Görseldeki çizimler: Aslı Alpar
En üst kademeden yetkili isimlerin de aralarında olduğu gruplar tarafından hedef gösterildiler.
Gittikleri kafede, plajda “marjinalsiniz” denilerek, dışlanmak istendiler. Seslerini duyurmak istedikleri yürüyüşlerden dolayı haklarından davalar açıldı.
İstanbul’da Bayram Sokak’ta yaşam alanları “pandemi” bahanesi ile mühürlendi. Mağdur olduklarında karakola gidip başvurduklarında, homofobik şiddetle karşılaştılar.
Yine de tüm baskı, ötekileştirme ve toplum dışına itilme eğilimlerine rağmen seslerini hep yükselttiler.
Hem mahkemelerde hem de sokaklarda haklarını savundular ve bir adım geri adım atmadılar. Evet, onlar, Türkiyeli LGBTİ+'lar ve haklarının savunucuları..
Türkiye ve dünya LGBTİ+ Hareketi’nin 2020’de öne çıkan gündemlerini 20 başlıkla özetledik.
“Vardık var olacağız”
1- Trans kadın Hande Buse Şeker davasında emsal karar
Hande Buse Şeker’i öldüren polis memuru Volkan Hicret’e iyi hal ve haksız tahrik indirimi uygulanmadan "kasten öldürmeden" müebbet hapis cezası verildi.
2- Bogota'da ilk açık lezbiyen evlilik
Bogota'nın ilk açık lezbiyen belediye başkanı Seçilen Claudia López, bir süredir birlikte olduğu Angélica Lozano'yla evlendiğini bir mesaj ve birkaç fotoğraf ile sosyal medyada paylaşarak duyurdu.
Kolombiya'da Bogota Belediye Başkanlığını kazanan ilk açık lezbiyen olan Claudia Lopez, göreve başlamadan önce özel bir törenle partneriyle evlendi. Claudia López, muhafazakar ve Katolik ülkenin ilk açık eşcinsel belediye başkanı oldu.
TIKLAYIN - Claudia Lopez Bogota'nın İlk Açık Lezbiyen Belediye Başkanı Seçildi
3- Kuzey İrlan'da da ilk eşcinsel evlilik
Birleşik Krallık'ın eşcinsellerin evlenmesini en son yasallaştıran bölgesi olan Kuzey İrlanda'da, ilk eşcinsel evlilik yapıldı. Kuzey İrlanda’da evlilik eşitliğinin yasal hale gelmesinin ardından evlenen ilk çift, 26 yaşındaki Robyn Peoples ve 27 yaşındaki Sharni Edwards oldu.
4- Mahkeme nefret söylemini görmedi
Küçükçekmece Cumhuriyet Başsavcılığı, Yeni Akit’in “onursuz ibneler” demesini ve nefret söylemini ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirdi ve kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi.
Genç LGBTİ+ Derneği ise etkinliklerini “onursuz ibneler”, “Lut kavminin torunları”, “eşcinsel sapkınlar” ifadeleriyle hedef gösteren Yeni Akit gazetesi hakkında suç duyurusunda bulundu.
Dernek, avukatları Kerem Dikmen vasıtasıyla bulundukları suç duyurusunda Yeni Akit’te 22 Eylül’de “İzmir’de Toplanıyorlar! Lut Kavmi’nin Torunlarıyla Yeni Döneme Hazırlık” başlıklı haber ile halkın bir kesimini sosyal, sınıf, din, mezhep, cinsiyet, bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılama suçu işlendiğini belirtti.
5- Gökkuşağına tahammülsüzlük
Türkiye’de koronavirüs tedbirleri kapsamında okullarında eğitime ara verilen çocuklar, çizdikleri gökkuşağı resimlerini evlerinin cam ve balkonlarına asmaya başladı.
Çocukların başrol oynadığı, dayanışma ve destek amacı taşıyan bu hareket, Yeni Akit tarafından desteklendi ancak “LGBTİ projesi” olarak yorumlanarak hedef gösterildi.
