Wikileaks'ten iPad'e, Facebook'tan Google'a 2010'da bilişimin gündem başlıkları arasında yer almadığı bir gün yaşanmadı dersek abartmış olmayız. 2011 de medyanın bilişimdeki gelişmelerle değişip dönüştüğü bir yıl olacak. Buyrun derlememize:
Yüz Wikileaks açılacak, bin fikir yarışacak
Hiç kuşkusuz Wikileaks 2010'a damgasını bir internet platformu oldu. Site, 2011 ve izleyen yıllarda bir medya türü olarak olarak "diğerleri"ne örnek olacak (http://bianet.org/bianet/biamag/126386-kendi-wikileaksinizi-kurmak-icin-10-ucretsiz-uygulama). Daha bu yıl bitmeden bazı örneklerini görmeye başladık bile: Openleaks , Brusselsleaks, and Tradeleaks...
Wikileaks kapatılsa dahi bu modeli takip eden diğer platformlar yayına devam edecek. Peki bunların başarı şansı ne? Sorunun yanıtı Biamag'dan bir alıntıda: "Wikileaks ve bu örneği izleyecek platformlar, aracıları ortadan kaldırıp milyarlarca insana doğrudan ulaşabilecek konuma ilerledikleri sürece başarılı olacaklardır." (Wikileaks, Demokratikleşme, Saydamlık ve Aydınlanma, Nihat Halıcı, 27 Kasım 2010)
Medya dünyasında birleşme ve satın almalar
Yılların kurumsallaşmış medya kurumları ile henüz birkaç yılı geride bırakmış internet yayınları birleşiyor. 12 Kasım 2010'da, 80 yıllık ve 2 milyon tirajlı haftalık dergi Newsweek, "The Daily Beast Newsweek Publishing" adı altında, henüz 2008 yılında kurulan The Daily Beast sitesiyle birleştiğini ilan etti. AOL ise 28 Eylül 2010'da ünlü teknoloji blogu TechCrunch'ı bünyesine kattığını duyurdu.
2011 yılında da devam etmesi beklenen bu satın alma ve birleşmeler, internetin gelişimiyle birlikte „yeni medya"nın da öneminin ne kadar arttığını ortaya koyuyor. Yeni ve gelişkin cihazlarla güçlenen teknik altyapı, yeni medyaya güç katarken, yalnızca gazete, dergi, TV gibi eski mecralarda boy gösteren kuruluşların "kan kaybını" hızlandıracak. Süreç, yeni ve sürpriz birleşmeleri gündeme getirebilecek.
Bayinizden ısrarla isteyiniz: iPad gazetesi
Apple, iPad cihazıyla yeni bir medya mecrasını açtı. 2010'da 16 milyona yakın tablet bilgisayar satıldı. Bunun yüzde 85'lik gibi ağırlıklı kısmını iPad meydana getirdi. 2011'de bu rakam iki katına çıkacak.
iPad'e özel hazırlanmış uygulama çıkaran medya kuruluşlarının sayısı yeni yılda da artacak. Bu alanda öncülüğü Wired dergisi ( http://www.wired.com/ )yapmıştı. Virgin grubu da Project adı verilen iPad dergisi, The New York Times'da News.me uygulamasıyla iPad yayıncıları arasına katılacağını duyurdu.
2011'in ilk aylarında yayına hazır hale gelmesi beklenen Rupert Murdoch'a ait News Corp'un The Daily uygulamasının akıbeti belki de en çok ilgiyle takip edilecek. The Daily için deneyimli gazetecilerden kurulu özel bir kadro kuruldu. Multimedyal içerik için teknik destek de tamam. Sıra The Daily'i 99 sente satmaya... The Daily'nin başarısı, yine iPad uygulamalarının önünü açacak.
Lokasyon bazlı uygulamalar
2010 başında kime sorsanız lokasyon bazlı uygulamaların büyük patlama yapacağını söylerdi. Nitekim gözler bu alanın kıdemlileri Foursquare , Gowalla ve SCVNGR'deydi. Geçen aylarda bunlara Facebook Places de eklendi. Google da HotPot'u duyurdu.
Ama "un var, yağ var, şeker var, helva yapamıyoruz" misali, 2010 devrildi gitti, lokasyon bazlı uygulamalarda bir türlü beklenen patlama olmadı. Lokasyon bazlı uygulamaların kullanım oranı hâlâ yüzde 4'ler seviyesinde... Demek ki lokasyon bazlı uygulamaları kullanıcı açısından cazip kılacak bir şeyler eksik. 2011'de beklenen çıkış "lokasyona bağlı haber uygulamaları" ile birlikte gelebilir. Kullanıcıya check-in yaptığı mekâna bağlı olarak bilgi aktaran uygulamalar, 2011'e damgasını vurabilir.
