2019 yılı, bir öğrenciye “algı oluşturma soruşturmasıyla” başlamıştı, biterken de bu kez gazeteciler algıları bozmakla suçlandı.
Algılarımızı bizzat bozan 2019 yılında haklarımızın nasıl ihlal edildiğine dair haberleri, en absürt örnekleriyle derledik…
Ocak
* Fotoğraf: Çiçek Tahaoğlu
Burhaniye Cezaevinde avukatlarıyla birlikte tutuklu bulunan Cemil Kurt, bianet’in hukuki durumunu haberleştirmesinden bir ay sonra tahliye oldu. Avukatlarından Naim Eminoğlu ise “Kuzey Kore’ye turistik ziyarette bulunduğu” için 26 ay tutuklu kaldı.
“Damat konuşuyor döviz yükseliyor”
Avukat Mesut Karavelioğlu, sosyal medyada “Damat konuşuyor, döviz yükseliyor” yazdığı için “Sermaye Piyasası Kurulu’na muhalefet” ile suçlandı. Savcılık ifadesinde, ekonominin durumuna dair sıradan bir vatandaş gibi serzenişte bulunduğunu, bu sözleriyle maddi menfaat elde etmediğini, yazdıklarının da yalan olmadığını söyledi.
Diyarbakır’da polis kurşunuyla hayatını kaybeden 12 yaşındaki Helin Şen’le ilgili tazminat davasında mahkeme, İçişleri Bakanlığının aileye 314 bin lira tazminat ödemesine karar verdi. Şen'i vuran polise ise 4,5 yılın ardından, “taksirle öldürmek” suçlamasıyla dava açılabildi.
Şubat
Tahir Elçi cinayeti hala “faili meçhul”
Forensic Architecture adlı kuruluş, Tahir Elçi’nin vurulma anını üç boyutlu dijital modellemeyle canlandırdı ve olay yerindeki polislerin kuvvetli suç şüphesi taşıdığını saptadıklarını açıkladı. Yıl bitiyor ancak halen bir dava açılmış değil…
Enflasyon ve hapishane politikalarının birleşimi mahpusların sebze meyve talebini de etkileri: Van Hapishanesinden bianet’e yazan tutuklu Murat Kaymaz, “Hapishane idaresince satılan sebze-meyve fiyatları her hafta değişiyor. İstediğimiz birçok çeşit ise ‘yok’ denilerek getirilmiyor. Sebze ve meyve olarak nelerin satılıp satılmayacağını önceden bilmek mümkün değil…”
Mart
Tutuklu bulundukları hapishanede kötü muamele, darp ve çıplak aramaya maruz kalan çocuklarla ilgili “kötü muamele yasağının” ihlal edildiğine karar veren AYM, toplam 90 bin lira tazminata hükmetti.
Anayasa Mahkemesi ayrıca, gözaltına alınırken “Katil polis hesap verecek” sloganı artan öğrencilerin, kişisel hakaret etme amacıyla değil eleştiri amacıyla bu sözü söylediğine hükmetti.
TIKLAYIN – Anayasa Mahkemesi: “Katil Polis” Sloganı Rahatsız Edici Eleştiri
Avukatlara 159 yıl 1 ay 30 gün hapis
* Çizim: Murat Başol
Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) ve Halkın Hukuk Bürosu’ndan (HHB) avukatların yargılandığı davada mahkeme karar açıkladı; avukatlara 18 yıl 9 ay ile 3 yıl 1 ay 15 gün arasında hapis cezaları verildi. ÇHD Başkanı Selçuk Kozağaçlı, kendisini 11 yıl 3 ay hapse mahkum eden mahkeme heyeti başkanına, “kişilik haklarını ihlal ettiği” gerekçesiyle 5 bin liralık manevi tazminat davası açtı.
TIKLAYIN - “Sayın Başkan, Sevgili Olsanız Çekilmezsiniz”
Barış akademisyenleri için emsal karar
Sosyal medya paylaşımlarına beraat veren istinaf mahkemesinin kararından: “Düşünce ve basın özgürlüğü, sadece lehte olan veya zararsız görülen ‘düşünceler’ için değil, devletin aleyhinde olan, rahatsız eden haber ve düşünceler için de uygulanır.”