İlçe Milli Eğitim Müdürlerinin talimatıyla okul müdürleri, okul whatsapp gruplarında, "Bu bir LGBTİ Projesidir. Gökkuşağı onların sembolüdür. Mayıs ayında yapacakları onur yürüyüşünün bir ön hazırlığıdır" diye yazdıkları iddia edildi.
6- Transfobik ve homofobik söylemler yayıldı
İstanbul’da bir börekçide 18 yaşındaki bir gence “Senin burada oturman yasak” diyerek ayrımcılık uygulandı, Maçka Parkı’nda beş kişilik bir grup “İbneler” diyerek LGBTİ+’lara saldırdı, Beylikdüzü’nde bir erkek grubu 18 yaşındaki eşcinsel bir genç ve arkadaşlarını taciz etti, saldırdı ve üzerlerine araba sürdü.
7- Sarah Gegazy yaşamamayı tercih etmek zorunda kaldı
Mısırlı LGBTİ+ aktivist Sarah Hegazy, 13 Haziran günü sürgünde yaşadığı Kanada’da yaşamına son verdi.
TIKLAYIN - Sarah Hegazy işkenceyi anlatmış: Ruhta kara delik açan adaletsizliği unutmadım
8- Translardan eşitlik çağrısı
Pembe Hayat 18 Haziran'ı "Translarla Eşitlik Günü" ilan etti.
Pembe Hayat Derneği, 18 Haziran'ı "Translarla Eşitlik Günü" olarak duyurduğu "Eşitlik Manifestosu"nu yayımladı. Pembe Hayat açıklamasında, "Hande Buse Şeker ve uğradığı sistematik şiddet sonucu intihar ederek yaşamına son veren Sarah Hegazi nezdinde eşitlik mücadelesinde yitirdiğimiz tüm dostlarımızı buradan anıyor ve 18 Haziran Translarla Eşitlik Günü'nü onlara armağan ediyoruz" denildi.
9- Onur Haftası çevrimiçi ortama taşındı
“Ben Neredeyim” temalı 28. İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası çevrimiçine taşındı. 22-28 Haziran tarihleri arasındaki Onur Haftası etkinlikleri, Covid-19 pandemisi koşulları nedeniyle tarihinde ilk kez dijital olarak gerçekleşti. Başta İstanbul olmak üzere, Türkiye'nin farklı kentlerindeki Onur Ayı etkinlikleri, çevrimiçi yapıldı.
TIKLAYIN - Rujları sürdük, ojeler tamam, gökte kurduk köprüyü
Kırmızı Şemsiye Derneği, 17 Aralık Seks İşçilerine Yönelik Şiddetle Mücadele Günü kapsamında düzenlediği etkinliklerle kamuoyunu bigilendirdi.
10- LGBTİ+ karşıtı açıklamalar
Ekim 2020'de Cumhurbaşkanı, AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, İbn Haldun Üniversitesi Külliyesi Açılış Töreni’nde konuştu. Erdoğan, “Rönesans'ın ardından fikri ve teknolojik olarak atak yapan Batı dünyasının hak ve adalet tanımadan hızla yükselen baskın gücünün, sorunun sağlıklı bir şekilde tartışılmasına imkan vermediğini” söyledi.
Erdoğan, “İnancımıza ve kültürümüze aykırı marjinal akımları destekleyenler bizim gözümüzde aynı sapkınlığın ortaklarıdır” dedi ve ekledi: “Milletimin tüm fertlerini rabbimizin yasakladığı her türlü sapkınlığı sergileyenlere karşı tavır almaya davet ediyorum."
Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş da, 24 Nisan 2020 günü Cuma hutbesinde, LGBTİ+'ları ve HIV'le yaşayanları hedef gösterdi.
