ԱՅՍ ԳՐՈՒԹԻՒՆԸ ՈՉ ՈՔ ՊԻՏԻ ՀԱՍԿՆԱՅ
Yə tχəλ a ċəċa a.Ša ɣa-la.na.w.mə.t za bza a.wádya-ba, za λamsá dəwa.wt.
Dunay ɣa t°axə´-bza ɣa a.ċʼanə za tə´t Tevfik Esenç 08.10.1992 gə´ dəwa.qʼa. Wana´ ɣafa t°axə´-bza a.bayna.wə.qʼa. A ċəċa.n Türkiye gə´ yə tχəλ a.mə.məs˙a.fa.n, a.mə.ša ɣa-la.fa.n, a.mə.tχə.fa.n.
08.10.1992 λáqʼala; š´ə.nanaw-warad, š´ə.mas˙a, š´ə.warada, š´ə.wadya.qʼa.n yə c°aɣ̅ °ə. Dunay ɣa´w.bza “na´-bza ɣa´ məṡ°a” txa´ž´ š´əx!
“yə´zaqʼala a t°axə´-bza a č´aqʼa´” a. qʼa´. qʼa´ Tevfik Esenç ala a č´aqʼa´...
Եթէ լեզու մը կը կորսուի, ժողովուրդ մը կը մեռնի
Որպէս բաղադրիչները՝ Լեզուական Իրաւունքներու Վերահսկման,Վաւերացման եւ Տեղեկագրման Ցանցի, 2020 տարուան Միջազգային Մայրենի Լեզուի Օրը կը դիմաւորենք յայտարարութեամբ մը՝ Կովկասէն դէպի Օսմանեան կայսրութիւն աքսորուած ուպուհ ժողովուրդի անհետացած լեզուով:
Ներառեալ այս գրութեան հեղինակները եւ ստորագրողները, Թուրքիոյ մէջ ոչ ոք այս յայտարարութեան ուպուհերէն թարգմանութիւնը կրնայ կարդալ կամ հասկնալ: Որովհետեւ այս լեզուն 8 Հոկտեմբեր1992-ին դադրեցաւ կենդանի լեզու ըլլալէ, երբ մահացաւ վերջին խօսողը՝Թէվֆիք Էսէնչ: Հեքիաթներով, ողբերգերով, օրօրներով լեզու մը եւս կորսնցուցինք այս հողերուն վրայ:
Համախմբուեցանք UNESCO-ի կողմէ 17 Նոյեմբեր 1999-ին Միջազգային Մայրենի Լեզուի Օր հռչակուող 21 Փետրուարի առիթով, որպէսզի զարգացնենք զօրակցութիւնը, համագործակցութիւնը եւ բարեկամութիւնը՝ Թուրքիոյ մէջ տարբեր լեզուներու եւ/կամ լեզուական բազմազանութեան մասին աշխատող, մայրենի լեզուի կարեւորութեան եւ իմաստի մասին զգայնութիւն ունեցող հասարակական կազմակերպութիւններու դերակատարներու միջեւ:
Մենք որպէս բաղադրիչները ցանցի մը, որ նոր մասնակցութիւններով պիտի ընդարձակուի, կը հրաւիրենք բոլորը լեզուական իրաւունքներու ամէն տեսակ խախտումներուն եւ ձեռքբերումներուն մօտէն հետեւելու եւ յարգելու բոլոր մայրենի լեզուները:
Մինչ կը դիմաւորենք այս իմաստալից օրը, կ'ուզենք ընդգծել բոլոր մայրենի լեզուներու նիւթական եւ բարոյական կարեւորութիւնը եւ անզուգական արժէքը՝ սկսեալ կորսուած, վտանգուած եւ փոքրամասնական լեզուներէն: Կը պաշտպանենք եւ կը ցանկանք, որ արգելքները ջնջուին բոլոր մայրենի լեզուներու առջեւ, իւրաքանչիւր անհատ կարենայ շարունակել իր կեանքը այնպէս ինչպէս կը փափաքի եւ լեզուական բազմազանութիւնը ըլլայ երաշխիքը միասին ապրելու:
Որպէս մայրենի լեզուներու կամ լեզուական բազմազանութեան մասին գործող ցանցի բաղադրիչներ, կոչ կ'ընենք առնուազն մէկ մայրենի լեզու ունեցող բոլոր անոնց, զգայուն ըլլալ իրաւունքի խախտումներու մասին եւ պայքարիլ նոր ձեռքբերումներ ստանալու համար:
Որպէսզի այս զգայնութիւնը եւ պայքարը յարատեւ ըլլայ, 21 Փետրուար Մայրենի Լեզուի Օրուան առիթով կատարուող աշխատութիւններուն զօրակցինք եւ կազմակերպուող միջոցառումներուն մասնակցինք:
Շնորհաւոր ըլլայ աշխարհի բոլոր լեզուներու «Մայրենի Լեզուի Օրը»։
Agos Ermenice Ek, Aramyan Okulundan Yetişenler Derneği, Arap Alevi Gençlik Meclisleri, Aras Yayıncılık, Avesta Yayınevi, Avlaremoz Platformu, Bianet, Ehliddar, El Amaneser, Gazete Sabro, Gor Hemşin Kültür Dil Tarih Dergisi, Gürcü Dil Merkezi, Gürcü Haber Portalı, Gürcü Kültür Merkezi, Hemşin Kültürünü Araştırma ve Yaşatma Derneği, Heyamola Yayınevi, İsmail Beşikci Vakfı, İstanbul Arap Alevi Meclisi, İstanbul Kafkas Kültür Derneği, İstos Yayınevi, Jıneps Gazetesi, Kafkas Dernekleri Federasyonu, Kürt Araştırmaları Derneği, Laz Kültür Derneği, Medya Kitabevi, Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırma Derneği, Mızağe Dergi, Nor Zartonk, Ogni Dergisi, Peywend Yayınları, RUMVADER, Sefarad Kültürü Araştırma Merkezi, Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı, Süryani Dernekleri Federasyonu, Türkiye Kültürleri Araştırma Grubu, Uncire Dergisi, Vejiyaişê Tiji (Tij Yayıncılık), Weşanxaneyê Vateyî (Vate Yayınevi), Yaşam Bellek Özgürlük Derneği, 1864 Hafıza Merkezi. (KGS/APA)
* Batı Ermenicesine çeviren: Can Erzurumluoğlu
** Dil Hakları İzleme Belgeleme ve Raporlama Ağı (DHİBRA) [email protected]