Nisan
8 yaşındaki çocuğun gözaltında tutulmasına tazminat
Beyoğlu polis karakolunda iki gün tutulan ve annesinin masada uyurken bulduğu 8 yaşındaki çocuğun AİHM başvurusu sonuçlandı. Türkiye çocuğa, 7 bin 800 Euro tazminat ödeyecek.
"Bize içeride, size dışarıda kolay gelsin"
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesi (istinaf), davada 25 Nisan 2018’de verilen mahkumiyet kararlarını onadı. Beş yılın üzerinde hapisle cezalandırılanların dosyayı Yargıtay incelemesine giderken, beş yılın altında ceza verilen Güray Öz, Musa Kart, Hakan Kara, Önder Çelik, Kadri Gürsel, Bülent Utku, Mustafa Kemal Güngör ve Emre İper’in cezasının infazına başlandı.
Mayıs
Gezi direnişinde öldürülen Ethem Sarısülük ile ilgili dosya, AYM’ye taşındı. Başvurunun, “polis cinayetlerinin cezasız bırakılması politikasına son verilmesi amacıyla sürdürülen mücadeleye katkı sunması” da amaçlandı.
Hakimleri “husumet beslemekten” HSK’ya şikayet ettiler
“İşimizi istiyoruz” eylemleri yargı tarafından sık sık kesintiye uğratılan öğretmenler Nursel Tanrıverdi ile Selvi Polat, Bakırköy’deki sulh ceza hakimleri ile savcıları Hakimler ve Savcılar Kurulu’na şikayet etti. HSK’ya ilettikleri dilekçede, eylemlerinin yasaya aykırı olmadığı birçok beraat kararıyla onanmasına rağmen, “hakimliğin bu meseleyi kişiselleştirerek keyfiyete çevirmesi, tutuklayıp bırakarak ceza verme, burun sürtme kastıyla hareket etmesi” nedeniyle bu şikayetin yaptılar.
“Çıplak arama” kararı
Anayasa Mahkemesi, çıplak aramaya maruz kalan bir kadının başvurusunda, “kişinin maddi ve manevi varlığını koruma hakkının ihlal edildiğine” karar verdi. Kararda, “iç beden muayenesi” olarak adlandırılan işlemin, ancak savcı ve / veya hâkim kararı ile yapılabileceği, ayrıca işlemi doktor veya sağlık görevlisi dışında başka bir kimsenin yapamayacağı belirtildi.
Urfa, Halfeti’de gözaltına alınanların işkenceye maruz kaldığına iddialarla ilgili bianet’e bilgi veren avukat Ergin Sözen: “Hakim, savcılığa tavsiyede bulunarak, şüphelilerin, tutuldukları Urfa Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şubesinden başka bir yere gönderilmeleri gerektiğini ifade etti. İşkence o kadar bariz ki hakim bile şikayeti zapta geçirmek zorunda kaldı.”
TIKLAYIN - AYM’den “Berkin Elvan” Başvurusuna Ret: Üst Düzey Görevlilerin Sorumluluğu Yok
AYM, Berkin Elvan’ın ölümüne dair kamu görevlilerine soruşturma izni verilmemesiyle ilgili başvuruyu “dayanaktan yoksun” bularak reddetti. Başkanvekili Yıldırım'dan karşıoy: “Aile çocuklarının ölümüne çaresizlik içinde tanık oldu.”
Haziran
AYM’den polis şiddetine iki ayrı tazminat kararı
Bir çocuğun haksız şekilde gözaltında tutulup ardından imza vermek zorunda kalmasına dair aldığı 150 liralık manevi tazminatı az bulan Anayasa Mahkemesi, 5 bin lira tazminata hükmetti.
Dolmabahçe’de katıldığı eylemde maruz kaldığı polis şiddetinin ardından hamileliği sonlanan kadının da AYM başvurusu sonuçlandı. Mahkeme hem 17 bin 500 lira tazminata hem yeniden yargılama yapılmasına hükmetti.
