Haberin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın
"2020 yılı, Kürt Sorunu başta olmak üzere bölgesel politikalarda şiddet eksenli politikaların takip edilmesi nedeniyle yaşam hakkı ve diğer haklar bakımından önemli ağır ihlallerin yaşandığı bir yıl olmuştur"
Türkiye İnsan hakları Vakfı (TİHV), 2020 yılı hak ihlalleri raporunu paylaştı.
Eylem Yıldızer, Cihan Deniz Zarakolu, Coşkun Üsterci'nin hazırladığı 356 sayfalık raporda, 2020 yılı içinde yaşanan hak ihlalleri sıralandı.
Rapora göre, 2020 yılında yaşam hakkı ihlal edilen en az 3 bin 291 kişi hayatını kaybetti.
68 çocuk iş cinayetinde öldü
Geçtiğimiz yıl 68'i çocuk en az 2 bin 427 kişi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi.
Raporda, Türkiye'de mülteci, sığınmacı ya da göçmen statüsünde en az 101 kişinin iş cinayetlerinde hayatını kaybettiği vurgulandı.
İhlallerin nedeni cezasızlık
"İhlallerin en önemli nedeninin", "etkin soruşturma ve kovuşturmaların yapılmaması, davaların büyük bir kısmının cezasızlıkla sonuçlanması" olduğu belirtildi.
Raporda, "Cezaya hükmedilen davalarda verilen cezaların ihlalin doğası ve sonucu ile orantısız ve caydırıcılıktan uzak olduğu bir gerçektir" ifadelerine yer verildi.
Raporda sıralanan ihlaller şöyle:
- 2020 yılında Türkiye içinde, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve Suriye’de güvenlik güçleri tarafından gerçekleştirilen operasyonlarda, en az 129 askerin, 11 polisin, 4 köy korucusunun, 37 sivil kişinin, 311 militanın öldüğü; 146 askerin, 3 polisin, 3 köy korucusunun ve 37 sivil kişinin yaralandı.
- 2020 yılı içinde 23 ayrı olayda yargısız infaz, dur ihtarı, rastgele ateş açma, cinsel saldırı sonucu intihara sürükleme ve polis baskınları sonucu 3'ü çocuk 15 kişinin yaşamını yitirdi, 3'ü çocuk 13 kişinin ise yaralandı.
- 4 ayrı olayda kara mayınları ve sahipsiz patlayıcılar sonucu 1 çocuğun yaşamını yitirdi, 2'si çocuk 3 kişinin yaralandı.
- 2020 yılı içinde polis veya jandarmaya ait araçların sebep olduğu tespit edilen 2 ayrı olayda toplam 2 çocuğun yaşamını yitirdiği, 1 kişinin yaralandı, 2 olay da operasyonlarınyoğun yaşandığı bölgelerde meydana geldi.
- 2020 yılı içinde gözaltına alındıktan sonra şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdiği tespit edilen kişi sayısı 1'dir. Aynı olayda 1 kişi de yaralandı. (Van Çatak'ta 11 Eylül 2020'de askerler Osman Şiban ve Servet Turgut'u helikopterden attı. Servet Turgut, tedavi gördüğü hastenede yaşamını yitirdi)
- 2020'de zorunlu askerlik yaparken en az 23 kişi şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi ve en az 25 kişi ise yaralandı.
- 5 kişinin yasadışı örgütler tarafından infaz edildiği 3 ayrı olay tespit edildi.
- En az 140 ayrı olayda en az 404 kişi işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldı ve en az 86 kişi yaralandı. Tespit edilen bu 139 olayın 22'si ev baskınları sırasında, 86'sı açık alanlarda ve 31'i resmi gözaltı merkezlerinde meydana geldi.
- 1 olayda ise zorunlu askerlik görevini yapan 1 kişi işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldı. 140 olayın 109'unda işkence ve diğer kötü muamelenin faili polistir. 13 olayda asker, 10 olayda bekçi, 7 olayda zabıta/özel güvenlik ve 1 olayda ise korucudur.
- En az 19 olayda ise kişiler polisin veya kendini polis/istihbaratçı olarak tanıtan kişilerin ajan olmaları yönünde baskılarına ve tehditlerine maruz kaldı.
- COVID-19 salgınıyla mücadele bir toplum sağlığı sorunu değil bir güvenlik sorunu olarak ele alındı. Sokağa çıkma yasaklarına uymadıkları, maske takmadıkları, sosyal mesafe kuralını ihlal ettikleri gerekçesiyle çok sayıda kişi sokakta kolluk kuvvetlerinin şiddetine, işkence ve diğer kötü muamelesine maruz kaldı.
- 4 il (Batman, Siirt, Iğdır ve Kars), 8 ilçe ve 4 belde olmak üzere 16 belediyenin HDP'li eş başkanı İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınarak yerlerine kayyım atandı.
- 1 ilde (Yalova) ve 2 ilçede (Erdek ve Menemen) CHP'li belediye başkanları İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırıldı, 1 ilçede (Ceyhan) belediye başkanının mazbatası Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından, hakkında kesinleşmiş hapis cezası hükmü olduğu gerekçesiyle iptal edildi.
NOT: 31 Mart 2019 tarihinde yapılan yerel seçimlerden 31 Aralık 2020 tarihine dek, 3 büyükşehir, 5 il, 32 ilçe, 7 belde belediyesi olmak üzere HDP'li 47 belediyeye, CHP'li 1 ilçe belediyesine kayyım atandı.
- 1 il ve 2 ilçede ise CHP'li belediye başkanları görevden alındı ancak kayyım ataması yapılmadı. 31 Mart'ta seçilmiş belediye başkanlarının/eş başkanlarının 34'ü tutuklandı, 14 belediye başkanı/eş başkanı hâlâ tutuklu. Ayrıca 3 ilde belediye meclisi üyesi 7 kişi ile 2 ilde il genel meclisi üyesi 9 kişi görevlerinden uzaklaştırıldı.
- 2020 yılında eylem ve gösterilerde 2014 kişi fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alındı, en az 65 kişi yaralandı, 1'i çocuk olmak üzere 9 kişi tutuklandı.
- 100 kişi adli kontrol şartıyla, 77 kişi yurtdışı yasağıyla serbest bırakıldı. Ayrıca en az 335 kişiye katıldıkları eylem ve etkinliklerde "Covid-19 kapsamında alınan önlemlere uymadıkları" gerekçesiyle toplam en az 790.490 Türk Lirası para cezası uygulandı.
- Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek en az 616 kişi gözaltına alındı, 11 kişi tutuklandı, 16 kişi adli kontrol şartıyla, 1 kişi yurtdışına çıkış yasağıyla serbest bırakıldı.
- En az 147 kişi hakkında sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek soruşturma başlatıldı. Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek açılan 12 davada 5 kişi 20 yıl 4 gün hapis cezası ile cezalandırıldı, 3 kişi ise beraat etti.
- "Cumhurbaşkanı'na hakaret" iddiasıyla 2020 yılında en az 24 kişi gözaltına alındı, 2 kişi tutuklandı.
(RT)