Erbaş şöyle dedi: "Ey insanlar! İslam zinayı en büyük haramlardan kabul ediyor. Lûtîliği, eşcinselliği lanetliyor. Nedir bunun hikmeti. Hastalıkları beraberinde getirmesi ve nesli çürütmesidir, bunun hikmeti. Yılda yüzbinlerce insan gayri meşru ve nikâhsız hayatın İslamî literatürdeki ismi zina olan bu büyük haramın sebep olduğu HIV virüsüne maruz kalıyor. Geliniz bu tür kötülüklerden insanları korumak için birlikte mücadele edelim."
Ankara Barosu ve İHD suç duyurusu yaptı. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkan Yardımcısı Gökçe Gökçen'in de aralarında olduğu CHP ve HDP'li milletvekilleri ile hak örgütleri Erbaş'a tepki gösterdi.
11- Trans kadını öldüren faile yüksek ceza
Antalya'da “Naz” ismini kullanan Gökçe Saygı'yı, bıçaklayarak “öldürmekten” yargılanan Şahin Yalçın’a ömür boyu hapis cezası verildi.
12- ABD seçimlerinde trans ve LGBTİ+'lar öne çıktı
Sarah Mcbride ABD'nin ilk trans senatörü oldu. Demokrat Sarah McBride, eyaletin Birinci Senato Bölgesi'ne hizmet etmek üzere seçildi ve böylece ülkedeki en üst düzey transseksüel politikacı oldu.
McBride sosyal medya paylaşımında, "Umarım bu gece bir LGBTQ çocuğa demokrasimizin onlar için yeterince büyük olduğunu gösterir. Delaware Covid kriziyle yüzleşmeye devam ederken, çalışan aileler için fark yaratacak politikalara yatırım yapmak için işe koyulma zamanı..” dedi.
ABD başkanlık seçimlerinde Demokratik Parti adayı Taylor Small Vermont eyaletinden meclise seçildi. Small, Vermont Eyalet Temsilciler Meclisi’nin ilk açık kimlikli trans kadın vekili oldu.
ABD'de bir eyaletin Meclisi’ne seçilen açık kimlikli beşinci trans vekil olduğu söylendi. Taylor şu an “Pride Center” isimli bir LGBTİ+ sivil toplum örgütünde çalışıyor.
13- “LGBTİ+’lar pandemide ev içinde şiddet yaşadı”
Genç Lezbiyen Gey Biseksüel Trans İnterseks Gençlik Çalışmaları ve Dayanışma Derneği (Genç LGBTİ+) Covid-19 pandemisinin LGBTİ+’lara etkilerini görünür kılmak ve LGBTİ+’ların bu süreçte deneyimlerini gündemleştirmek amacıyla hazırladığı “Covid-19 Salgınında LGBTİ+ Topluluğunun Durumu” başlıklı araştırma raporunu yayınladı. Raporda, pandemi nedeniyle evlere kapanmak zorunda kalan LGBTİ+’lara yönelik şiddet arttığı belirtildi.
14- Türkiye LGBTİ+’lar için Avrupa’nın en kötü ikinci ülkesi
Görsel: Evrim Kepenek/bianet
Transgender Europe’ın (TGEU) 2008’den bu yana yürüttüğü Trans Cinayetleri İzleme Projesi verilerine göre Türkiye dünyada en fazla trans cinayeti işlenen ülkelerden biri.
Gökkuşağı Endeksi projesi ülkelerde LGBTİ+ eşitliğini ve LGBTİ+’ların insan haklarını skorluyor. Projede ülke mevzuatlarında anayasadan istihdam alanına eşitlik ve ayrımcılık karşıtı yasal düzenlemeler, LGBTİ+’ların birliktelik hakları, nefret suçu ve nefret söylemine yönelik düzenlemeler, toplumsal cinsiyet tanınması ile ilgili yasal düzenlemeler, sivil toplum ve sığınma hakkı ile ilgili düzenlemeler izleniyor.
Doğruluk Payı'nın bildirdiğine göre, Türkiye 2010’da LGBTİ+’ların örgütlenme ve ifade özgürlüğüne yönelik tehditler nedeniyle 47 ülke arasında kendisine 45. sırada yer bulabilmişti.
