Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) tarafından hazırlanan "Ölüm Cezası Raporu 2011"deki verilere göre 2011'de dünya çapında 198 ülkeden 20'sinde infaz gerçekleştirildi ve en az 676 kişi öldürüldü.
Raporda verilen bilgilere göre 2011 sonunda dünya çapında 18 bin 750 kişi idam cezasının infazını beklerken İran'da fiili livata ve zinanın da aralarında bulunduğu suçlardan, Pakistan'da dine küfretmekten, Suudi Arabistan'da büyücülükten, Kongo Cumhuriyeti'nde insan kemiği kaçakçılığından ve 10'u aşkın ülkede uyuşturucu suçlarından dolayı insanlar idam edildi.
Çinde binlerce infaz gerçekleştirildiği tahmin ediliyor
Uluslararası Af Örgütü'nün raporunda en fazla idamın yaşandığı Çin'de infaz sayısının gizli tutulduğu ancak binlerce infaz gerçekleştirildiğinin tahmin edildiği vurgulandı.
"2011'de Çin'de binlerce kişi infaz edildi ve bu sayı tüm dünyada gerçekleşen infazların sayısından fazla. Ölüm cezası konusundaki rakamlar ülkede bir devlet sırrı. Uluslararası Af Örgütü, Çin'deki halka açık kaynaklardan elde ettiği rakamları, gerçek rakamları ağır bir şekilde azımsadığı için, yayımlamaya son verdi."
"Hareket, son dört yılda yasada ve uygulamada yapılan çeşitli değişikliklerin sonucunda ülkede ölüm cezası uygulamasında gözle görülür bir düşüş yaşandığı iddialarını teyit etmek için Çin yetkililerinin infaz edilenler ve ölüm cezasına mahkum edilenlerle ilgili verileri yayımlaması talebini yeniledi."
İran'da üç çocuk idam edildi
Raporda en az 360 infazın gerçekleştiği İran'la ilgili olarak ise ülkede ölüm cezasının kapsamı ile ilgili açıklama yapılmadığına dikkat çekilerek, İran yönetimi tarafından resmi olarak kabul edilmemiş infazların gerçekleştiğine dair güvenilir raporlara sahip olunduğunun altı çizildi ve resmi rakamların iki katı oranında infaz gerçekleştirildiği belirtildi.
"İran'da en az üç kişi 18 yaşının altındayken işlediği suçlar yüzünden infaz edildi. Bu durum uluslararası hukukun ihlali anlamına geliyor. İran'da dört tane daha, Suudi Arabistan'da ise bir tane teyit edilmemiş çocuk suçlunun infaz edildiği bildirildi."
Orta Doğu'da gerçekleştirilen infazlarda 2010'a oranla yaklaşık yüzde 50 oranında artış olduğunun kaydedildiği raporda Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki infazların yüzde 99'unun dört ülkede gerçekleştirildiği ifade edildi:
"Irak (en az 68 infaz), İran (en az 360 infaz), Suudi Arabistan (en az 82 infaz) ve Yemen (en az 41 infaz). Sadece İran ve Suudi Arabistan'daki kayıt altına alınan gerçekleşmiş infaz sayısı 2010'a kıyasla 149 kişilik artış gösterdi."
ABD'de gözle görülür azalma var
Raporda Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) 2011'de 43 kişinin idam edildiği belirtilirken ülkede 10 yıl öncesine kıyasla infazların ve yeni verilen ölüm cezalarının sayısında gözle görülür bir düşüş yaşandığı belirtildi.
İki kişinin idam edildiği Belarus dışında Avrupa'da idam cezası uygulanmazken Pasifik'te de sadece Papua Yeni Gine'de bu ceza uygulanıyor.
İnsanların infaz edildiği ya da ölüm cezasına mahkum edildiği ülkelerin çoğunluğunda davaların uluslararası adil yargılanma standartlarında gerçekleşmediğinin ifade edildiği raporda aralarında Çin, İran, Irak, Kuzey Kore ve Suudi Arabistan'ın da olduğu bazı ülkelerde işkence ve diğer tehditlerle "itiraf" alındığı da belirtiliyor.