Sosyal medya devri
11 Aralık 2010 tarihli Biamag'da yayınlanan Beta Modunda Gazeteler, İçerik DJ'ine Dönüşen Gazeteciler başlıklı yazıda internette yaşanan dönüşüm gayet somut şekilde özetlenmişti:
"İnternet'te bir devir kapanıyor: Arama kültürünün egemen olduğu internet kullanıcıları kayboluyor. Bunun yerine adres ve bağlantılarla sosyal ağını yönlendiren gönderi kültürü kendini ortaya koyuyor. Şifrelerle konuşmadan söyleyecek olursak: Google için altın bir çağ kapanırken, Facebook çağına adım atıyoruz."
Bu tezi sayılarla destekleyecek olursak: 2010'da Amerikalı internet kullanıcısının her dört tıkından (pageviews) biri Facebook'un hesabına yazıldı. Facebook ve diğer platformların artan önemiyle birlikte sosyal medya uzmanlarının sayısı ve bunlara addedilen önem, 2011'de daha da artacaktır.
Newsonomics kitabıyla adını duyuran ABD'li medya analisti Ken Doctor, iki önemli eğilime dikkat çekiyor:
* Facebook ve Twitter artık Google'a kıyasla daha ciddi oranda ziyaretçi gönderen platformlara dönüştüler. Özellikle "yeni medya" sınıfına giren internet platformları, ziyaretçileri/kullanıcıları ile arama motorları üzerinden kavuşuyorlar.
* Bir başka eğilim, sosyal medyanın gönderdiği ziyaretçinin "daha sıkı okur" olması. Arama motoru üzerinden siteye "düşen" ziyaretçi birkaç tıkın ardından kaybolurken, sosyal medya kullanıcısı daha uzun süreyle kalıyor, içeriği daha ayrıntılı şekilde inceliyor.
"Vatandaş gazeteciliği"nin önemi artacak
20-30 yıl öncesiyle kıyaslandığında hemen herkesin cebinde müthiş cihazlarla dolaşıyoruz. 60'larda, 70'lerde amatör de olsa bir fotoğraf makinesi edinmek bir meseleydi. Fotoğrafı çektikten sonra bir de tab ettirmesi vardı. Şimdi bırakın fotoğrafı, yüksek çözünürlüklü videoyu çektikten hemen sonra e-posta eki olarak dünyanın her yerine gönderebiliyorsunuz.
Akıllı telefonlar ve mobil internetin yaygınlaşıp ucuzlamasının dolaylı etkilerinden biri de "vatandaş gazeteciliği" üzerinde olacak. Reuters Gazetecilik Enstitüsü'nün araştırması, dijital dünyadaki gelişmelerin bir zamanların baş tacı yurtdışı muhabirlerin önemini azalttığına dikkat çekiyor. Kurumsal medya organları, sosyal medyada platformlarında paylaşılan belgelere yer verme konusundaki ihtiyatlı tutumlarını biraz daha gevşetmek zorunda kalacaklar.
Oturma odalarına İnternet TV geliyor
Google TV, iTV, Boxee Box ve diğerleriyle birlikte İnternet TV bu yılın en çok konuşulan başlıklarından oldu. 2011'de yıllardır kanımsayıp bildiğimiz TV değişmeye devam edecek. Reklamdaki aslan payı erimeye başlayacak.
İnternet erişimi olan TV'ler katılımcı programların önünü açacak. Diğer taraftan internet videosunu ekranlara taşıyacak.
Dijital küratörlerin sayısı artacak
Biamag'ın 4 Aralık 2010 tarihli Kendi Wikileaks'inizi Kurmak İçin 10 Ücretsiz Uygulama başlıklı yazıda "en az iki farklı kaynaktan gelen veri ve içeriğin yeni bir sayfada kombine edilerek birleştirilmesi" yöntemine dayanan Mashup türünü tanıtmış, bir Mashup editör uygulaması olan Yahoo! Pipes'a yer vermiştik.
Mashup türü, kullanıcı artık medyanın odağında kendisini görmek istediği için ilgi görüyor. Storify, Flipboard ve Pulse gibi uygulamalar, en ciddi siyasi haberlerle sosyal medya hesabınızdan ulaşan mesajları harmanlayıp online dergi lezzetinde sunuyor. Bir sayfada euronun borç kriziyle ilgili Bianet'ten alınan içerik gösterilirken, hemen izleyen sayfada arkadaşınızın Akçay tatilinden geçtiği fotoğraflar yer alıyor. Sosyal medyanın gelişimiyle birlikte "bilgiyi seçip küratörlüğünü yapan içerik DJ'leri"nin sayısı da artacak.(NÇ/BB)