“Biz yenilirsek kalkar yine deneriz…”
Hozat Halk Eğitim Merkezi eğitmenlerinden Evrim Çakmak, merkezin sosyal paylaşım grubunda Fidel Castro’nun fotoğrafıyla şu sözü paylaştıktan sonra "Cumhurbaşkanına hakaret ettiği" gerekçesiyle işten çıkarıldığını açıkladı: “Biz yenilirsek kalkar yine deneriz, diktatörler yenilirse sonları olur."
Temmuz
TIKLAYIN - 15 Yaşındaki Kız Çocuğu 12 Gün Sonra Serbest
Urfa’da 12 gün boyunca ailesiyle birlikte gözaltında tutulan 15 yaşındaki kız çocuğu nihayet “yurtdışına çıkış yasağıyla” serbest bırakıldı.
Gezi direnişi sırasında Ali İsmail Korkmaz’ın öldürüldüğü Eskişehir’deki sokakta darp edilen Doğukan Bilir’le ilgili kararını açıklayan AYM, eziyet yasağının ihlal edildiğine ve 25 bin lira manevi tazminata hükmetti.
“Hayata Dönüş”te 20 yıl sonra söylenenler
TIKLAYIN – "Teslim Ol" Çağrısı Operasyon Başladıktan Sonra Yapıldı
19 Aralık operasyonunun yargılandığı davanın sanıklarından, eski asker Bayram Tetik: “Operasyon başlamıştı, silah sesleri duyuluyordu, gaz bombaları atılmıştı. Bundan yaklaşık bir saat sonra ‘Teslim olun’ çağrısı yapıldı.”
Ağustos
TIKLAYIN - “Vicdani Kanaatle” Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis
“28 yaşındayım. Tutuklanana kadar İstanbul, Esenyurt’ta ailemle birlikte yaşıyordum. Yoksul bir ailenin dört çocuğundan biri olarak çocukluğum ve gençliğim aileme katkı sunmak için manav çıraklığından seyyar kahvaltı tezgahtarlığına kadar çeşitli işlerde çalışmakla geçti.”
Tanık ifadelerine dayanılarak “Anayasayı ihlal” suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis ile cezalandırılan Koçak, adil yargılanma hakkı talebiyle 3 Temmuz’da açlık grevine girdi. Halen de açlık grevinde…
“Hani, nerede kaldı senin avukatlık”
Avukat Ahmed Buğra Çelik, Antalya’da evinin önünde polislerce darp edildi, hakaret ve küfre maruz kaldı; “Polis ‘Si…r git kime şikayet edeceksen et’ dedi…”
Üçüncü direnişinde
Türkan Albayrak, Kanun Hükmünde Kararname ile işten atıldığından beri, Sarıyer Kaymakamlığı’nın yanındaki parkta direniyor: “AKP beni üç kez işten attı, yine direnişteyim”
Eylül
İzmir, Seferihisar’da iki işçi düşerek hayatlarını kaybetti. İş cinayetiyle ilgili bianet’e konuşan inşaat işçisi Kıyas Kalın: “O gün işbaşı yapmışlardı. Daha isimlerini bile doğru dürüst bilmiyorduk” dedi.
Devlet “paşalarını” korudu
Kızıltepe JİTEM davasının Ankara 5. Ağır Ceza Mahkemesinde görülen 19. duruşmasında mahkeme kararı açıkladı: Beraat ve zamanaşımı… Karar öncesi konuşan müdahil avukatlarından Nuray Özdoğan’ın şu sözleri de karşılığını bulmuş oldu: “Sanıklar halen devletin güvencesi altında değillerse adil bir karar çıkacağına inanıyoruz.”
TIKLAYIN - Devlet “Paşalarını” Korudu
Mardin’in Kızıltepe ilçesinde 1992-1996 yılları arasında 22 kişinin öldürülmesi ve zorla kaybedilmesine ilişkin dokuz kişiye açılan dava da benzerleriyle aynı akıbeti paylaştı.
Yargı reformundan, ABD’deki en tartışmalı ve hatalı mahkumiyetlere yol açan uygulamalardan biri olan “ceza pazarlığı” çıktı.
