak çalıştı. 2010'da “Tank, Tüfek, Cezaevi: 12 Eylül ve Çocukluğum” kitabı Agora Yayınları'ndan, 2014'te nefret suçlarının anlatıldığı "Biz de İnsanız Yavrum Ya!" kitabı İletişim Yayınları'ndan çıktı. Aynı konuya eğilen "Nefret" belgeselinin yönetmenlerinden biri. 2011'de kot taşlama işçilerini anlattığı "Ne umut var, ne hayal; ölüm sadece bize kalan" haberiyle Avrupa Komisyonu bünyesinde verilen Lorenzo Natali Gazetecilik Ödülü’nü kazandı.

Bahadır Özgür hakkında

Gazeteciliğe, 1995 yılında Evrensel'de başladı. Sırasıyla Referans, Radikal ve Hürriyet gazetelerinde editör olarak görev yaptı. 2018 yılında itibaren de internet gazetesi Gazete Duvar'da ekonomi köşe yazıları yazıyor.

* Atölye BİA haberleri için tıklayın.