1 Mayıs 1977 e-kitabı yayında

1 Mayıs '77 Kayıplarını Yakınları Anlatıyor/ 1 Mayıs '77 ve Cezasızlık dosyası Tuğçe Yılmaz söyleşileri, Süleyman Çelebi, Kani Beko, Arzu Çerkezoğlu, Fehmi Işıklar, Nejla Kurul, Emel Ataktürk ve Sami Evren'ın yazılarından oluşuyor.

İstanbul

Haberin İngilizcesi için tıklayın

bianet'in 2020 İşçi Bayramı'nda başlayan 26 Ocak 2021'de sona eren 1 Mayıs ’77 Kayıplarını Anlatıyor/ 1 Mayıs ’77 ve Cezasızlık” çalışması Türkçe ve İngilizce versiyonları e-kitap olarak yayında.

TIKLAYIN- 1 Mayıs ’77 Kayıplarını Anlatıyor/ 1 Mayıs ’77 ve Cezasızlık

CLICK- 1 May '77:The voices of those who losttheir loved ones/ 1May '77 and Impunity

Tuğçe Yılmaz, yedi ay 20 günde eşler, çocuklar, kardeşler ve arkadaşlara ulaştı.

Ahmet Gözükara (34, öğretmen), Ali Sidal (18, işçi), Bayram Çıtak (37, öğretmen), Bayram Eyi (50, inşaat işçisi), Diran Nigiz (34, işçi), Ercüment Gürkut (27, üniversiteli), Hacer İpek Saman (24, üniversiteli), Hamdi Toka (35, Seyyar Satıcı), Hasan Yıldırım (31, Uzel işçisi), Hikmet Özkürkçü (39, öğretmen), Hüseyin Kırkın (26, işçi), Jale Yeşilnil (17, liseli), Kadir Balcı (35, tezgâhtar), Kıymet Kocamış (Kadriye Duman, 25, hemşire), Kahraman Alsancak (29, Uzel işçisi), Kenan Çatak (30, öğretmen), Mahmut Atilla Özbelen (26, işçi-üniversiteli), Mustafa Elmas (33, öğretmen), Mehmet Ali Genç (60, bekçisi), Mürtezim Oltulu (42, işçi), Nazan Ünaldı (19, üniversiteli), Nazmi Arı (26, polis), Niyazi Darı (24, işçi-üniversiteli), Ömer Narman (31, öğretmen), Rasim Elmas (41, sinema emekçisi), Sibel Açıkalın (18, üniversiteli), Ziya Baki'nin (29, Uzel işçisi)

Bu 27 kişi artık sadece sayı olmaktan çıktı, kısa hayatlarıyla, işleriyle, işsizlikleriyle, yoksulluklarıyla, sevdikleriyle, şarkılarıyla, kitaplarıyla, memleketin dört bir yanından yakınlarının anlattıklarıyla aramıza karıştı.

Altı öğretmen, biri 11 yaşında olmak üzere yedi öğrenci, 16 işçi, üç sağlıkçı, bir polis memuru İşçi bayramlarına kimlerin katıldığını, tersine çevrilen gerçeği, ölümleriyle gösteriyorlar.

Yazılar

1 Mayıs 1977 ve Cezasızlık başlıklı ikinci bölümde DİSK genel başkanları Süleyman Çelebi, Kani Beko, ve Arzu Çerkezoğlu ile DİSK genel sekreterlerinden Fehmi Işıklar, Eğitim Sen Genel Başkanı Nejla Kurul, Emel Ataktürk ’77 İşçi Bayramı’nı yaşananlar ve cezasızlık üzerinden yazdılar.

Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) başkanı Sami Evren Türkiye-1977 siyasi panoraması başlıklı yazısında o yılı bugüne taşıdı. Tuğçe Yılmaz da “43 yıl önceki Katliamın izini sürmek” ve “Yargılanamayan 1 Mayıs 1977’nin mahkeme yılları” yazılarıyla bir bakış sundu.

Katkılar

Otopsi raporuna göre 34 kişi öldü, birinin kimliği belli değil. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Müdürü Fahrettin Engin Erdoğan 2009'da ölüm sayısını 41 olarak açıkladı.

Çalışmayı Kate Ferguson, Amy Spangler, İdil Aydoğan İngilizceye çevirdi. e-kitap tasarımı ve uygulamasını Seçkin Karayol yaptı, kapak tasarımı Emre Senan'dan. Selay Dalaklı ve Volga Kuşçuoğlu Önsöz ve Türkiye-1977 Siyasi Panoraması çevirisi dahil gerektikçe katkı verdiler.

Sosyal medya kampanyası tasarımı PİKAN'dan, yürütücü Yağmur Karagöz. Görsel uygulamalar da Yağmur Karagöz ve Korcan Uğur'dan. Çalışma Avrupa Birliği ETKİNİZ Programı desteğiyle gerçekleşti.

Eksiklik

Bu tamamlanmış bir çalışma değil, halen erişemediklerimiz var; aşağıdaki isimleri tanıyanların yardımlarını bekliyoruz.

Yakınlarıyla görüş(e)mediklerimiz: Aleksandros Konteas (57, İşçi), Bayram Sürücü (işçi), Garabet Akyan (54, işçi), Hatice Altun (21), Leyla Altıparmak (19, hemşire), Meral Cebren Özkol (43, hastabakıcı), Mustafa Ertan (öğrenci), Ramazan Sarı (11, ilkokul öğrencisi)

Sadece isimleri bilinenler: Ali Yeşilgül, Mehmet Ali Kol, Özcan Gürkan, Tevfik Beysoy, Yücel Elbistanlı

İsmi bilinmeyen: 35 yaşlarında bir erkek

Yargılanmadılar

Ölüm ve yaralanmaların failleri mermiler ve birbirini ezen insanlardı. Hiçbir kamu görevlisi yargılanmadı. O sıra iktidarda bulunan Süleyman Demirel’in başkanlığındaki 1. Milliyetçi Cephe Hükümeti de hiçbir sorumluluk almadı. Açılmayan “dava” zaman aşımına uğradı.