TIKLAYIN - Ceza Yargılamasında Duruşma Yerine “Dilekçe”
Yine reform paketiyle, duruşmaları dilekçeye indirgeyen ve savcı görüşü zorunluluğunu kaldıran “basit yargılama usulü” asliye ceza mahkemelerindeki bazı yargılamalarda uygulamaya kondu.
Ekim
Yargı reformu tartışması bu ay da devam etti, pakette soruşturma evresindeki tutukluluk 2 yılla sınırlandırıldı ve bu değişiklikle tutukluluğun azaltıldığı iddia edildi ancak dava açılmasıyla tutukluluk üst sınırı, halihazırda olduğu gibi yine 5 yıl olarak kaldı.
TIKLAYIN - Tutukluluk Süresi 5 Yıldan 5 Yıla "Düşürüldü"
Paket, 24 Aralık’ta yasalaştı ve sosyal medya yargılamaları gibi davaların görüldüğü asliye ceza mahkemelerinde “Basit Yargılama” yürürlüğe girdi.
TIKLAYIN - Duruşmasız Yargılama, Savunmasız Sanık, Mütalaasız Hüküm
Konuyu bianet’e yorumlayan avukat Güçlü Sevimli, uygulamayla yargılama faaliyetinin tamamen ortadan kaldırılacağını söyledi.
Ankara Güvenpark’ta 2 yıl önceki basın açıklamasına katılmak isteyen Zeynal Danacı’nın kolu, Ankara Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şube Müdürlüğünde görevli polis E.T. tarafından kırılmıştı. Polise açılan davanın ilk duruşması Ekim 2019’da görüldü, Danacı’nın kolunu “yasal sınırlar içinde kırdığını” söyledi.
ÇHD davasında kararını açıklayan istinaf mahkemesi itirazları “kanaatine dayanarak” esastan reddetti, avukatların 159 yıllık cezası kesinleşti.
Kasım
Gazetecilik okullarında öğretilen haber örneği gerçek oldu: Bir kadın polis, Yüksel Caddesinde “İşimi istiyorum” eylemi yapanlardan Nazan Bozkurt’un bacağını ısırdı. Bozkurt, 8 Haziran 2018’deki gösteride de gözaltına alınmış bu sırada darp edilen ve yumruklanan Bozkurt’un elmacık kemiği kırılmış, polisler hakkında ise takipsizlik kararı verilmişti.
AYM’den “emsal” kararlar
ESP ve SGD faaliyetlerine katıldığı için “örgüt üyeliğinden” mahkum edilen Ahmet Urhan’ın başvurusunu değerlendiren AYM, sadece yasal bir örgütün faaliyetlerine katılmanın mahkumiyet sebebi olmasını hukuka aykırı buldu.
Üniversitede pankart açtıkları için cezalandırılan öğrencilerle ilgili kararını açıklayan AYM: “Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı, sadece toplumun geneli tarafından kabul gören görüş ve fikirleri korumakla yetinmez.”
AYM, Milli Eğitim Bakanının Eğitim-Sen’li öğretmenlerce örgütlü bir şekilde alkışlanarak protesto edilmesinin cezalandırılmasını örgütlenme özgürlüğünün ihlali saydı.
Bir gazetecinin diğer bir gazeteci hakkında açtığı hakaret davasıyla ilgili hükmünü açıklayan Anayasa Mahkemesi, “Basın özgürlüğü bir dereceye kadar abartıya hatta kışkırtmaya izin verecek şekilde geniş yorumlanmalı” dedi.
Atının üzerinde sınırı geçerken sırtından vurulan İranlı S.K. “Vay babam” diyerek düşmüş ve yanına gelen köylünün elini tuttuktan sonra hayatını kaybetmişti. Askeri mahkemenin takipsizlik kararı, yaşam hakkı ihlali sayıldı.
Katıldığı cenaze ve sonrasındaki eylemler nedeniyle 10 ay hapis cezası alan Atalay’ın ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar veren AİHM, Türkiye’yi 7 bin Euro tazminata mahkum etti.
14 yıllık işkencede ölüm davası
14 yıl önce askeri cezaevinde tutukluyken işkenceyle öldürülen ve hakkında “kaos ortamı yaratmaya çalışmıştı” diye tutanak tutulan zorunlu erle ilgili dosyada kararını açıklayan AYM, yaşam hakkının ve işkence yasağının ihlal edildiğine hükmetti.
