Mutfaktaki Kimyacı

İçerisine sürüklendiğimiz gıda krizinden en çok ve kalıcı şekilde çocuklar etkileniyor. 2021 yılı istatistiklerine göre Türkiye’de 18 yaş altı yaklaşık 23 milyon çocuk var. Sıfır ile dört yaş aralığındaki çocuk sayısı ise yaklaşık 6 milyon civarında.

Dünya genelinde son derece kontrolsüz bir şekilde kullanılan çok sayıda toksik kimyasal maddeden kaynaklanan kirliliğin çocuklar için büyük bir tehdit oluşturduğunu vurgulamalıyım.

İklim krizinin doğuracağı sorunlar uzak bir gelecekle değil, şimdi içinde yaşadığımız, çocuklarımızı büyüttüğümüz dünya ile ilgili. Ne yapacaksak şimdi yapmak gerekiyor.

Çocukların sağlıklı beslenmesi bir masraf kalemi olarak görülmemeli. Bu mutlaka çözülmesi gereken, öncelikli bir kamusal mesele olarak görülmeli.

Çocukların sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için iki yaşından sonraki yıllar da önemli şüphesiz, ancak ilk bin gün son derece önemli. Bu dönemde içinde olduğumuz şartların, yaşadığımız deneyimlerin beyin gelişimi üzerinde büyük bir etkisi var.

Tarım ve Orman Bakanlığı'nın verileri, Türkiye'de pestisit kullanım miktarında 2015'ten sonra keskin bir artış olduğunu gösteriyor. Kamu yararını gözeten, halk ve çevre sağlığını korumayı ilke edinen bir siyasal düzene gereksinim çok büyük...

Öğrencilerin okul ve derslik sorununu çözecek, ülke genelinde çift devre eğitime son verecek ve okullarda en az bir öğün iyi yemek çıkarılabilmesini sağlayacak bir kamu politikası oluşturmak gerekiyor. Bunu nasıl yapacağımıza kafa yormalıyız.

Bu yumurtalar iyi pişirilmezse (örneğin rafadan ya da az pişmiş yumurtada, beze ve tiramisu gibi tatlılarda olduğu gibi) Salmonella bakterisi hastalığa yol açacaktır. Küçük çocuklar yetişkinlere kıyasla hastalığa daha hassastır.

Toksik kimyasal maddeler mikrobiyom bileşimini değiştirerek birden fazla hastalık ve bazı toksik kimyasalların olumsuz etkilerinin artışı da dahil olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.

Gıda güvencesi ve güvenliği ile ilgili sorunların giderek ağırlaştığı zamanlardayız. Barışı savunmak, barış için mücadele etmek her zaman olduğundan daha önemli. Sorunların karmaşıklığı ya da zorluğu ise çözüm için çabalamaya engel değil...

Endüstriyel faaliyetleri bütünüyle durdurmanın olanaksız olduğunun farkındayım elbette, ama bu faaliyetlerden kaynaklanan kirliliğin kontrol altına alınması gerektiği de çok açıktır. Aksi takdirde ortak bir gelecekten, bir toplum olduğumuzdan söz etmek olanaksızdır.

En kısa sürede ise çocuklarda kurşun maruziyetini azaltacak bir ulusal sağlık programı uygulamaya konulmalıdır. Mevcut siyasal iktidardan bunları beklemek olanaksız elbette.

Çevre Bakanlığı İliç Altın Madeni'nden sızan siyanür atıklarının bulaştığı yerlerden örnek aldığını ve analiz ettirildiğini açıkladı. Ne buldu ya da tam olarak ne analiz ettiriliyor bilmiyoruz…

Bu ülkede toplumun devamlılığını ilgilendiren sorunlar olduğu yerde duruyor. Bu açıdan en kritik sorunlardan biri kimyasal kirliliktir ve iklim krizi kadar ciddi bir sorundur.

En kırılgan kesimi oluşturan 0-4 yaş aralığındaki 165 bin civarında çocuğun toksik kimyasallara maruz kalması sonucu zaman içinde ortaya çıkacak sağlık zararlarının sorumlusu kim olacak?

“Gelecek bugünde gizlidir... Bu akıldışı kalkınma, büyüme, zenginleşme iştahıyla geleceğin dünyası herkes için aynı olmayacak. Ne kadar vahşileşebiliriz ya da ne kadar insan kalabiliriz? Ana soru bu!”

Denizdeki müsilajin kolera salgını getirmesi mümkün. Ama her şeye rağmen devam etmekten ziyade durmayı, onarmayı öne çıkarmalıyız. İnsan, bitki, hayvan ve çevre sağlığını bir bütünün birbiriyle ilişkili parçaları olarak görmeye çalışarak çözümler arayacağız.

Giderek derinleşecek gıda güvencesi ve güvenliği sorunlarına müdahil olmamızı sağlayacak Zehirsiz Sofralar Platformu gibi oluşumları yerelde çoğaltmaya büyük bir ihtiyaç var.

Yeni tebliğe göre, okullardaki gıda işletmelerinde satılacak gıdaların ambalajında okul gıdası logosunun bulunması zorunlu. Bu logoyu içermeyen ürünlerin satışı yasak.

Günümüzde Türkiye’de yaklaşık 12 milyon diyabet hastası olduğu söylenebilir. Bu sayı her yedi yetişkinden birinin diyabetli olduğu anlamına geliyor.