Derin Yoksulluk Ağı, Temmuz 2025’te emekli maaşlarına yapılan yetersiz artışların ardından yayımladığı “Yaşlı Yoksulluğu” başlıklı bilgi notunda, Türkiye'deki yaşlı nüfusun içinde bulunduğu derin ekonomik ve sosyal eşitsizliklere dikkat çekti.
TÜİK, Eurostat, OECD ve diğer kamu verilerine dayanan rapor, yaşlı yoksulluğunun bireysel değil, yapısal sorunlardan kaynaklandığını ortaya koyuyor.
Rapora göre Türkiye’de 65 yaş üstü nüfus 2024 itibariyle 9 milyon 112 bin kişiye ulaştı. 2030’da her 7 kişiden 1’inin, 2060’ta ise her 4 kişiden 1’inin 65+ olması öngörülüyor.
Raporda TÜİK’e göre yaşlı nüfusun yüzde 23,3’ünün yani yaklaşık 2 milyon 123 bin kişinin yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olduğunu belirtiyor.
Eurostat’a göre ise bu oran yüzde 28,8. On yıl önce yüzde 18,7 olan oran, pandeminin ilk yılında (2020) yüzde 23,5’ti. Yaşlı yoksulların sayısı son üç yıldır sürekli artıyor.
Emeklilik yaşında olan milyonlarca kişi geçinebilmek için çalışmaya devam ediyor. TÜİK verilerine göre 65 yaş üstü nüfusun %12,2’si hâlâ işgücüne katılıyor. Yani yaklaşık 1 milyon 111 bin 65+, emeklilik yaşında olmasına rağmen geçinemiyor ve çalışmak zorunda hissediyor.
En düşük emekli maaşı yaşama maliyetinin yarısı kadar
Derin Yoksulluk Ağı raporda Türkiye’nin 2024’ü “Emekliler Yılı” ilan ettiğini hatırlattı. Ancak emekli maaşları ve yaşlı aylıklarının çok düşük seviyede seyrettiğini belirtti.
Temmuz 2025’te yapılan zamlarla en düşük SSK ve Bağ-Kur emekli maaşı 16 bin 881 TL’ye çıktı.
Ancak Türk-İş’e göre Haziran 2025 itibariyle 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı, 26 bin 115 TL, yoksulluk sınırı 85 bin 66 TL iken bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti ise 33 bin 586 TL oldu. Buna göre en düşük emekli maaşı bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyetinin yarısı kadar.
OECD 2023 raporuna göre Türkiye, 65 yaş üstü nüfusta gelir eşitsizliğinin en yüksek olduğu 5. ülke.
Derin Yoksulluk Ağı bu verilere ek olarak İSİG Meclisi’nin Haziran ayı raporunda 65 yaş üstü en az 15 kişinin iş cinayetinde yaşamını yitirdiğini hatırlattı.
Huzurevlerinde yüksek fiyat, düşük kapasite
Rapora göre Türkiye’de kamusal bakım hizmetleri de ciddi anlamda yetersiz. 1,5 milyon yaşlı evde bakım desteğine ihtiyaç duyarken, sadece 30 bin 668 kişi huzurevlerinde bakım alabiliyor.
2024 sonunda toplam sadece 505 yaşlı bakım kurumu bulunuyor. Bu kurumların yüzde 59’u özel sektöre ait. Üstelik huzurevlerinde Eylül 2024’te yapılan fiyat artışları yüzde 200’ü aşmış durumda.
Onurlu bir yaşam için ne yapılmalı?
Derin Yoksulluk Ağı, yaşlıların onurlu bir yaşam sürebilmesi için bireysel çabalardan çok, güçlü sosyal politikalarla desteklenen sistemsel çözümlere ihtiyaç olduğunu belirtiyor. Raporda sunulan öneriler arasında şu maddeler öne çıkıyor:
- Emekli, yaşlı ve engelli maaşlarının yaşam maliyetine uygun şekilde iyileştirilmesi
- Sosyal güvencesiz yaşlılar için sağlık hizmetlerine erişimin sağlanması
- Yalnız yaşayan yaşlılar için sosyal konut kontenjanları oluşturulması
- Evde bakım ve evde sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması
- Yaşlı yoksulluğunu izleyen şeffaf ve karşılaştırılabilir veri sistemlerinin kurulması
Rapora buradan ulaşabilirsiniz
(HA)