Özel yetkili savcıları hatırladınız mı?
TIKLAYIN - Başsavcılık, İsimsiz İhbarla Usulsüz Telefon Dinlemesini Soruşturmadı
Dönemin “özel yetkili savcılarınca” isimsiz ihbarlar gerekçe gösterilerek yapılan telefon dinlemesinde ihlal kararı veren AYM, savcılığın TİB’in bu dinlemedeki rolünü soruşturmadığını ifade etti.
Mahkemeler bildiğiniz gibi
TIKLAYIN - “İnternet Gazeteciliğini Biraz Anlatır mısın”
BirGün’den gazetecilerin yargılandığı davada mahkeme, gazetecilerin kaldığı oteller ve aynı tarihlerde o otellerde kalmış olan kişilerin “FETÖ ile iltisakının bulunup bulunmadığının” araştırılmasına karar verdi.
Bilirkişi: Berkin Elvan’ı vuran polis bilinçliydi
Berkin Elvan davasına sunulan Jandarma bilirkişi raporunda, Zet silahını ateşleyen sanık polisin, biber gazı kullanmada “bilinçli olduğu” sonucuna varıldı. Rapora göre olay yerinde ve saatinde göstericilerin eylemi de yoktu.
Aralık
“Hapishane idaresinin karışmadığı bir tek kuşların cinsel yaşamı kalmıştı, ona da müdahale ettiler. Ekim ayında dişi kuş almak için talepte bulundum. Bir süre sonra gelip ‘Dişi kuş beslemek yasaklandı’ dediler. Görevli memur yasağa gerekçe olarak kuşların çiftleşmesini gösterdi. aynı kafeste sadece erkek kuşların birlikte bulunmasına karar vermişler!” (Van Yüksek Güvenlikli Cezaevinden Mecit Şahinkaya’nın mektubundan)
Komisyon, ihraç edilen öğretmen Engin Karataş’ın başvurusunu işten çıkarıldıktan sonraki eylemlerini gerekçe göstererek “devlete sadakat” ilkesi gereği reddetti; Karataş: “İşimi istiyorum” eylemlerine açılan davaları işten atma sebebi yaptılar.
TIKLAYIN - “Soğuk Suyla” Molotof Kokteyli Hazırlanır mı?
“Tam tespit edilemese de eyleme katıldığı kuvvetle muhtemel” kararıyla 13 yıl 1 ay 15 gün hapse mahkum edilen Sefa Başak’ın Molotof kokteyli hazırladığına, başkalarının telefon görüşmesinde geçen “soğuk su” ifadesinden ulaşılmıştı.
TIKLAYIN - Bir Devlet Projesi Daha Nihayete Erdi
Sanıksız devam edip sanıksız sonlanan Ankara faili meçhuller davası, diğer benzer davalardaki gibi, Mehmet Ağar dahil tüm sanıkların beraatıyla bitti.
TIKLAYIN - “Hayata Dönüş Operasyonu” Yargıda Tamamlanıyor
Hayata Dönüş Operasyonu’nda Bora ve Atmaca planlarının uygulandığı, bir uzman çavuş ile dört mahkumun öldürüldüğü Ümraniye Cezaevi davasında yargılanan askerler, “kanıt bulunamadığından” beraat etti. Beş ölüm “faili meçhul” kaldı.
Otizmli çocuğa işkence
Otizmli çocuğu darp etmekle yargılanan spor öğretmeninin avukatı “Asıl müvekkilim mağdur oldu” dedi. Bilirkişi raporunda da çocuğun fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kaldığı ifade edildi.
İyi haberle bitirelim: “Örgüt üyeliği” mahkûmiyetinde emsal karar
Fiziksel şiddete başvurmamış bir örgütün yayınlarında “ahlaki baskı kullandığı için” terör örgütü sayılmasıyla ilgili AİHM, “Kanunsuz suç ve ceza olmaz” diyerek bu örgütle bağlantılı “örgüt üyeliği” cezası verilmesini ihlal saydı. (AS)