15- LGBTİ+ çalışanlar, işlerini kaybetme endişesi taşıyor
Kaos GL’nin 2015 yılında başlattığı ve 2018 yılından beri Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi’yle birlikte yürüttüğü, Friedrich Naumann Vakfı tarafından desteklenen “Türkiye'de Özel Sektör ve Kamu Çalışanı LGBTİ+'ların Durumu Araştırması” 2020 yılı sonuçları açıklandı.
16- Bayram Sokak’ta evler mühürlendi, kadınlar gözaltına alındı
Polis, İstanbul Bayram Sokak’ta yaşayan trans kadınları tekrar gözaltına aldı. 9 Kasım’da “korona tedbirleri” diyerek 18 trans kadını gözaltına alan, uzunca süre ufak bir odada bekleten polis, Bayram Sokak’taki 9 trans kadını evlerinden gözaltına aldı. Kadınlar pandemi koşullarında evsiz bırakıldı.
TIKLAYIN - Seks işçisi: Şans eseri hayatta kalıyoruz
TIKLAYIN - Bayram Sokak'tan kadınlar: Bizi evsiz bırakmak mı pandemi tedbiri?
17- Dwyane Wade'den açık ve önemli destek
Ünlü basketbolcu Dwyane Wade, gelirinin yüzde 50’sini LGBTİ+ hakları için çalışan bir vakfa bağışlamak üzere gökkuşağı renkleri ve LGBTİ+ haklarını destekleyici ifadelerden oluşan tişörtler satışa çıkardı.
18- “Cinsiyet / trans uyum ameliyatlarının ticarileşmesi suiistimal alanı yarattı”
LGBTİ+ dernekleri cinsiyet / trans uyum operasyonlarının ticarileşmesi hakkında ortak açıklama yayınladı.
Açıklamada ticari menfaatler için insanların hayatlarıyla ve umutlarıyla oynayarak yanlış bilgilerle yanlış yönlendirmeler yapan herkesin karşısında olunacağı belirtildi.
19- ODTÜ LGBTİ+ Dayanışması’na Öğrenci Barış Ödülü
ODTÜ LGBTİ+ Dayanışması, 1999’dan bu yana tüm Norveçli öğrenciler adına barış yaratmaya ve insan haklarını geliştirmeye önemli katkıda bulunan bir öğrenci veya öğrenci kuruluşuna iki yılda bir verilen Öğrenci Barış Ödülü’nü kazandı.
Öğrenci Barış Ödülü Komitesi ödülü “İnsan hakları savunucularına ve LGBTİ+ kişilere karşı giderek daha baskıcı hâle gelen bir Türkiye’de; cesaretleri, toplumsal değişim için uzun soluklu çalışmaları ve daha kapsayıcı bir eğitim için” diyerek duyurdu.
2019’da ODTÜ Rektörlüğü’nün çağrısı üzerine üniversite kampüsüne giren polis, 9. ODTÜ LGBTİ+ Onur Yürüyüşüne biber gazı ve plastik mermi ile saldırdı. Yirmiden fazla öğrenci ve bir öğretim görevlisi gözaltına alındı ve gece geç saatlerde serbest bırakıldı. 18 öğrenci ve bir akademisyene, 10 Mayıs 2019’da kampüste düzenlenen LGBTİ+ Onur Yürüyüşü’ne katılmaları gerekçe gösterilerek dava açılmıştı.
20- Polonya’da LGBTİ+’lar artan saldırılar kıskacında
Ülkedeki homofobik ve transfobik yasaların çoğalması, kadın hakları ve cinsiyet eşitliğine zarar veren diğer yasal ve politika değişiklikleri ile birlikte gerçekleşti.
9 Ağustos'ta da Polonya'nın başkenti Varşova'da bir süredir kasasında LGBT’leri pedofil olarak lanse eden fotoğraflar sergileyerek dolaşan kamyona LGBT aktivisti Malgorzata Szutowicz, nefret suçu içerdiği gerekçesiyle müdahale etti.
(EMK)