Ölenler öldükleriyle kalmadılar, eşler, çocuklar, kardeşler de etkilendiler, gün geldi iş bulamadılar, gün geldi korktular, bambaşka hayatlarla yeni bir dünya kurmak durumunda kaldılar, hatta 44 yıl sonra bugün bile kimi yakınlar konuş(a)madılar, sessizliklerini sürdürdüler.

Behiye Özkürkçü: Suçlu yine babam oldu. Çok zulüm ettiler bize. Ben babama dairbasında çıkan yazıları, haberleri kesip kesip bir dosyaya koymuştum. ‘80darbesinde anneme verdim saklasın diye, o da bana kömürlüğe sakladığını söyledi.Bence hepsini yakmak zorunda kaldı, çünkü daha sonra hiçbir belgeye ulaşamadım.

Gecikmiş çalışma

1 Mayıs 1977 kayıplarıyla eşleri, çocukları, kardeşleri, arkadaşları yoluyla buluşuyoruz. Çok gecikmiş bir çalışma, biliyoruz. ’77 konulu pek çok yayın çıktı, çok da iyi çalışmalardı.

Tartışma genelde “kim yaptı” tanıkları üzerinden yürüdü. Öyle ki, ölenlerin kim olduğunu araştıramadık, sayılarda bile anlaşamadık, “cezasızlık” üzerinden konuşamadık, yargılama talep edemedik.

Cezasızlık

Çalışmamızda yakınların anlatılarıyla cezasızlık yazıları tam da Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi başta olmak üzere devletlerin –Türkiye’nin de— imza koyduğu çeşitli insan hakları sözleşmelerinde ve yerel ve küresel hak örgütlerinin metinlerinde maddeleştirilen “adalet hakkı”, “hakikati bilme hakkı”, “tazminatı hakkı”, “bir daha tekrarlanmama garantisi” başlıklarında buluşuyorlar.

1 Mayıs 1977’te yaşananlar Avrupa Konseyi’nin yargısız infazlar, zorla kaybetmeler, yaşamı ve sağlığı riske eden ihmaller, cinsel saldırı ve taciz, kamu görevlilerinin işkence ve insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele vb. sıraladığı “ağır ihlaller” arasında yer alıyor.

Cezasızlık, en yalın ifadeyle, yaşanan bir hak ihlalinin soruşturmasının, faillerinin bulunmasının, yargılanmasının ve cezalandırılmasının, suçtan mağdur olanların tazmin edilmesinin söz konusu olmamasıdır. Burada altı çizilen konu devletin sorumluluğudur.

Cezasızlık (impunity) devletin bizzat yarattığı veya göz yumduğu aktörler eliyle yahut devlet ve kurumlarının denetlenmemesi sonucu meydana gelmiş olan ağır ve sistematik hak ihlalleri ile ilişkili yaygın olarak kullanılıyor [Hafıza Merkezi]

1 Mayıs 1977’yi neden şimdi konuşuyoruz? Cezasızlık bianet haberciliğinin önemli başlıklarından. Hak odaklı habercilik sadece “şimdi”ye odaklı bir haklar, ihlaller ve ihlallerle mücadele haberciliği değil. Anlatılarda ve yazılarda tekrarlandığı üzere “yargılansaydı, belki de toplu öldürmeler yaşanmazdı” tespiti “Hafıza”nın habercilikteki önemine işaret ediyor.

Mete Çıtak: 1 Mayıs 77 aydınlatılmadığı için daha çok böyle acı çekeceğiz. Ve yine aynı şeyler olacak. İnsanlara bu acıları yaşatan sorumlular bulunmayacak. Kimse ceza almayacak. Demokratik bir ülkede yaşıyorsak bunun aksi olması lazım.

Tahir Elçi, “Dosyası zamanaşımına uğrayan durumlarda aileler bireysel olarak devletin yeterli soruşturma yürütmediği ve failleri bulmadığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurmalı. Sonuç alamazlarsa da AİHM'e şikayet etmeliler” derdi.

Uluslararası belgeler de “ağır ihlallerde” zamanaşımı olmaz, diyor; sorumlular bulunmalı, failler yargılanmalı.

Çağrı

Şimdi bianet olarak iki çağrımız var.

Yakınlara: Halen tamamlanmayı bekleyen bu çalışmada ulaşamadığımız ve konuş(a)mayan kayıplarımızın yakınları bize ulaşın.

Meclise, siyasi partilere, sendikalara, hak örgütlerine, medyaya, herkese: 1 Mayıs 2021’e bir ay kaldı. Bu İşçi Bayramı’nın gündemi “cezasızlık” olsun. ’77 ilk adım olsun. Taksim 1 Mayıs alanı olsun. (APK)

Müteeşekkiriz
Tuğçe Yılmaz, Sami Evren, Bülent Aydın, TÖB-DER ve Eğitim Sen öğretmenleri, sendikacılar, hak çevreleri, Süleyman Çelebi, Kani Beko, Arzu Çerkezoğlu, Fehmi Işıklar, Nejla Kurul, Emel Ataktürk, TÜSTAV, Kate Ferguson, Amy Spangler, İdil Aydoğan, Nazan Özcan, Selay Dalaklı, Volga Kuşçuoğlu, PİKAN, Yağmur Karagöz, Korcan Uğur, Ali Seçkin Karayol, Emre Senan, AB Etkiniz Programı ekibi, Evren Gönül, Ruşen Efe, Leyla İşbilir.