"Dünyanın en zalimane cezasına son vermenin zamanı geldi"
Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Salil Shetty, ülkelerin büyük bir çoğunluğunun ölüm cezasını kullanmaktan vazgeçtiğini belirterek, uygulamaya devam eden ülkelerin liderlerine şu mesajı iletti:
"Bu konuda dünyanın geri kalanına ayak uyduramıyorsunuz ve dünyanın en zalimane, insanlık dışı ve onur kırıcı cezasına son vermek için adım atmanızın zamanı geldi."
Shetty, 2011'de infaz gerçekleştiren az sayıda ülke arasında bile aşamalı bir gelişme gördüklerini, bu gibi adımların artmasının ölüm cezasının sonunun geleceğinin göstergesi olduğunu söyledi.
"Bu bir gecede olmayacak ama ölüm cezasının tarihe karışacağı günü görme konusunda kararlıyız."
Bölgesel özetler
Kuzey ve Güney Amerika: ABD yine Kuzey ve Güney Amerika'da infaz gerçekleştiren tek ülke oldu. Ölüm cezasını uygulayan 34 eyaletten 13'ünde toplamda 43 kişinin infaz edildiği kayıtlara geçti. Bu da 2001'den bu yana üçte bir oranında düşüş yaşandığı anlamına geliyor. 2011'de 78 yeni ölüm cezasının verildiği kayıtlara geçti. 2001'den bu yana bu sayı yarıya düştü.
Karayipler: İnfaz gerçekleşmeyen bu bölgede, yeni ölüm cezaları veren ülkelerin sayısında da düşüş gözlemleniyor. Sadece üç ülkenin toplamda altı ölüm cezası verdiği biliniyor: Guyana, Saint Lucia ve Trinidad ile Tobago.
Asya-Pasifik: 2011'de bölgede ölüm cezasının yasallığını sorgulayan olumlu işaretler oldukça belirginleşti. Çin'de gerçekleştiğine inanılan infazları saymazsak, Asya-Pasifik bölgesinde yedi ülkede en az 51 kişinin infaz edildiği bildirildi. Bölgede 18 ülkede en az 833 yeni ölüm cezasının verildiği biliniyor.
Pasifik alt bölgesi, Papua Yeni Gine'de gerçekleştirilen beş infaz dışında ölüm cezası verilmeyen bir bölge. Singapur'da hiçbir infaz gerçekleşmezken, Japonya'da 19 yıldır ilk kez hiçbir infazın gerçekleşmediği bir yıl oldu. İki ülkedeki yetkililer de daha önceki dönemlerde ölüm cezasını şiddetli bir şekilde destekliyordu.
Güney Afrika: 2011'de gözle görülür gelişme gerçekleşti. Benin ölüm cezasını kaldırmayı hedefleyen Birleşmiş Milletler (BM) sözleşmesini kabul eden yasayı onayladı. Sierra Leone infazlarla ilgili resmi moratoryum açıklarken Nijerya da bu moratoryumları onayladı.
Gana'daki Anayasa Denetim Komisyonu ölüm cezasının kaldırılması tavsiyesinde bulundu. Afrika'da Sahra Çölü'nün güney bölümündeki üç ülkede -Somali, Sudan ve Güney Sudan- en az 22 infaz gerçekleşti. Bölgedeki 49 ülkeden sadece 14'ü hala ölüm cezası uyguluyor.
Orta Doğu ve Kuzey Afrika: 15 ülkede 750 ölüm cezası verilirken, bunlardan sekiz ülkede 558 infaz doğrulanabildi. Libya, Suriye ve Yemen gibi şiddet olaylarının yaşanmaya devam ettiği ülkelerde 2011'de bölgede verilen ölüm cezalarıyla ilgili yeterli bilgi edinmek oldukça zordu.
Dört ülke -Irak, İran, Suudi Arabistan ve Yemen- Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da kaydedilen infazların yüzde 99'undan sorumlu. Cezayir, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Fas/Batı Sahra ve Katarlı yetkililer ölüm cezaları verdi ama infazları gerçekleştirmekten sakındı.
Avrupa ve Orta Asya: Belarus, Avrupa'da idam cezası uygulayan tek ülke oldu. Belarus, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nda (OSCE) olan ve ölüm cezası uygulayan tek ülke. (EKN)
